Radiosonde
Van Wikipedia
De radiosonde is het kastje met weerkundige instrumenten dat onderaan een weerballon tot grote hoogte wordt opgelaten. Het doel is om ook van de hogere luchtlagen meetgegevens van temperatuur, luchtvochtigheid, luchtdruk en wind te verkrijgen. De radiosonde is iets kleiner dan de grootte van een pak melk van een halve liter.
Twee tot vier keer per dag (rond 00, 06, 12 en 18 uur (Universal Time) worden in Nederland vanaf het waarneemterrein van het KNMI in De Bilt en marinevliegkamp de Kooy een weerballon met radiosonde opgelaten. De met helium of waterstof gevulde ballonnen doen de metingen van de bovenlucht en zenden de resultaten radiografisch naar De Bilt toe. De ballon bereikt doorgaans een hoogte tussen 20 en 30 kilometer. Tijdens de vlucht, die één tot twee uur duurt, worden metingen verricht van temperatuur, luchtvochtigheid en luchtdruk. De stijgsnelheid van de ballon bedraagt ca. 5 m/s (18 km/uur of 1000 voet/minuut). De positie van de radiosonde wordt iedere 2 seconden door een aantal GPS satellieten bepaald. Uit deze posities en stijgsnelheid wordt de windrichting en windsnelheid berekend. Ook de Koninklijke Landmacht heeft een Weermeetgroep (12AFDRA), gelegerd in 't Harde die in het veld op onregelmatige perioden radiosondeoplatingen doet.
Radiosondes worden op vrijwel alle nationale meteorologische stations opgelaten. Het gaat om een wereldwijd netwerk van ruim 500 meetpunten. De gegevens zijn van groot belang voor de weersverwachtingen, niet altijd voor de korte termijn maar ook voor meerdere dagen. Metingen aan de grond zeggen niet veel over de luchtstromingen op grotere hoogte. Wind op grote hoogte bepaalt echter het weer voor de komende dagen. Met name de luchtvaart profiteert van de gegevens. Met behulp van de metingen van de bovenlucht kan o.m. bekeken worden of er sprake kan zijn van ijsafzetting en op welke hoogten mogelijk bewolking voorkomt. Voorbeelden van metingen met radiosondes zijn te vinden in de verklaring van vliegtuigstrepen.
[bewerk] Historie
De radiosonde bestaat ruim een halve eeuw maar begin 20e eeuw waren er al vlieger- en ballonoplatingen. In de jaren van de Tweede Wereldoorlog werden internationaal radiosondes gebruikt om kennis op te doen over stromingen en processen in de hogere luchtlagen. In 1947 begon het KNMI in De Bilt met radiosonde oplatingen, indertijd twee keer per dag. Vanaf 1957 zijn daar radiosondes met radar bijgekomen en sinds 1985 worden dagelijks vier sondes opgelaten. Vanaf 1992 wordt een of twee keer per week een ozonsensor meegestuurd om ozon in de lucht te meten.
[bewerk] Recycled?
Als de radiosonde omhoog gaat komt hij in steeds ijlere lucht. De (rubber) ballon zal dus groter en groter worden en vroeger of later klappen. De radiosonde komt dan aan de parachute naar beneden. Helaas zijn gewone radiosondes slechts één maal te gebruiken. Wie zo'n sonde vindt mag hem behouden of kan hem inleveren bij het klein chemisch afval of voor verdere verwerking terugsturen naar het KNMI. Iedere sonde is voorzien van een briefje met adresgegevens en een beschrijving in Duits, Frans en Engels. Dat is nodig omdat de ballonnen afstanden kunnen afleggen van honderden kilometers, zodat ze in de ons omringende landen terechtkomen. Ozonsondes zijn wel opnieuw bruikbaar. Het KNMI ontvangt de ozonsondes dan ook graag retour. De gelukkige vinder ontvangt een vinderspremie.
| Bronnen en referenties: |
|
