Natriumlamp
Van Wikipedia
Een natriumlamp is een gasontladingslamp die met natriumgas in een aangeslagen toestand licht maakt. Er bestaan zowel lage- als hogedruknatriumlampen.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
Met kwik gevulde lagedrukontladingslampen waren reeds sinds 1902 in productie bij Cooper-Hewitt Electric Co [1]. Onderzoeker Compton van de Amerikaanse firma Westinghouse ontwikkelde in 1919 een lagedruknatriumlamp [2], die geel licht uitstraalde maar een zeer hoge specifieke lichtopbrengst had. In 1920 ontwikkelde Compton het boor-glas dat nodig was voor de productie van lagedruknatriumlampen. Dat glas verdraagt het bijzonder agressieve Natrium, en blijft in tegenstelling tot gewoon glas, lichtdoorlatend.
Op 1 juli 1932 werd de straatverlichting tussen Beek en Geleen met lagedruknatriunmlampen in bedrijf gesteld. In hetzelfde jaar werd de straatverlichting van Purley Way in Londen van natriumlampen voorzien. Deze lampen hadden toen een lichtopbrengst van 50 Lumen/Watt. Zowel Philips, Osram als General Electric begonnen in de jaren dertig met productie van lagedruk natriumlampen.
William Louden en Kourt Schmidt van General Electric wisten door de ontwikkeling van lichtdoorlatend keramisch materiaal en speciale afdichtings- en fabricagetechnieken in 1964 de eerste hogdedruk Natriumlampen te ontwikkelen. De lampen werden vanaf 1965 door General Electric en later ook door de andere grote lampfabrikanten gemaakt.
In de loop der jaren werden talloze verbeteringen doorgevoerd en werden zowel lichtopbrengst als levensduur voortdurend vergroot. Een belangrijke verbetering voor de lagedruklamp was de ontwikkeling rond 1965 door Philips van het type "SOX", waarbij een dunne laag Indium-tin-oxide aan de binnenkant van de buitenballon wordt aangebracht, waardoor de infrarode warmte straling van de binnenballon wordt gereflecteerd. Dit geeft een aanzienlijke stijging van de lichtopbrengst.
[bewerk] Lagedruknatriumlamp
Lagedruknatriumlampen (SOX) geven geel licht, dat uitsluitend uit de voor natrium kenmerkende dubbele spectraallijn bestaat. Hierdoor is het bij deze verlichting onmogelijk kleuren waar te nemen. Voor toepassingen als verlichting van snelwegen hoeft dit echter geen bezwaar te zijn, want het gele licht heeft juist de golflengte waarvoor het menselijke oog het gevoeligst is. De specifieke lichtopbrengst van deze lampen is met 200 lumen/Watt het hoogste van alle gasontladingslampen. Voor optimale werking moet de relatief grote binnenbuis op een temperatuur van 260 ºC blijven. Daarom wordt de buitenballon luchtledig gepompt, en wordt deze van binnen voorzien van een infrarood reflecterende laag tin gedoopt Indiumoxide.
[bewerk] Hogedruknatriumlamp
Bij hogedruklampen (SON,HPS) wordt ook wat energie in de rest van het spectrum uitgestraald, waardoor de kleurweergave bij deze lampen een stuk beter is, het uitgestraalde licht is meer lichtgeel, maar per type kan de kleur wat verschillen. Dit type lamp wordt tegenwoordig steeds vaker voor straatverlichting gebruikt. Omdat de hogedruklampen kleiner en lichter zijn, kan de lichtmast waaraan de straler bevestigd wordt, ook veel lichter zijn, vooral ook omdat het licht met een goede reflector eenvoudig te bundelen is. Een andere belangrijk toepassingsgebied is assimilatieverlichting. Er zijn zelfs types die vrijwel wit licht uitstralen. Lichtopbrengst ligt tussen 50 en 130 lumen/Watt. De lampen met vrijwel wit licht hebben het laagste rendement.
[bewerk] Enkele bijzonderheden
De levensduur van natriumlampen ligt tussen 10 000 en 30 000 uur. De lichtopbrengst neemt wel af gedurende de levensduur, maar voor moderne lagedruk natrium lampen is deze afname heel gering.
Omdat natrium bij kamertemperatuur een vaste stof is en een lage dampdruk heeft wordt een vulling van neongas gebruikt om de lamp te starten. Daardoor geeft de lamp na het starten eerst een roodachtig licht. Pas als hij genoeg opgewarmd is om het natrium te laten verdampen zal de volle lichtsterkte bereikt worden. Voor hogedruklampen worden ook andere gassen zoals Xenon toegevoegd, ook wordt soms extra kwik in de ontlaadruimte aangebracht.
Natriumlampen worden via een voorschakelapparaat op het lichtnet aangesloten. Dat is bij alle gasontladingslampen nodig om de stroom door de lamp te begrenzen. Verder is een voorziening nodig om een hoge startspanning te kunnen leveren voor het ontsteken van de lamp. Soms gebeurt dat met een starter, anders levert het voorschakelapparaat zelf de benodigde startspanning.
[bewerk] Externe links
- Beschrijving constructie en werking van de lagedruk natriumlamp
- Historisch overzicht gasontladingslampen (Engels)
| {{{afb_links}}} | Lampen | {{{afb_rechts}}} |  |
|---|---|---|---|
|
Argandse lamp · Booglamp · Davylamp · Elektrodeloze lamp · Gasontladingslamp · Gloeilamp · Halogeenlamp · Lamp · Lantaarn · LED lamp · Kaars · Knijpkat · Metaalhalidelamp · Natriumlamp · Neonlamp · Olielamp · Spaarlamp · TL-buis · Zaklantaarn |
