Muzieknoot

Van Wikipedia

Een noot is een geluid in muzikale context met een bepaalde tijdsduur, of de symbolische representatie daarvan.

Een noot is oorspronkelijk een teken (Latijn: nota) om de geluiden van muziek naar hun tijdsvolgorde en -duur te noteren. Als teken om muziek te noteren heeft een noot van zichzelf geen toonhoogte. Meestal heeft het geluid dat door de noot wordt weergegeven wel een herkenbare hoogte, deze wordt echter in het algemeen met het woord toon aangeduid. Men kan dus stellen dat een noot dus vaak een bepaalde toon(hoogte) heeft. Bij slaginstrumenten of bij handgeklap e.d. hoeft dat echter niet het geval te zijn. De geproduceerde geluiden hebben dan geen herkenbare toonhoogte, meestal omdat er erg veel toonhoogtes tegelijkertijd tot klinken gebracht worden. De twee aanduidingen noot en toon worden vaak ten onrechte als synoniem gezien.

De hoogte van de door de noot aangegeven toon wordt bepaald door de plaats van de noot op de notenbalk in combinatie met de stemming, sleutel en eventuele voortekens en alteraties.

In de muzieknotatie duidt men noten aan met symbolen, zoals de hele noot, de halve noot en zo verder tot zestienden en tweeëndertigsten toe. De toonhoogte wordt aangegeven door het symbool op een bepaalde plek op een notenbalk te plaatsen. Een notenbalk bestaat meestal uit 5 horizontale lijnen. De huidige notenbalk stamt af van de Gregoriaanse, die oorspronkelijk uit 4 horizontale lijnen bestond. Notenbalken die alleen ritmes weergeven, bestaan slechts uit één lijn.

De noten op een balk worden meestal ingedeeld in maten die gescheiden worden door maatstrepen. Oorspronkelijk hadden deze maten een metrische betekenis, dat wil zeggen dat er sprake was van een steeds herhalend patroon van klemtonen, bijvoorbeeld |zwaar-licht-licht| voor een driekwartsmaat. Bij dansmuziek zoals bij een wals is dat nog goed te horen. Na de Barok werd de maatstreep vooral een middel om de communicatie tussen de dirigent en de musici te vergemakkelijken. De maten worden in het algemeen genummerd, zodat de dirigent kan zeggen: we beginnen op de tweede tel van de zesde maat. Meestal wordt de kwartnoot als teleenheid gebruikt, maar in oudere muziek kan dat ook de halve en in nieuwere muziek de achtste noot zijn. In de loop der eeuwen heeft er een traag proces van inflatie plaats gevonden, waarbij men steeds in kleinere eenheden is gaan tellen.

Toonhoogte

Notenwaarde

Iedere notenwaarde kent een overeenkomstig rustteken van dezelfde duur.

De langste notenduur die in onze tijd in het algemeen gebruikt is de hele noot. Vaak wordt daar een waarde van vier tellen aan toegekend als de teleenheid de kwartnoot is. In vroeger eeuwen hebben nog langere notenwaarden dan de hele noot bestaan. Een oude naam voor de hele noot is de semibrevis. Dat betekent half kort en die naam geeft al aan dat dat naar verhouding geen lange noot was. Inderdaad kende men ook de brevis (een rechthoekige noot) en twee nog langere eenheden: de longa en de maxima.

In tegenstelling tot het huidige systeem waarbij er altijd twee kleinere eenheden in een grotere passen, kon de brevis ook uit drie semibreves bestaan en de longa uit drie breves. Dit werd aangegeven door een cirkel of een halve cirkel te plaatsen aan het begin van het stuk. In later tijden (na de Renaissance) is dit ingewikkelde systeem echter geheel verlaten.

Zie ook: muzieknotatie.