Hoekse en Kabeljauwse twisten
Van Wikipedia
Het conflict tussen de Hoeken en Kabeljauwen was een burgeroorlog die in de tweede helft van de 14e en de 15e eeuw in Holland woedde en in totaal bijna 100 jaar heeft geduurd.
[bewerk] Oorsprong
De oorsprong van het conflict lag in het kinderloos overlijden van graaf Willem IV van Holland in 1345. Zijn zuster Margaretha van Beieren volgde hem daarom op, maar ook haar zoon (de latere Willem V) kreeg bestuurlijke macht. Tussen moeder en zoon ontstond een conflict om de macht, dat zich snel over Holland verspreidde. In 1349 braken de conflicten tussen de Hoeken en Kabeljauwen uit. Delft koos al snel partij voor de Kabeljauwen. Hierop liet graaf Albrecht van Beieren, die in 1358 de macht van zijn broer had overgenomen, Rotterdam versterken als steunpunt in de regio. Toen in 1392 de minnares (Aleid van Poelgeest) van graaf Albrecht door Hoeken in Den Haag werd vermoord, nam Graaf Albrecht wraak door kastelen van edelen die partij voor de Hoeken hadden gekozen te vernietigen. Ook veroverde hij Delft, dat inmiddels de Hoekse kant had gekozen.
[bewerk] Partijen
Edelen en steden kozen al snel partij. De keuze in het conflict had vaak te maken met bestaande spanningen tussen bepaalde gebieden. Het gebeurde regelmatig dat steden of edelen overliepen naar de andere partij. Evengoed waren de aanhangers van de Hoeken die de zaak van Margaretha van Beieren aanhingen veelal te vinden onder de adel, terwijl de Kabeljauwen, de aanhang van graaf Willem V, vooral bestond uit burgers. Er zijn meerdere suggesties voor het ontstaan van de namen: De Kabeljauwen werden zo genoemd, omdat kabeljauwen naarmate ze groter worden steeds meer gaan eten, waardoor ze nog weer groter en sterker worden en weer meer gaan eten... (Een andere verklaring kan worden gevonden in het wapen van het geslacht Beieren, dat aan de schubben van een vis doet denken). De tegenstanders van graaf Willem V kregen de naam Hoeken, omdat met een Hoek (=Haak) een kabeljauw gevangen kon worden.
[bewerk] Bourgondie
Vanaf 1417 (het overlijden van graaf Willem VI) ging de strijd meer tussen voor- (Kabeljauwen) en tegenstanders (Hoeken) van Bourgondië. Graaf Willem VI werd opgevolgd door zijn dochter Jacoba van Beieren. Niet zonder reden wordt wel beweerd dat zij de fout maakte te eenzijdig op de Hoekse partij te steunen, waardoor zij haar - als vrouw toch al zwakke - positie verder verslechterde. Haar oom, de niet-ingewijde bisschop van Luik, Jan van Beieren, liet dan ook zijn aanspraken op de macht in Holland gelden en koos partij voor de Kabeljauwen, die in drommen naar hem overliepen. In 1418 veroverde Jan van Beieren Rotterdam, dat sinds het overlijden van Willem VI partij gekozen had voor Jacoba van Beieren en in 1420 Leiden, welks burggraaf Filips van Wassenaar aan de Hoekse kant stond. Jan van Beieren overleed in 1425 en werd opgevolgd door hertog Filips van Bourgondië.
In Noord-Holland ontstond in 1426 een kentering. Nadat Jacoba van Beieren een onschuldige Hoornse burgemeesterszoon in Delft ter dood liet veroordelen, koos Hoorn partij voor Filips van Bourgondië. De Kennemers die al lang op gespannen voet met de opstandige Westfriezen stonden, pikten dit niet en probeerden Hoorn te verslaan. De eerste veldslag bij de Oudijk werd door Hoorn verloren. De dag erop werd Hoorn echter door troepen van Filips uit Amsterdam gesteund, en werden de Kennemers bij de Noorderpoort definitief verslagen. Enkele dagen later maakte Filips een rondtour door Noord-Holland, waarbij alle Westfriese en Waterlandse steden zijn kant kozen. Jacoba van Beieren zag zich hierop genoodzaakt naar Gouda terug te trekken. Noord-Holland werd deel van het Bourgondische rijk.
Op 3 juli 1428 sloten Philips van Bourgondië en Jacoba van Beieren vrede met de Zoen van Delft. De Zoen van Delft betekende feitelijk een capitulatie van Jacoba van Beieren.
Onderhuids bleef het conflict echter woeden. In 1482 escaleerde het conflict weer toen Hoeken zich verzetten tegen de benoeming van Maximiliaan I van Oostenrijk. In plaats van Maximiliaan kozen zij Jonker Frans van Brederode als hun leider. Deze Jonker Frans wist in 1489 Rotterdam te veroveren en probeerde van daaruit tevergeefs steden als Delft, Gouda en Schiedam in te nemen. Hierbij kreeg hij hulp van de Hertog van Gelre, waarbij een veldheer uit Gelre genaamd Reynier van Broeckhuysen hem steunde.
Het bestaan van partijschappen in het laat-middeleeuwse graafschap Holland stond niet op zichzelf. In andere delen van de Lage landen kwamen in deze periode soort gelijke facties en twisten voor. In Friesland stonden de Vetkopers tegenover de Schieringers en in Gelre de Bronckhorsten tegenover de Heeckerens
