Oranje (land)

Van Wikipedia

Comté d'Orange
Principauté d'Orange
Vlag	Wapen


Kaart

Hoofdstad	Oranje (Orange)
Regeringsvorm	Monarchie
Staatshoofd	Graaf, prins
Dynastie	Baux, Châlon, Nassau
Bestaan	8e eeuw - 1711
Ontstaan uit
Opgegaan in	Frankrijk
Oppervlakte	± 300 km²
Inwoners
Taal	Frans
Religie
Munteenheid
Leus	{{{leus}}}

Oranje (Frans: Orange) was een graafschap en later prinsdom in het zuiden van Frankrijk dat tot 1711 zelfstandig was. Het grensde in het westen via de Rhône aan Frankrijk en werd aan alle andere zijden omsloten door het Comtat Venaissin.

[bewerk] Geschiedenis

De eerste graaf van Oranje was volgens de overlevering Willem met de Hoorn, een hoveling van Karel de Grote, die de stad Oranje in 793 op de Saracenen zou hebben veroverd. Als deel van het oude Koninkrijk Bourgondië behoorde het graafschap sinds 1032 tot het Heilige Roomse Rijk. Het gravenhuis splitste zich in 1150 in twee linies, waarvan er een in 1163 door keizer Frederik Barbarossa in de rijksvorstenstand werd verheven. Het gebied van deze laatste tak kwam na de dood van Raimbaud III via diens zuster Tiburge III toe aan haar echtgenote Bertrand I van Baux. Het gebied van de grafelijke tak werd aanvankelijk afgestaan aan de Johannieterorde, maar Bertrand III herenigde geheel Oranje in 1308.

Na de dood van Raimond V van Baux erfde diens dochter Maria het prinsdom. Via haar gemaal Jan III van Châlon kwam het aan het Huis Châlon en met het sterven van de laatste telg van dit geslacht, Philibert, aan diens neef Renatus van Nassau (René van Châlon), de zoon van zijn zuster Claudia en Hendrik III van Nassau-Breda. Onder René werd Oranje als twistappel tussen Karel V en Frans I verschillende malen door Frankrijk bezet. Omdat ook hij kinderloos was, benoemde hij zijn neef Willem van Nassau tot opvolger.

Deze Willem de Zwijger, later stadhouder in verschillende Nederlandse gewesten, werd in 1544 prins van Oranje - en stichtte de dynastie Oranje-Nassau - maar kon pas sinds 1559 werkelijk macht over het prinsdom uitoefenen. Ook onder zijn heerschappij werd Oranje meermaals bezet. Het viel na zijn dood toe aan achtereenvolgens zijn zoons Filips Willem, Maurits en Frederik Hendrik. Erfgenaam van de laatstgenoemde was Willem II, op wie in 1650 Willem III volgde. Na het uitbreken van de Hollandse Oorlog (1672) bezette Lodewijk XIV het prinsdom. Willem kreeg het bij de Vrede van Nijmegen (1678) terug, maar het werd in 1685 bij de herroeping van het Edict van Nantes wederom ingenomen. De Vrede van Rijswijk (1697) herstelde hem definitief in de prinselijke waardigheid.

Na zijn dood in 1702 brak er een succesieconflict uit tussen Johan Willem Friso van Nassau-Dietz en Frederik I van Pruisen. De eerstgenoemde was - als kleinzoon van Frederik Hendriks dochter Albertine Agnes - bij testament als opvolger aangewezen. Frederik I maakte als zoon van Frederik Hendriks oudste dochter Louise Henriëtte op grond van Frederik Hendriks testament echter eveneens aanspraak op het prinsdom. Ondertussen verklaarde Lodewijk XIV Oranje aan de Franse troon vervallen. Het parlement te Parijs wees het prinsdom toe aan Lodewijks pretendent Frans Lodewijk van Conti, die de Franse soevereiniteit erkende. De Vrede van Utrecht (1713) bekrachtigde deze gang van zaken en wees wapen en titel van Oranje bovendien toe aan Pruisen.

Ook Johan Willem Friso bleef, om aan zijn claim vast te houden, de titel prins van Oranje echter voeren. Zijn zoon Willem IV kreeg hier in 1732 door een verdrag met Pruisen weer formeel het recht toe. Sinds zijn kleinzoon Willem VI in 1815 als Willem I koning der Nederlanden werd, is de titel prins van Oranje steeds toegekend aan de oudste levende zoon van de koning. De huidige Nederlandse prins van Oranje is Willem-Alexander, de huidige Pruisische Georg Friedrich.