Slag bij Plataeae

Van Wikipedia

Slag bij Plataeae

Datum	augustus, 479 v. Chr.
Locatie	Plataea
Resultaat	Beslissende Griekse overwinning

Strijdende partijen

Griekse stadstaten

Perzië

Commandanten

Pausanias I

Mardonius†

Troepensterkte

100.000 (Pompeius)
110.000 (Herodotus)

120.000 (Ctesias)
300.000 (Herodotus en Plutarchus)

Slachtoffers

10.000+ (Ephorus en Diodorus)
1.360 (Plutarchus)
159 (Herodotus)

43.000 overlevenden (Herodotus)
100.000 gedood (Diodorus)

De Slag bij Plataeae vond plaats in 479 v. Chr. tussen een alliantie van de Griekse poleis Sparta, Athene, Korinthe, Megara en anderen tegen Perzië.

[bewerk] Achtergrond

Na de Slag bij Salamis keerde Xerxes I terug naar Perzië, terwijl hij Mardonius de leiding gaf over het veroverde Griekse territorium. Mardonius verzocht via Alexander I van Macedonië om een wapenstilstand met Athene, met het aanbod om autonomie te verlenen en Perzische hulp bij de wederopbouw van hun stad. Athene verwierp dit aanbod en vroeg Sparta om ondersteuning, ook al waren de Spartanen meer geïnteresseerd in de bescherming van de Peloponnesus. Mardonius heroverde vervolgens Athene, maar weer verwierpen de Atheners zijn voorstel voor vrede. De Spartanen aarzelden, aangezien zij bezig waren met de viering van een religieus festival, maar uiteindelijk stuurden zij toch 40.000 man onder het commando van Pausanias ter ondersteuning van Athene. De Spartanen zagen de ernst van de situatie in, het waren de Griekse stadstaten die voor hun bestaan vochten tegen de Perzische macht. De Spartanen brachten 5.000 ‘’Spartiates’’ (soldaten met volledig burgerschap) op het veld; dit was de grootste Spartaanse strijdmacht die ooit in één enkele veldslag bij elkaar gebracht werd. De Spartaanse strijdkrachten bestonden normaal gesproken uit relatief weinig echte Spartaanse soldaten, en merendeels uit perioiken, heloten (Dienaars van de staat) en soldaten van hun bondgenoten. Toen Mardonius de komst van het Spartaanse leger ter ore kwam, plunderde hij voor een derde keer Athene, om zich daarna terug te trekken naar Thebe in afwachting van de Griekse strijdmacht.

[bewerk] Veldslag

Mardonius versterkte de Asopus rivier in Boeotia, in de hoop dat de Grieken niet in staat zouden zijn zich tegen hem te verenigen. Echter, de Atheners stuurden 8.000 man en marcheerden samen met het Spartaanse leger van 40.000 richting de pas over het Cithaeron gebergte, waar zij zich succesvol zouden kunnen verdedigen tegen Perzische verrassingsaanvallen. Mardonius stuurde een cavalerie aanval onder commandant Masistius om de pas te veroveren, maar Masistius werd tegengehouden door de Megaranen en de Atheners onder het commando van Olympiodorus. Masistius werd gedood en zijn cavalerie blies de aftocht. De Grieken trokken weg van de pas richting de vlakte van Plataeae waar Mardonius zijn kamp had opgeslagen, en waar de Griekse Hoplieten makkelijker konden manoeuvreren. De Atheners vormden tijdens deze beweging de linker flank van het leger, terwijl de Spartanen de rechter flank vormden met de Tegeanen als centrum.

Ondertussen had het Griekse leger versterkingen ontvangen uit vele andere stadstaten, waardoor de totale Griekse troepenmacht bestond uit 110.000 man. De stadstaat van Korinthe stuurde 5.000 Hoplieten ter ondersteuning van hun Helleense broeders. Aan de andere kant had Mardonius, volgens Herodotus, 250.000 man. Herodotus staat echter bekend voor het overdrijven van aantallen, dus het ware aantal was waarschijnlijk minder dan 80.000. Andere historici geven weer heel andere cijfers (zie infobox). Beide legers sloegen tegenover elkaar kamp op en gedurende tien dagen deden zich alleen kleine schermutselingen voor. Uiteindelijk besloot Mardonius tot de aanval, maar de Grieken waren gewaarschuwd door Alexander van Macedonië. De Atheners en Spartanen verwisselden hun positie zodat de Atheners de verdediging tegen de Perzische hoofdmacht op zich konden nemen, terwijl de Spartanen zouden vechten tegen de Griekse onderdanen in het Perzische leger. Echter, de Perzen leidden de Griekse watertoevoer om en blokkeerden hun bevoorrading, waardoor de Grieken gedwongen waren om een nieuwe plek voor hun kamp te zoeken.

Toen hij tot de ontdekking kwam dat de Grieken hun positie hadden verlaten, zette Mardonius de achtervolging in. De Perzische cavalerie en boogschutters ontmoetten als eerste de Spartanen en de infanterie volgde niet lang daarna. De cavalerie en boogschutters konden weinig schade toebrengen en vertrokken toen de infanterie arriveerde. De numeriek superieure Perzische troepen konden niet door de Griekse linies van hoplieten breken; de lange speer van de Hoplieten gaf hun een tactisch voordeel over de Perzische korte speer en zwaard. De Perzen werden vernietigd. Mardonius zelf werd gedood door een Spartaan genaamd Aeimnestus. De Perziër Artabazus, die vergeefs had geprobeerd om Mardonius over te halen om een mêlee-gevecht te vermijden, nam het bevel over de Perzische legermacht en trok zich onmiddellijk terug, aldus de Grieken de mogelijkheid biedend om hun kamp in te nemen. Volgens Herodotus overleefden slechts 43.000 van de 250.000 Perzen het gevecht, terwijl de Grieken in zijn geheel slechts 159 man zouden hebben verloren.

[bewerk] Nasleep

Volgens de traditie vond op dezelfde dag de Slag bij Mycale plaats, waar de Griekse vloot de Perzische vernietigde in de Egeïsche Zee voor de kust van Ionië. Het Perzische leger, nu onder het bevel van Artabazus, trok zich na Plataeae helemaal terug naar Asia Minor. Dit betekende het einde van de Perzische oorlogen. De Perzen zouden nooit meer een veroveringsoorlog in Griekenland wagen, ook al bleven zij de Grieken lastigvallen, niet zelden door hen met succes tegen elkaar uit te spelen, totdat zij zelf werden veroverd in de 4e eeuw door Alexander de Grote.

Een bronzen kolom in de vorm van vervlochten slangen werd van de geplunderde schatten uit het Perzische kamp gemaakt om alle Griekse stadstaten die deelgenomen hadden aan de strijd te herdenken. Een gedeelte ervan is bewaard gebleven in de Hippodroom van Istanbul.