Torpedobootjager
Van Wikipedia
De torpedojager, of torpedobootjager (Engels: torpedo-boat destroyer) ontstond aan het einde van de 19e eeuw in Engeland als reactie op de bouw van een nieuwe serie torpedoboten in Frankrijk.
De nieuwe boten waren bewapend met de zelfvoortbewegende visch torpedo en veel gevaarlijker dan de oude spartorpedoboten, die een explosieve lading aan een boegspriet voerden.
De jagers waren aanvankelijk bewapend met lichte artillerie, maar werden later ook uitgerust met torpedo's waardoor ze taken van de torpedoboten overnamen.
Omstreeks de Eerste Wereldoorlog waren torpedoboten dan ook goeddeels verdwenen uit de marines. Rond de Tweede Wereldoorlog waren ze overigens weer terug als torpedomotorboten (TM) (Engels: Motor Torpedo Boats MTB).
Torpedobootjagers, hoewel groter dan de torpedoboten, die ze geacht werden te bestrijden, waren aanvankelijk kleine schepen. Tot ongeveer 800 ton in de Eerste en ongeveer 1600 ton grootte in de Tweede Wereldoorlog. Tegen het eind van die laatste oorlog waren er al jagers groter dan 2500 ton. Het aantal taken dat ze kregen werd ook voortdurend groter: aanvallen op kruisers en slagschepen, konvooibegeleiding en onderzeebootbestrijding. Omdat ze, vooral tijdens de laatste wereldoorlog, steeds groter werden ontstond er overigens voortdurend behoefte aan kleinere, goedkopere, escorteschepen (-> fregatten en korvetten).
Inhoud |
[bewerk] Definitie
Bij het Verdrag van Londen (1930), de opvolger van het Vlootverdrag van Washington (1922), werden afspraken gemaakt over torpedobootjagers tussen de mogendheden. Een torpedobootjager was een schip, kleiner dan 1850 ton en met maximaal 130 mm kanons. Tevens werd een limiet gesteld aan het totale tonnage dat de verdragspartners in bezit mochten hebben. Voor de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Japan bedroeg dat 150.000, 150.000 en 105.450 ton.
[bewerk] Modern
De moderne jager is een oorlogsschip van 3000 tot 9000 ton, 130 tot 180 meter lang en overtreft in grootte menig kruiser uit de Tweede Wereldoorlog. Het voert artillerie, anti-onderzeeboottorpedo's en lucht- en zeedoelraketten voor korte en lange afstand. Vaak worden nog één of twee helikopters meegevoerd, voor verkenning en anti-onderzeeboottaken.
Tot aan de 1960 waren torpedobootjagers niet veel groter dan de exemplaren die in de laatste oorlogsjaren gebouwd werden, zo tussen 2000 en 3.000 ton. Na 1960 bouwde de Royal Navy de County klasse van 5200 ton (8 exemplaren) en de US Navy de Adams klasse van 3400 ton (32 exemplaren). Fors groter was de Amerikaanse Spruance klasse van 7800 ton, waarvan ruim 30 exemplaren gebouwd werden vanaf het midden van de jaren zeventig van de twintigste eeuw. Ook de marine van de voormalige Sovjet-Unie ging vanaf die periode flink groter jagers bouwen, zoals de Udaloy en Sovremennyy klassen.
De reden voor deze vergroting ligt niet zozeer in de toegenomen bewapening als wel in het inzicht dat de bouwkosten van een schip niet meer bepaald worden door de grootte van het scheepsplatform, maar door de meegenomen bewapening en elektronische apparatuur. Door een schip vanaf de bouw ruim op te zetten ontstaat bij voorbaat ruimte voor toekomstige moderniseringen. In het geval van de Spruance klasse blijkt dat bijvoorbeeld uit de latere plaatsing van Tomahawk kruisraketten.
Gebaseerd op het ontwerp van de Spruance is de Arleigh Burke klasse jagers. Schepen van ongeveer 9000 ton, die in grootte en bewapening nauwelijks onderdoen voor de Ticonderoga klasse kruisers van de Amerikaanse marine.
[bewerk] Opmerking
In de praktijk is er tegenwoordig weinig of geen verschil meer met fregatten, die van vergelijkbare grootte zijn en soortgelijke wapens en elektronica voeren. De marine van de Verenigde Staten maakt nog onderscheid op basis van grootte en aandrijving. Fregatten zijn schepen tot ca. 3500 ton met enkele schroef en ca. 27 knopen snelheid en jagers zijn voorzien van dubbele schroef en ontworpen voor 33 knopen. De Royal Navy maakt het onderscheid op basis van bewapening: schepen gespecialiseerd in luchtverdediging zijn jagers, de overigen fregat
