Sprookje
Van Wikipedia
Een sprookje is een volksvertelling, een meestal tamelijk kort episch verhaal met veel surrealistische elementen dat veelal is voorzien van een moraal. In een of andere vorm komen ze bij vele volkeren voor. Hoewel sprookjes in het verleden bedoeld waren als vertellingen voor volwassenen, zijn het tegenwoordig meestal verhalen voor kinderen waarin hen spelenderwijs iets over het leven bij wordt gebracht.
Inhoud |
[bewerk] Hoofdpersonen
De sprookjeswereld wordt bevolkt door een grote schare verhaalfiguren. Heel typisch zijn:
- Koningen, Prinsen en Prinsessen, waarbij de tweede de derde meestal op een of andere manier het leven redt, beloond of tegengewerkt door de eerste, al is dat niet altijd zo. In de De Kikkerkoning, bijvoorbeeld, redt de prinses de prins het leven. Aan het eind trouwen ze altijd en leven nog lang en gelukkig.
- Elfen, Kabouters,Draken en Geesten in flessen die soms behulpzaam zijn, maar soms ook niet.
- Heksen, Feeën, en Tovenaars van allerlei slag,
- Sprekende Dieren, zoals de Wolf uit Roodkapje of De Zeven Geitjes.
- Kinderen die vaak als hoofdpersoon optreden en met slimheid en doortastend optreden de problemen oplossen, soms met raad en daad bijgestaan door een elf of een fee, soms ook niet.
Ook opvallend is dat deze hoofdpersonages nooit een echte naam hebben, dit om het universele karakter van een sprookje te onderstrepen. Indien de karakters toch een naam hebben, wijst deze op een bepaalde eigenschap (cf. Roodkapje, Goudlokje, Sneeuwwitje, ... ) of is de naam zeer alledaags (cf. Hans en Grietje), symbolisch voor de gewone mens.
[bewerk] Soorten sprookjes
- Het Volkssprookje: dit is een sprookje, ontstaan in het volk, en doorverteld door en voor het volk. De auteur is hierbij onbekend. Deze verhalen werden mondeling doorverteld, en wijken daarom soms nogal van elkaar af. Ze gaan voornamelijk over de armen en hun strijd tegen de rijken (= de zogenaamde 'slechten'); de armen stonden nooit alleen en kregen vaak hulp van een wijze mentor. Deze sprookjes zijn vaak nog het overblijfsel van een oude volkscultuur en werden vooral door de lagere sociale klasse verteld om te ontsnappen aan de harde realiteit van elke dag. Ze zijn vanzelfsprekend geschreven in een volkse stijl en waren eerst voor volwassenen bedoeld.
- Het Cultuursprookje/Kunstsprookje: dit is een sprookje met dezelfde algemene kenmerken als het volkssprookje maar met enkele verschillen:
- de auteur is bekend
- de gebeurtenis die beschreven wordt is veel recenter
- er bestaat maar 1 versie van, aangezien de auteur bekend is
- dikwijl bevatten deze verhalen een satirische of moraliserende ondertoon
- Het moderne sprookje: dit is een sprookje dat aangepast is aan de maatschappij en de tijdsbeleving van deze tijd.
[bewerk] Geschiedenis
Van sommige sprookjes weten we niet precies wanneer ze voor het eerst verteld werden. De oudste europese sprookjes kennen we van Giambattista Basile's "Lo cunto de li cunti overo lo trattenemiento de peccerille", "Het sprookje van de sprookjes of het vermaak van de kleinen") die ons voor het eerst de geschiedenis van Rapunzel, Assepoester en De gelaarsde kat vertelt. In de zeventiende eeuw tekende Charles Perrault een reeks sprookjes op die hij "Histoires ou contes du temps passé, avec des moralités: Contes de ma mère l'Oye"(1697) noemde, ofwel "De sprookjes van Moeder de Gans" waarin onder andere Doornroosje en Kleinduimpje voor het eerst verschijnen. In de negentiende eeuw kregen de Gebroeders Grimm er belangstelling voor en stelden vele op schrift. Aan hen hebben we onder andere Hans en Grietje, en Sneeuwwitje te danken, maar ook Vrouw Holle die het laat sneeuwen door haar donzen bed op te schudden.
In het Midden-oosten waren sprookjes al veel langer populair, getuige de vertellingen van Duizend-en-één nacht van Sheherazade, een sprookjesachtige raamvertelling met een groot aantal verhalen waaronder dat van Aladin en de wonderlamp, Sinbad de zeeman en Ali Baba en de veertig rovers. Ook hier dienden de verhalen, die niet altijd even onschuldig waren ter leringh ende vermaeck.
Later werd Hans Christian Andersen bekend met vele nieuwe sprookjes, zoals de De kleine zeemeermin De nieuwe kleren van de keizer en vele andere. Hans Christian Andersen was een lelijk en onhebbelijk persoon, die vele mensen niet konden uitstaan. Daarom wordt het sprookje 'het lelijke jonge eendje' als autobiografisch aanzien (een lelijk eendje wordt een mooie zwaan, zo ook bij Andersen die van een nietsnut een beroemde schrijver werd). Andere schrijvers zijn bijvoorbeeld Charles Dickens, wiens A Christmas Carol in Prose zeker een sprookje genoemd kan worden. Zo werden sprookjes tot een literair genre. Godfried Bomans, bijvoorbeeld, bracht in 1946 een bundel sprookjes uit en bleef het genre trouw en schreef nog vele andere. Men zou zelfs kunnen zeggen dat verhalen zoals In de ban van de Ring, De Kronieken van Narnia en Alice in Wonderland een voortzetting van deze traditie zijn.
[bewerk] In andere talen
Het Engelse woord voor sprookje: fairy tale betekens "Feeën vertelling" net als het Franse: conte des fées, het Duitse Märchen echter is afgeleid van maere, verwant aan het nederlandse "mare", een "bericht" of "gerucht".
[bewerk] Zie ook
- Lijst_van_fabeldieren
- Lijst van sprookjes
- Het boek van Trijntje Soldaats
- Kinder- und Hausmärchen
- Vingersprookje
[bewerk] Externe links
