IJtunnel

Van Wikipedia

IJ-tunnel

Officiële naam	IJ-tunnel
Locatie	Amsterdam
Totale lengte	1.685 m
Lengte gesloten deel	1.039 m
Start bouw	1957
Gereed	1968

De IJtunnel (1968) is een verkeerstunnel onder het IJ en het Oosterdok in Amsterdam. De tunnel is 1039 meter lang en verbindt Amsterdam-Centrum met Amsterdam-Noord; de weg door de IJtunnel heeft nummer s116 en gaat over in de Nieuwe Leeuwarderweg.

Al zo vroeg als 1830 heeft de stad Amsterdam ideeën gehad om beide IJ-oevers met elkaar te verbinden. Onder andere een pontonbrug, een dam en een draaibrug werden voorgesteld als mogelijke oeververbinding. Toch werd in 1903 nog door een comité vastgesteld dat een vaste verbinding de eerstkomende 100 jaar niet nodig zou zijn. Na de Tweede Wereldoorlog werd de verkeerssituatie echter zo nijpend dat in 1953 alsnog door de Amsterdamse gemeenteraad besloten is een snelle centrumverbinding aan te leggen; deze bestond uit een brede straat langs de foeliestraat en een tunnel onder het IJ. Op 16 maart 1955 zegde toenmalig minister van Verkeer en Waterstaat, dhr. Algera, ook de steun van de overheid toe en kon het bouwproces beginnen. Op 26 juli 1957 is met de daadwerkelijke bouw begonnen. Al snel was, door de heersende laagconjunctuur, het budget verbruikt en kwam de bouw stil te liggen. In 1961 is pas weer doorgegaan.

In 1997 werd NEMO (Amsterdam), gebouwd op de fundamenten van de IJ-tunnel, voltooid. De vorm stelt de ingang van de IJtunnel voor, gespiegeld ten opzichte van de grond.

[bewerk] Bouwwijze

De IJtunnel is met twee verschillende tunnelmethodes gebouwd. Het gedeelte onder het IJ is uitgevoerd als zinktunnel, terwijl het gedeelte van de Dijksgracht tot de Prins Hendrikkade met caissons gebouwd is. Het spoorwegviaduct dat boven het geplande tunneltracé lag, werd gesloopt en vervangen door zes losse bruggen met een overspanning van 40 meter, die 's nachts weggereden konden worden, zodat diepwanden ingeslagen konden worden. Nadat deze operatie voltooid was, konden de 4 caissons, met een lengte van 33 meter en een breedte van 24 meter, gebouwd worden.

Omdat de bodem van het IJ niet voldoende draagkracht bezat om de tunnelelementen te kunnen dragen, moest er een fundering van palen gemaakt worden. Er werden 220 palen, met een diameter van 1,08 meter, tot op een diepte van 90 meter -NAP gestort in vooraf geboorde gaten, in de uiteindelijke sleuf voor de tunnel. De palen werden gegroepeerd aangelegd, waarna er een betonnen Poer_(beton) opgestort werd, waarop de tunnel moest gaan rusten.

Het afgezonken gedeelte van de tunnel is 786 meter lang, bestaande uit twee buizen van elk 7 meter breed, met een interne hoogte van 4,20 meter en een externe hoogte van 8,55 meter. De gehele buis heeft een breedte van 24,80 meter. Hij is onderverdeeld in 9 elementen, die in het bouwdok naast de Coentunnel gebouwd werden. Elk kleiner element had om de 30 meter oplegpunten, waarmee hij op de poeren van de fundering gelegd kon worden. De elementen werden per twee gebouwd, vervoerd en afgezonken.

De tunneltoerit in Amsterdam-Noord werd uitgevoerd als een open bouwput tunnel. Als waterkering werden damwanden geslagen en werd er tot een diepte van 14 meter -NAP gepompt. Hierna werd de bouwput uitgegraven en werden er funderingspalen ingeslagen, gevolgd door een betonvloer van soms 2,60 meter dikte, om opdrijven door het grondwater te voorkomen. De zuidelijke toerit is gebouwd op de plek waar eerst gebouwen van het Koninklijk Instituut voor de Marine stonden.

De IJtunnel is uitgevoerd als twee afzonderlijke tunnelbuizen die ieder twee rijstroken tellen. Hij is niet toegankelijk voor voetgangers en fietsers; zij dienen gebruik te maken van veerponten. Alleen in geval van staking van het openbaar vervoer wordt een van beide tunnelbuizen opengesteld voor langzaam verkeer.

Dankzij de tunnel kreeg Amsterdam-Noord een betere verbinding met de rest van de stad. Dit maakte uitbreiding van de wijk mogelijk. Door de aanleg van een brede toevoerweg door de Amsterdamse jodenbuurt verdween de bebouwing op het kunstmatig eiland Valkenburg vrijwel geheel, en werd Rapenburg in tweeën gesneden.

Nabij de IJtunnel in Amsterdam-Noord staat het Spanjemonument van Eddy Roos. Niet ver daar vandaan heeft hij zijn atelier.

Op 7 juni 2006 is de IJtunnel deels afgesloten vanwege een lek, veroorzaakt door een overspoeling van een van de damwanden van het bouwdok voor de Noord-Zuidlijn.