Turkse volkeren

Van Wikipedia

Turkse volkeren is een aanduiding voor volken die talen spreken die door taalkundigen geplaatst worden onder de familie van Turkse talen en binnen name Noord- en Centraal-Eurazië en die, in verschillende gradaties, sommige culturele en historische eigenschappen gemeenschappelijk hebben. De term "Turks" wordt in het Nederlands meestal gebruikt voor de inwoners van de natie Turkije en voor de Turkse etniciteit. In bredere zin wordt er echter een brede taalkundige karakterisering mee aangeduid, die niet noodzakelijk etnisch hoeft te zijn. De Turkse talen worden beschouwd als een onderdeel van de taalfamilie van de Altaïsche talen. Over de hele wereld zijn tussen de 150 en 200 miljoen mensen die een Turkse taal spreken.

[bewerk] Geografische verspreiding en etnische onderverdeling

Turkse volken behoren tot de geografisch meest wijdverspreide volken in de wereld. De verspreiding van volken met een Turkse culturele achtergrond loopt van Noord-Siberië en het westen van het Russische Verre Oosten, waar de Jakoeten wonen, door Centraal-Azië naar Oost-Europa. Momenteel wonen de grootste groepen van de Turkse volkeren verspreid over Centraal-Azië in landen als Kazachstan, Kirgizië, Turkmenistan, Oezbekistan en in de landen Azerbeidzjan en Turkije. Daarnaast wonen er Turkse volkeren op de Krim, in de westelijke autonome Chinese regio Xinjiang, Noord-Irak, Iran, Israël, Rusland, Afghanistan, Cyprus en de Balkan; Moldavië, Griekenland, Bulgarije, Roemenië en voormalig Joegoslavië. Er woont ook een grote groep van Turkse volken in de hoofdstad Vilnius van Litouwen Er wonen verder grote minderheidsgroepen in Duitsland, de Verenigde Staten en Australië, die vooral uit Turkije afkomstig zijn. Zij zijn hier grotendeels terechtgekomen als gevolg van de migraties in de 20e eeuw.

Er kan moeilijk een exacte grens tussen de verschillende Turkse volkeren worden getrokken. Tot de grootste groepen behoren:

• Altaj (Oiroten)
• Azeris
• Balkaren (die samen met de Karatsjajs de taal Karatsjaj-Balkaars sreken)
• Basjkieren
• Chakassen
• Dolganen
• Gagauzen
• Jakoeten (Sacha)
• Jörüken
• Karatsjajs
• Karakalpakken
• Kazachen
• Kirgiezen
• Krimkaraïeten
• Krimtataren
• Krimtsjakken (spreken een alternatieve vorm van Krimtataars)
• Koemyken
• Nogajs
• Oejgoeren
• Oezbeken
• Qashqais
• Siberische Tataren
• Tataren
  • Wolgatataren (of Kazantataren)
• Tofalaren
• Tsjoelyms
• Tsjoevasjen
• Turken uit Turkije (zie ook Ottomaanse Turken)
  • Turks-Cyprioten
• Turkmenen
• Tuvienen
• Urummen

Sommigen delen de Turkse volkeren op in zes takken; de Oguz, Kiptsjakken (o.a. Koemanen), Qarluq, Siberisch, Tsjoevasj, en Sacha/Jakoet. Een ander classificatiesysteem beschouwd de Oguz als "Westelijke Turken", waarbij de andere vijf als "Oostelijke Turken" worden geclassificeerd.

Een van de grootste moeilijkheden die worden ondervonden door degenen die pogen om de verschillende Turkse talen en dialecten te classificeren, is de invloed van de Sovjetperiode en dan met name het Stalinistische nationaliteitenbeleid. Hierbij werden nieuwe nationalistische grenzen getrokken, talen en alfabetten onderdrukt (vervangen door Turkse vormen van het cyrillisch alfabet) en massadeportaties (met name door Stalin halverwege de Tweede Wereldoorlog). Dit had een grote impact op de etnische mix binnen daarvoor multiculturele gebieden zoals Chorasan (Chwarezmië)/Khiva, de Ferganavallei (die bestaat uit vele enclaves) en Kaukasië. Classificaties zoals hierboven vermeld, worden daarom in geen geval universeel geaccepteerd, noch in detail noch in het algemeen. Een ander aspect waar veel over wordt gediscussieerd, is de invloed van panturkisme en het opkomende nationalisme op de percepties met betrekking tot etnische onderscheiding binnen de Centraal-Aziatische republieken, die ontstonden na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie.

[bewerk] Externe link

• www.turkicworld.org (en)