Ordeketen
Van Wikipedia
De oudste Ridderorden waren kruisridderorden. Als teken van de onderlinge verbondenheid droegen de Ridders een zwart, rood of groen kruis op hun mantel.De latere Europese Orden van de middeleeuwen droegen allerlei uiterlijke kentekenen zoals geborduurde draken, ringen en zelfs kledingstukken zoals de kousenbanden.
In de late middeleeuwen kwam het accent meer op het kleinood van de Orde dan op de gemeenschap van de Ridders te liggen en werd een keten met daaraan een medaillon, dier of kruis het gebruikelijke insigne.
In de 17e eeuw werden deze ketenen steeds minder gedragen. Men bewaarde ze voor formele gelegenheden en in het dagelijks leven werd een geborduurde ster of een kleinood aan een lint om de hals gedragen. Uit dit kleinood, dat bij het rijden in het gezicht kon slaan en daarom in de 17e eeuw ook wel onder de oksel door werd getrokken, ontwikkelde zich het grootlint. Anderen droegen hun ordeteken liever aan een lint in het knoopsgat.
De oudste Ridderorden hadden slechts één rang maar in de 18e eeuw ontstonden Ridderorden die geen gemeenschappen maar Orden van Verdiensten waren en drie of meer graden of rangen kenden.
Het was gebruikelijk dat de hoogste van de rangen, de Grootkruisen of Grootcommandeurs dan een ordeketen droegen waar de lagere rangen het met kleinoden aan linten moesten doen. Dit systeem in een aantal van de oudste Ridderorden, in Groot-Brittannië, Denemarken en Spanje tot in deze tijd bewaard gebleven.
Napoleon I besloot in 1805 zijn eenvoudige Legioen van Eer uit te breiden met een nieuwe, zeer exclusieve, rang; de "Grand-Aiglon". Deze "Grote Adelaren" droegen een ster en een ordeketen. In de loop van de 19e eeuw ontstonden overal Ridderorden die een keten als hoogste en bijzondere rang, boven de Grootkruisen, kenden. Voor de ceremoniemeesters en chefs van het protocol was dit ook gemakkelijk omdat Ministers recht hebben op een Grootkruis en men dan de keten voor Staatshoofden kon reserveren. Er zijn ook Orden waarin met het Grootkruis mèt of zonder de keten kan ontvangen. In een aantal gevallen is dat een bezuiniging maar in andere orden is de keten later toegevoegd om staatshoofden passend te kunnen onderscheiden.
De ordeketen in de Nederlanden
In de middeleeuwen was er de veel gedragen keten van de Orde van het Gulden Vlies en ook de Orde van de Tuin en Sint Jacob in Holland zullen een keten hebben gekend. Het Koninkrijk Holland voerde in 1805 een kostbare keten voor de Grootkruisen van de Orde van de Unie in maar het Koninkrijk der Nederlanden volgde dit precedent bij de oprichting van de Militaire Willems-Orde en de Orde van de Nederlandse Leeuw niet.Er zijn wel ontwerpen voor een keten en zelfs een portret van Koning Willem I der Nederlanden met een keten van de Willems-Orde bewaard maar de keten zelf heeft waarschijnlijk nooit bestaan.
De landcommandeur van de Ridderlijke Duitsche Orde in de protestantse Balije Utrecht draagt zijn ordekruis aan een eenvoudige gouden keten. De Johanniterorde in Nederland kent geen keten.
De Koning der Belgen heeft wel een keten aan zijn Leopoldsorde verbonden.Ook de Koninklijke Orde van de Leeuw en de Orde van de Afrikaanse Ster hebben een keten voor de Grootkruisen.
Voor de gebruikelijke graden in een Ridderorde, zie ook:
