Rangeerterrein
Van Wikipedia
Een rangeerterrein (of rangeeremplacement, rangeerstation; in België: vormingsstation) is een spoorwegemplacement voor het rangeren (splitsen en samenstellen) van goederentreinen bestaande uit wagens met verschillende bestemmingen. Deze emplacementen liggen bij grote spoorwegknooppunten en grote industriesteden of havensteden.
Inhoud |
[bewerk] Inrichting
Een rangeeremplacement is samengesteld uit een reeks van componenten en onderdelen die door de wagens tijdens het rangeren worden doorlopen. Dit zijn achtereenvolgens:
- aankomstsporen: hier komt de wagenladingtrein aan;
- rangeerheuvel (in België: trieerheuvel): een kunstmatige heuvel met daarover een of meerdere sporen waar de te heuvelen wagens overheen worden geduwd die vervolgens door de zwaartekracht zelfstandig verder rollen;
- eventueel: railremmen aan de voet van de heuvel regelen de snelheid van de wagens. Bij afwezigheid hiervan plaatsen rangeerders remschoenen op de rails voor de naderende wagens;
- verdeelsporen of rangeergroep (in België: trieerbundel): grootste sporenbundel van het rangeerterrein, met op het gemiddelde 20 tot 40 (in Europa vaak 32) sporen, om de wagens naar plaats van bestemming te sorteren;
- eventueel: een sporenbundel voor het rangeren naar lokale bestemmingen;
- vertreksporen.
De grote meerderheid van de rangeerterreinen is van het type doorgangsstation, met één rangeerheuvel. Sommige zeer grote rangeerterreinen hebben twee heuvels, één voor elke hoofdrichting van het emplacement. Ook bestaan er zelfs enkele van het kopstation type, voornamelijk in Italië.
Op kleinere rangeeremplacementen ontbreekt vaak de rangeerheuvel, en worden de wagens door uitstoten gesorteerd. De snelheid die nodig is om de verdeelsporen te bereiken wordt niet door de zwaartekracht veroorzaakt, maar door een locomotief die de wagens weg duwt.
[bewerk] Rangeerterreinen in Nederland
[bewerk] Heuvelen
Het belangrijkste rangeerterrein in Nederland is rangeerterrein Kijfhoek tussen Barendrecht en Zwijndrecht nabij Rotterdam met een tweesporige heuvel, 43 verdeelsporen en railremmen.
Ook in Amersfoort wordt nog geheuveld. In Zwolle en Onnen zijn nog heuvels aanwezig, geheuveld wordt er echter niet meer. Deze rangeerheuvels hebben geen railremmen.
Vroegere Nederlandse rangeerterreinen met rangeerheuvel en railremmen zijn: Watergraafsmeer, Rotterdam Noord en Susteren; en enkele andere met heuvel zonder railremmen zoals Amsterdam Rietlanden, 's-Hertogenbosch, Rotterdam IJsselmonde of Roosendaal. Deze emplacementen zijn inmiddels hun heuvel kwijtgeraakt of geheel opgebroken.
[bewerk] Stoten
Op rangeerstation Rotterdam Waalhaven Zuid wordt gerangeerd met afstoten, zoals voor de sanering van het wagenladingvervoer in Nederland ook op de rangeeremplacementen in onder andere Elst (Gelderland), Hengelo en Leeuwarden.
[bewerk] Rangeerterreinen in België
Het grootste rangeerterrein in de Nederlandstalige wereld is het vormingsstation Antwerpen-Noord met twee heuvels (40 en 48 verdeelsporen). Andere belangrijke rangeerterreinen in België zijn (alle met railremmen, met aanwijzing van het aantal verdeelsporen): Gent-Zeehaven (32), Kinkempois (bij Luik) (40) en Monceau-sur-Sambre (bij Charleroi) (32).
[bewerk] Elders in de wereld
Het grootste rangeerterrein van de wereld is dat van Bailey Yard dichtbij North Platte in Nebraska, Verenigde Staten van Amerika, met twee heuvels (64 en 50 verdeelsporen). Het grootste van Europa is dat van Maschen ten zuiden van Hamburg (Duitsland), eveneens met twee heuvels (64 en 48 verdeelsporen).
[bewerk] Sluiting
De daling van het wagenladingvervoer op de spoorwegen ten gunste van het wegvervoer heeft geleid tot sluiting van veel rangeerterreinen.
Zo zijn in Groot-Brittannië, Noorwegen, Denemarken, Japan en Australië reeds alle rangeerterreinen gesloten.
[bewerk] Bibliografie
- Sluiter, J.W./Nieweg, H.: Tram en trein luchtig en grondig bekeken. Leiden: E.J. Brill, s.d., ISBN 90-04-06516-4
- Nieuwenhuis, Gerrit: Op weg naar Rail 21 Cargo. Het naoorlogse goederenvervoer per spoor in Nederland. In: Spoor & Trein, Editie 6, onder redactie van Carel van Gestel, pp. 128 ... 153. Alkmaar: de Alk bv. 1995, ISBN 90-6013-026-X
- Kaas, Hans: Amsterdam Goederen. De geschiedenis van de goederenstations in Amsterdam. 's-Hertogenbosch: Stichting Rail Publicaties 1996, ISBN 90-71513-24-6
- Ferrée, Guus/Vocke, Marijn: Rangeeremplacement Kijfhoek, spil in het internationale goederenvervoer. In: Spoor & Trein. Feiten, ontwikkelingen en actualiteiten in binnen- en buitenland. Editie 4, onder redactie van Carel van Gestel, pp. 110 ... 121. Alkmaar: de Alk bv. 1993, ISBN 90-6013-529-6
- Anonymus: Topografische atlas BELGIË/Atlas topographique BELGIQUE 1:50.000. Brussel en Tielt: Nationaal Geografisch Instituut en Uitgeverij LANOO 2002, ISBN 90-209-4853-9
