Karl Amadeus Hartmann

Van Wikipedia

Karl Amadeus Hartmann (München, 2 augustus 1905 – München, 5 december 1963) is een Duits componist. Hij wordt tegenwoordig beschouwd als de grootste Duitse symfonicus uit de 20e eeuw.

Hartmann is typisch een van de Duitse componisten uit die generatie, die na de Tweede Wereldoorlog tussen wal en schip dreigden te vallen: zij waren eigenlijk te oud om tot de avant-garde te behoren, maar ook te jong voor het establishment.

[bewerk] Biografie

Karl Amadeus Hartmann werd in 1905 geboren als zoon van Friedrich Richard Hartmann (zelf kunstschilder) en diens vrouw Gertrud. Van 1924 tot 1929 studeerde hij aan het Hochschule für Musik und Theater te München trombone, en compositie bij Joseph Haas. In 1934 trouwde hij met Elisabeth Reussmann. Vanaf 1928 werd Hermann Scherchen zijn belangrijkste mentor.

Hartmann was overtuigd communist, en gedurende het bewind van Hitler werd het voor hem uiteindelijk onmogelijk zijn werken nog uitgevoerd te krijgen; het is eigenlijk een wonder te noemen, dat hij deze periode in Nazi-Duitsland überhaupt heeft overleefd, daarvoor waren dan ook ook bijzondere overlevingsstrategieën noodzakelijk. Zo is Hartmann bijvoorbeeld jarenlang aan de dienstplicht ontsnapt door doelbewust efedrine te slikken, hetgeen de controlerende artsen indertijd de indruk gaf, dat hij ernstige hartafwijkingen had.

In 1941 reisde Hartmann naar Wenen, om (tot 1942) privé-les van Anton Webern te kunnen krijgen, Webern was toen nog relatief onbekend (hetgeen na de oorlog drastisch zou veranderen, o.a. door zijn tragische dood in 1945). Hartmanns voornaamste reden om met Webern in contact te treden kan worden gezien als een poging om zijn in 1935 gestorven voorbeeld Alban Berg nader te kunnen komen. Hartmanns werk kan wellicht worden gezien als een niet-serieel vervolg op de Tweede Weense School; het heeft enerzijds de expressie, zoals we die in het werk van Berg vinden, maar dan veel intenser en ruwer, en anderzijds, met name na 1945, de uitgewogen constructie van het werk van Webern, maar zonder diens extreme beknoptheid.

Na de Tweede Wereldoorlog begon Hartmann met het organiseren van de concertserie Musica Viva, gewijd aan de avant-garde muziek, hetgeen hem uiteindelijk in contact bracht met vele belangrijke kunstenaars en componisten van zijn tijd, waaronder ook de jongste generatie. In zijn nalatenschap bevindt zich onder andere een serie "brieven" op (ongeveer) A2, van onder andere Pierre Boulez. Olivier Messiaen, Luigi Nono, Jean Cocteau en Joan Miró.

Hartmann overleed op 5 december 1963 aan kanker. Zijn zoon Richard (geboren in 1935) heeft zijn nalatenschap met hulp van musicologen zorgvuldig gecategoriseerd.

In 2005 vindt de herdenking van Hartmanns 100^e geboortedag plaats, met vele concerten en tentoonstellingen in de 144 Goethe Instituten wereldwijd.