Gouda
Van Wikipedia
|
||||
 |
||||
| Provincie |  Zuid-Holland |
|||
| Hoofdplaats | Gouda | |||
| Oppervlakte - Land - Water |
18,1 km² 16,92 km² 1,18 km² |
|||
| Inwoners Bevolkingsdichtheid |
70.874 (1 januari 2007) 4189 inw./km² |
|||
| Geografische ligging | 52°01' NB 4°42' OL | |||
| Geografische ligging | {{{coordinaten}}} | |||
| Belangrijke verkeersaders | A12, A20, N207 | |||
| Station(s) | {{{station}}} | |||
| Netnummer | 0182 | |||
| Postcodes | 2800-2809 | |||
| Officiële website | www.gouda.nl | |||
| Politiek | ||||
| Burgemeester (lijst) | W.M. (Wim) Cornelis (2001-heden) | |||
| Bestuur | {{{bestuur}}} | |||
| Zetels PvdA CDA VVD GroenLinks ChristenUnie Gouda's 50+ Partij Gemeentebelangen D66 SP SGP |
35 10 5 4 3 3 3 2 2 2 1 |
|||
Gouda (
uitspraak (info·uitleg)) is een stad en gemeente in het hart van Zuid-Holland in Nederland. Graaf Floris V verleende de stad in 1272 stadsrechten.
Gouda is wereldberoemd om zijn Goudse kaas, die nog steeds verhandeld wordt op de donderdagse kaasmarkt. Ook geniet de stad bekendheid door de fabricage van kaarsen, pijpen en siroopwafels. In eerdere tijden heeft Gouda een aanzienlijke lakenindustrie en een groot aantal bierbrouwerijen gekend. De Goudse kaas wordt niet zozeer in Gouda gemaakt, maar in de regio eromheen. De volvette kaas dankt zijn naam aan het feit dat hij in Gouda werd verhandeld, waarbij het stadsbestuur zorgde voor een strenge kwaliteitscontrole. De kazen werden in de Waag gewogen. Verder is Gouda bekend om de jaarlijkse kaarsjesavond waar gewoontegetrouw door de burgemeester uit het Lucas evangelie wordt gelezen. De prachtige kerstboom wordt jaarlijks geschonken door de Goudse zustergemeente Kongsberg in Noorwegen.
Inhoud |
[bewerk] Geografie
De stad ligt aan de Hollandse IJssel bij de samenvloeiing met de Gouwe. De naam Gouda betekent volgens een theorie Dam in de Gouwe. Waar deze dam dan gelegen zou hebben, of wie deze zou hebben opgeworpen is echter nog nooit aangetoond. Andere oude namen voor de stad zijn Golda en Tergouw. Volgens een andere theorie zou de naam slaan op de gouden gloed die het water van de Gouwe, ooit een veenstroom, heeft gehad. Deze werd dan veroorzaakt door het veen dat door het heldere water zichtbaar was.
Gouda ligt langs rijksweg A12, die ter hoogte van Gouda de gekanaliseerde Gouwe kruist door middel van het Gouwe Aquaduct. De stad is met twee treinstations via een van de drukste spoorwegen in Nederland verbonden met Den Haag, Rotterdam en Utrecht. De lightrail, een nieuw type 'metro/trein' op het zogenaamde Gouwelijntje, rijdt naar Alphen aan den Rijn met aansluiting op de trein naar Leiden. Voorheen reden hier 'gewone' stoptreinen van de NS met een stop op de tussenliggende stations Waddinxveen, Waddinxveen Noord en Boskoop. Het is de bedoeling dat de lightrailverbinding via het centrum van Leiden wordt doorgetrokken naar Noordwijk in het kader van het project RijnGouweLijn.
De gemeentegrenzen vallen vrijwel samen met de stadsgrenzen, behalve ten westen van de Gouwe; daar liggen de buurtschappen Broek, Broekhuijzen en Thuil. De nieuw te ontwikkelen woonwijk Westergouwe brengt hier verandering in: De stad breidt zich uit tot aan de grens met de gemeente Moordrecht.
De gemeente Gouda streefde aanvankelijk naar een fusie met de gemeenten Moordrecht en Reeuwijk. Maar na een afwijzing hiervan door de bevolking en de gemeenteraad van Moordrecht in 2006 ziet de gemeente Gouda nu een fusie met de gemeenten Reeuwijk en Bodegraven als het meest wenselijke.
[bewerk] Statistische gegevens
De gemeente Gouda heeft per 1 januari 2007 70.874 inwoners (bron: CBS). De oppervlakte bedraagt 1811 ha, de bevolkingsdichtheid is 42,0 inwoners per ha. Er zijn ongeveer 30.000 woningen (in 2003).
[bewerk] Geschiedenis
 |
 |
 |
De plek waar Gouda nu ligt was rond het jaar 1000 drassig en bedekt met een moerasbos, met daarin veenriviertjes, zoals de Gouwe. Langs de oevers van de Gouwe werd in de elfde en twaalfde eeuw begonnen met ontginningen van het veen, rond de plek van de huidige markt en het stadhuis. In 1139 wordt de naam Gouda voor het eerst vermeld in een oorkonde van de bisschop van Utrecht. In de dertiende eeuw werd het riviertje de Gouwe door een kanaal verbonden met de Oude Rijn. De monding van de Gouwe in de Hollandsche IJssel werd uitgebreid tot een haven. Het kasteel van Gouda diende om de haven te beschermen. De hierdoor ontstane vaarroute werd gebruikt voor handel tussen Vlaanderen en Frankrijk met Holland en het Oostzeegebied. In 1272 verleent Graaf Floris V stadsrechten aan Gouda, dat inmiddels een belangrijke plaats geworden was. Grote stadsbranden woeden in 1361 en in 1438. In 1572 wordt de stad bezet door de geuzen. Eén klooster wordt door hen in brand gestoken, een ander wordt geplunderd. In 1577 wordt begonnen met het slopen van het kasteel. Tussen 1575 en 1680 wordt Gouda geteisterd door vier zware pestepidemiën in 1574, 1625, 1636 en 1673. De zwaarste pestepidemie was die van 1673 toen 2.995 mensen stierven (20% van de bevolking). [1] Het laatste kwart van de zestiende eeuw heeft Gouda te kampen met zware economische problemen. De stad herstelt zich in de eerste helft van de zeventiende eeuw en kent een bloeiperiode tussen 1665 en 1672. Door de oorlog, die uitbreekt in 1672 en de pestepidemie van 1673 is er sprake van een economische terugval (zelfs van de pijpenindustrie) tot ca 1700. Daarna kent Gouda een periode van 30 jaar van grote vooruitgang en bloei. Na 1730 keert het economische tij en maakt de stad een periode van langdurig verval mee, die zou duren tot ver in de negentiende eeuw.[2] Gouda is in die periode één van de allerarmste steden van het land. De begrippen 'Gouwenaar' en 'bedelaar' werden - in die tijd - als synoniemen beschouwd. [3] Vanaf 1830 worden de stadsmuren afgebroken, de laatste stadspoort wordt gesloopt in 1854. Pas in de tweede helft van de negentiende eeuw gaat Gouda profiteren van het verbeterde economische klimaat. Nieuwe bedrijven als 'de Stearine Kaarsenfabriek' (1853) en 'de Machinale Garenspinerij' (1862) fungeren daarbij als 'trekpaarden'. In 1855 wordt het station Gouda in gebruikt genomen aan de nieuwe spoorlijn Rotterdam-Utrecht. De spoorverbinding met Den Haag volgde in 1870. In het begin van de twintigste eeuw komt de grootschalige stadsuitbreiding buiten de singels op gang, allereerst de Korte Akkeren, Kort Haarlem en de Kadebuurt. Na de Tweede Wereldoorlog worden o.a. de wijken Oosterwei, Bloemendaal, Plaswijck en Goverwelle aangelegd. In de binnenstad wordt vanaf 1940 een begin gemaakt met de demping van de grachten: de Nieuwehaven en na de Tweede Wereldoorlog volgen de Raam, het Nonnenwater (waar eens een klooster stond), de Naaierstraat en Achter de Vismarkt. Mede door de protesten vanuit de burgerij en de veranderde inzichten bij stedebouwkundigen wordt niet verder gegaan met het dempen van de historisch waardevol geachte stadsgrachten. In 1944 wordt het station verwoest door een geallieerd bombardement, waarbij acht doden en tien gewonden vallen. Het huidige centraal station is gebouwd in 1980. In 1977 verdwijnt de wekelijkse markt van varkens en biggen, de grootste in Nederland, uit de stad.
[bewerk] Noten
- ↑ Duizend jaar Gouda, een stadsgeschiedenis, Hilversum 2002, blz. 302-303, ISBN 90-6550-717-5.
- ↑ Duizend jaar Gouda, een stadsgeschiedenis, Hilversum 2002, blz. 364-365, ISBN 90-6550-717-5.
- ↑ dr. Jan Schouten in Gouda door de eeuwen, Alphen a/d Rijn 1977, blz. 156.
[bewerk] Het wapen van Gouda
Het wapen van Gouda werd op 24 juli 1816 officieel door de Hoge raad van Adel bevestigd. Op het schild zijn twee maal drie zespuntige sterren aangebracht. Het motto dat de stad voert luidt: Per Aspera ad Astra (Door de Doornen naar de Sterren).
[bewerk] Bezienswaardigheden
- Het oude stadhuis op de Markt, een van de oudste gotische stadhuizen van Nederland, gebouwd uit natuursteen tussen 1448 en 1450, na de laatste grote stadsbrand.
- De zeventiende-eeuwse Waag, eveneens op de Markt, gebouwd door Pieter Post in 1668.
- De langste kruiskerk van Nederland, de 123 meter lange Sint-Jan met zijn beroemde gebrandschilderde ramen, "de Goudse glazen". Twintig van de zeventig ramen zijn gemaakt door de gebroeders Crabeth. De ramen werden geplaatst tussen 1530 en 1603 en vormden al in de zeventiende eeuw een toeristische trekpleister. Na de Reformatie ging men gewoon verder met plaatsing van de ramen, waarbij de thema's wel veranderden. Schenkers van de ramen waren onder andere Willem van Oranje en zijn vrouw Anna van Saksen, evenals hun gezworen vijand koning Filips II en zijn vrouw 'Bloody' Mary Tudor.
- De Waaiersluis in de Hollandsche IJssel ten oosten van Gouda.
Op de tweede dinsdag van december wordt de traditionele kaarsjesavond gehouden. Er zijn nog veel meer (kleinere) bezienswaardigheden in de binnenstad van Gouda.
[bewerk] Musea
- Museum De Moriaan voormalig museum voor plateel wordt in april 2007: Nationaal Farmaceutisch Museum de Moriaan.
- Het museumgouda (voormalige Catharina Gasthuis), met altaarstukken uit de late Middeleeuwen. In stijlkamers zijn objecten uit het vroegere dagelijks leven te zien.
- Museum De verborgen tijd, met moderne kunst.
- Kaaswaag (zie foto)
- Binnenhaven openluchtmuseum Turfsingel. De schepen zijn niet te bezichtigen.
- Verzetsmuseum over het Zuid-Hollandse verzet.
[bewerk] Sport
Gouda heeft weinig teams of sporters aan de landelijke top. Waterpolovereniging GZC Donk is daarop een uitzondering. De 1e zeventallen van de mannen en de vrouwen spelen in de hoogste landelijke divisie. Het vrouwen zevental van GZC Donk is zelfs een aantal keer landskampioen geworden en strijd nu nog steeds mee om de winst.
Qua individuele sporters hebben ze in Gouda de atletiekers Rutger Smith, Laura Molenaar en turnster Verona van de Leur. De Goudse schaatsclub heeft ook veel schaats(t)ers van niveau voortgebracht. O.a. Ralf van der Rijst, Emiel de Jager, Tim Salomons, Andrea Nuyt, Paulien van Deutekom, Ted-Jan Bloemen, Emili Gale en Lars Elgersma hebben bij de Goudse schaatsclub geschaatst.
Gouda heeft 6 voetbalclubs. GC&FC Olympia, ONA, SV Gouda, CVV Jodan Boys, Gouda en SV Donk.
Sportevenementen zijn er niet zoveel in Gouda. Het Dartstoernooi Masters of Gouda wordt er gehouden en de Ronde van het Groene Hart komt er langs.
[bewerk] Bekende Gouwenaars
|
|
[bewerk] Zustersteden
|
In Gouda zijn enkele straten vernoemd naar deze steden (Solingenstraat, Gloucesterstraat en Kongsbergstraat).
[bewerk] Externe links
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Category:Gouda op Wikimedia Commons. |
|
|
 |
|---|---|
| Stad: Gouda | |
| Buurtschappen: Broek | Broekhuizen | Thuil | |
