Tuimelaar
Van Wikipedia
| Tuimelaar IUCN-status: Onzeker |
||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
||||||||||||
| Taxonomische indeling | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Soort | ||||||||||||
| Tursiops truncatus (Montagu, 1821) |
||||||||||||
 |
De tuimelaar (Tursiops truncatus) is een robuuste maar gestroomlijnde, grijze dolfijn, met een duidelijke snuit. De wittige onderkaak is net iets langer dan de bovenkaak. De tuimelaar heeft een sigaarvormig lichaam met een slank staartstuk, spitse flippers, grijze bovendelen en een witte buik. Wereldwijd is het een veel voorkomende dolfijnensoort. De tuimelaars die langs de Nederlandse en Belgische kust gevonden werden, varieerden in lengte van 110 cm tot 380 cm. De gemiddelde lengte bedroeg 270 cm. De kleinste exemplaren, zogenaamde ‘neonaten’ (pas geboren individuen van minder dan 140 cm), spoelden tussen mei en september aan. De tuimelaars van de Noordzee zijn over het algemeen nogal zwaar gebouwde dieren, veel robuuster dan hun tropische soortgenoten. Hij scoort ongetwijfeld hoog in discussies over intelligente dieren. Dit o.a. op basis van zijn prestaties in dolfinaria, de inzet bij verschillende marines én de resultaten, gevonden bij wetenschappelijk onderzoek. De televisiedolfijn Flipper was ook een tuimelaar.
[bewerk] Kenmerken
Tuimelaars zijn sociale dolfijnen die meestal in groepen worden gezien. De normale groepsgrootte schommelt tussen de 5 en 20 exemplaren, maar soms worden aanmerkelijk grotere samenscholingen gezien tijdens de trek of bij drijfjachten. Voor onderlinge communicatie hebben ze een heel scala aan geluiden ontwikkeld. Of men van een taal mag spreken is onduidelijk. Met behulp van hun onderwaterradar, de sonar kunnen ze zich ook in troebel water uitstekend oriënteren of hun prooi, voornamelijk vis, opsporen.
De tuimelaar heeft een bijzondere manier van slapen: hij slaapt met één hersenhelft tegelijk. Zo kan de ene hersenhelft rusten, terwijl de andere bij bewustzijn blijft. Zo zorgt hij dat hij niet verdrinkt in zijn slaap, hij moet immers aan de oppervlakte blijven om lucht te kunnen halen. Deze manier van slapen is ook een bescherming tegen vijanden onder water.
Dolfijnen worden onder water geboren, de staart komt het eerst (stuitligging).
[bewerk] Voorkomen
In Nederland was de tuimelaar een inheemse soort in de eerste helft van de vorige eeuw. In het voorjaar joegen troepen tuimelaars in de westelijke Waddenzee op Zuiderzeeharing. Lang na het afsluiten van de Zuiderzee, rond 1960, verdween de tuimelaar uit ons land. De Tuimelaar staat op de Nederlandse Rode Lijst voor zoogdieren in de categorie verdwenen uit Nederland.
Tuimelaars zijn nu inderdaad zeldzaam in onze kustwateren en ofschoon dat best kan veranderen, is het zaak om dolfijnen hier uitermate kritisch te bekijken en niet overhaast op naam te brengen. De naam "tuimelaar" ligt bij velen nog voorop de tong, terwijl de witsnuitdolfijn in onze omgeving de laatste jaren veel talrijker is. Het voorkomen van de tuimelaar in Nederland en België is sporadisch en onvoorspelbaar, maar vooral tamelijk zeldzaam. Solitaire dolfijnen kunnen zo goed als overal opduiken, maar het meest recente geval was de tuimelaar die langdurig bij de Brouwersdam verbleef. In 2004 trokken enkele groepen tuimelaars volkomen onverwacht het Marsdiep (bij Texel) in, om vervolgens weer uit onze omgeving te verdwijnen.
In de Noordzee komen tegenwoordig op twee plaatsen tuimelaars voor: in Het Kanaal en langs de Schotse oostkust, tussen Inverness en St Andrews. Op de laatstgenoemde plaats huist een standvastige, goed onderzochte, maar vooral tamelijk kleine populatie. Bij North Kessock (Inverness) kunnen de tuimelaars dagelijks in de riviermonding gezien worden, maar ook langs de boulevard van Aberdeen en in de drukke havenmonding daar zijn meldingen van tuimelaars heel gewoon. Deze populatie telt ongeveer 110-175 individuen, maar de laatste jaren lijkt de populatie zowel kleiner te worden als een steeds groter kustgebied te betrekken. Tot aan Newcastle in Noord-oost Engeland worden nu geregeld tuimelaars gezien.
In onze directe omgeving zijn de Normandische en Bretonse kustwateren (Het Kanaal) een goede plek om naar tuimelaars uit te kijken, en bezoekers van de Britse Eilanden hebben goede kansen langs de Schotse oostkust. Ten zuiden van Aberdeen is een waarneming vanuit de trein zelfs verre van denkbeeldig! In het zuidoosten van Engeland worden de meeste tuimelaars gezien in mei en van augustus tot september
[bewerk] Externe links / beelden / bronnen
- Meij S.E.T. van der & C.J. Camphuysen 2006. Distribution and diversity of whales and dolphins (Cetacea) in the southern North Sea: 1970-2005. Lutra 49(1): 3-28.
- Ham N.F. van der, Platteeuw M., & Camphuysen C.J. 1992. Tuimelaar Tursiops truncatus bij Camperduin. Sula 6(3): 106-108.
- Kleef H.L. 1993. Tuimelaars Tursiops truncatus in de Dollard. Lutra 36: 94-96.
- Verwey J. 1975. The cetaceans Phocoena phocoena and Tursiops truncatus in the Marsdiep area (Dutch Wadden Sea) in the years 1931-1973, part 1. Publ. & Versl. Nederl. Inst. Onderz. Zee, 17a: 1-98.
- Marine Mammal database, met links naar recente waarnemingen en strandingen in Nederland[1]
- Uitgebreide info
- Hele site over tuimelaars
- SoortenBank.nl beschrijving en afbeeldingen
- Kaart van Nederland met waarnemingen
- Waarnemingen kunnen worden gemeld op deze website
 een tuimelaar |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Tursiops truncatus op Wikimedia Commons. |
