Peloponnesische oorlog
Van Wikipedia
De Peloponnesische oorlog (431 - 404 v. Chr.) was een strijd tussen de oude stadstaten Athene en Sparta, de twee grootmachten van het Griekenland van die tijd.
Het was een lange en afmattende oorlog (met onderbrekingen af en toe) tussen beide Griekse grootmachten, de aristocratische oligarchische landmacht Sparta en de democratische zeemogendheid Athene, elk met haar bondgenoten. Omdat geen enkele Griekse stadstaat in deze oorlog neutraal en afzijdig kon blijven, kan men dit conflict gerust een kleine "(Griekse) wereldoorlog" noemen. Na afloop van de oorlog kwamen beide partijen zo verzwakt uit de strijd, dat zij geen van beide ooit nog hun vroegere grootheid konden terugwinnen.
Inhoud |
[bewerk] Dieperliggende oorzaken
- De naijver en frustratie van Sparta en zijn bondgenoten om het groeiende imperialisme van Athene. Na de Perzische oorlogen, waarin Sparta nochtans de grootste militaire rol te land had gespeeld, ging Athene steeds meer een imperialistische politiek voeren en slaagde erin om de Delische Bond tot een Atheens Rijk uit te bouwen. Daarbij streefden beide grootmachten naar het militaire en economische overwicht in de Griekse wereld.
- De politieke en militaire tegenstellingen tussen de interne staatsregelingen van Athene (democratisch, progressief en zeemacht) en van Sparta (aristocratisch, conservatief en een landmacht), die ieder bij zijn respectievelijke bondgenoten en aanhangers propageerde.
[bewerk] Directe aanleiding
- De Kerkyra-kwestie: toen Kerkyra (nu Corfu), een kolonie van Corinthe, in 433 v. Chr. in conflict kwam met zijn moederstad, vroeg en kreeg het de hulp van Athene. Korinthe werd op zijn beurt bijgestaan door de Peloponnesische Bond onder de leiding van Sparta, dat Athene de oorlog verklaarde.
- De Potidaea-kwestie: Potidaea was een Korinthische kolonie, maar behoorde oorspronkelijk tot de Delische Bond. Tijdens de Kerkyra-kwestie zegde Potidaea eenzijdig het bondgenootschap op, hetgeen de Atheners niet pikten. Als reactie belegerden zij de stad, die in 429 v. Chr. werd "heroverd", tot ergernis van Korinthe en Sparta.
- Het Megarisch besluit: een handelsboycot van Athene tegen Megara.
Hierop volgde het Peloponnesisch congres in Korinthe, waarna de oorlog tussen Sparta en Athene werd verklaard.
[bewerk] Verloop
De vijandelijkheden verliepen in drie min of meer onderscheiden fasen:
[bewerk] 1e fase
de Archidamische oorlog (431 tot 421 v. Chr.)
Vanaf 431 v. Chr. hield het Spartaanse leger (onder bevel van koning Archidamos) tien jaar lang verwoestende tochten door Attica. Periklès liet Attica over aan de verwoesting en trok de burgerbevolking terug binnen de Lange Muren. Intussen plunderde de Atheense vloot de kusten van de Peloponnesus en bemoeilijkte daardoor de Spartaanse bevoorrading. Zelf ondervond het geen bevoorradingsproblemen door de Piraeus-haven.
Een groot verlies voor Athene was de dood van hun charismatische leider Periklès, die in 429 v. Chr. stierf aan de pest; deze moordende epidemie was uitgebroken onder de opeengehoopte bevolking die tegen Sparta bescherming zocht binnen de Lange Muren tussen Athene en Piraeus. Periklès werd opgevolgd door Cleon, een voorstander van de harde lijn.
[bewerk] 2e fase
de Vrede van Nicias (421 tot 413 v. Chr.)
In 421 v. Chr. wist de Atheense leider Nicias een wapenstilstand te bewerkstelligen, die echter voor een groot stuk dode letter bleef. Lokaal bleef het tot schermutselingen en wreedheden leiden.
De Atheense tocht naar Sicilië (415-413 v. Chr.), met als doel het westelijke bekken van de Middellandse Zee te beheersen, bracht opnieuw een grote ramp over Athene. De wispelturige staatsman Alcibiades wilde op Sicilië enkele Griekse steden helpen tegen Syracuse, hopend daardoor zelf grote roem te verwerven. Maar de tocht mislukte, Alcibiades liep over naar Sparta - werd later wéér Atheens vlootvoogd en wéér afgezet - en de Atheense vloot werd vernietigd.
[bewerk] 3e fase
de Dekeleïsche oorlog (413 tot 404 v. Chr.)
Er volgden moeilijke jaren voor Athene, dat zich nooit meer volledig heeft kunnen herstellen. In 413 v. Chr. bezette een Spartaans leger de Attische grensgemeente Dekéleia. Toen Sparta bovendien dacht aan de noodzakelijke uitbreiding van zijn vloot, en daarvoor financiële hulp aanvaardde van de Perzische koning (erfvijand nr. 1!!), begon het er slecht uit te zien voor Athene. Een mislukte poging tot staatsgreep (vanuit de oligarchische oppositie) in 411 v. Chr. verzwakte de democratie. Tenslotte werd in 405 v. Chr. de nieuwe Atheense vloot door de Spartaanse admiraal Lysandros bij de Hellespont verslagen. Athene moest zich overgeven, de Zeebond werd ontbonden, de vestingwerken en de Lange Muren moesten afgebroken worden. Athene was gekortwiekt; Sparta had de hegemonie overgenomen.
[bewerk] Thucydides
Het gehele verloop van de oorlog en de achtergronden staan goed beschreven in "De Peloponnesische Oorlog" van Thucydides.
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden in de categorie Peloponnesian War van Wikimedia Commons. |
| {{{afb_links}}} | Zie ook | {{{afb_rechts}}} | {{{afb_groot}}} |
|---|---|---|---|
|
|
