Van Mesdagkliniek
Van Wikipedia
De Dr. S. van Mesdagkliniek is een forensisch psychiatrisch centrum in Groningen. In de Van Mesdagkliniek is plaats voor 179 tbs-patiënten.
Inhoud |
[bewerk] Historie tbs
Vanaf de invoering van het Wetboek van Strafrecht in 1886 werden misdadigers die volgens een psychiater ontoerekeningsvatbaar waren, niet meer naar de gevangenis gestuurd. In plaats daarvan werden ze gedwongen opgenomen (lees: opgesloten) in een psychiatrische inrichting. Opsluiten in een inrichting kon alleen bij echte gestoorden, met misdadigers die verminderd toerekeningsvatbaar waren kon de rechter niet zo veel. Daarom werd in 1928 een nieuwe maatregel ingevoerd: tbr, oftewel: terbeschikkingstelling van de regering. Met de tbr-regeling kon de rechter een gecombineerd vonnis uitspreken: de verdachte kreeg een gevangenisstraf voor het deel waaraan hij schuldig was en voor het onschuldige deel kreeg hij tbr. Tbr is in 1988 vervangen door tbs, wat staat voor terbeschikkingstelling. Naast de naam zijn er ook andere verschillen, zo kon tbr voor elk misdrijf worden opgelegd en tbs alleen voor zware misdrijven.
[bewerk] Van gevangenis naar tbr-instelling
Vanaf de Tweede Wereldoorlog groeide het aantal tbr-gestelden snel, er moesten meer tbr-plekken komen. In 1952 werd een deel van de strafgevangenis in Groningen (daterend uit 1884) omgevormd tot 'noodasiel voor psychopaten'. De gevangenis wordt vanaf dat moment bevolkt door 'gewone' gevangenen en tbr-gestelden. In de jaren 60 komt de overgang van gevangenis naar tbr-inrichting op gang: een psychiater werd geneesheer-directeur en daarmee veranderde ook het regime. Er werden gedragsdeskundigen in dienst genomen om de tbr-gestelden te behandelen en een groot deel van de bewaarders werd omgeschoold tot groepsleider of sociotherapeutisch medewerker. Vanaf 1 januari 1962 verbleven er in de strafgevangenis van Groningen alleen nog maar tbr-gestelden, de andere gevangenen worden overgebracht naar Veenhuizen.
[bewerk] Nieuwbouw dr. S. van Mesdagkliniek
Met het nieuwe regime komt er ook een nieuwe naam: Dr. S. van Mesdagkliniek genoemd naar Dr. Synco van Mesdag. Het oude gebouw, een rijksmonument, was eigenlijk niet geschikt voor de behandeling van patiënten, daarom start men in 1969 met de nieuwbouw van de Dr. S van Mesdagkliniek. Er kwamen arbeidstherapiezalen, een sportzaal, een recreatiezaal, ruimtes voor creatieve therapie en onderwijs en een bibliotheek. Het oude gevangenisgebouw blijft ook bestaan. In de jaren '80 wil men eigenlijk het oude gevangenisgebouw platgooien, maar omdat het meer dan honderd jaar oude gebouw een monumentale status heeft blijft het gehandhaafd. Wel wordt het pand grondig verbouwd, ook komen er op het terrein woonafdelingen en meer activiteiten- en therapieruimten. Vanaf 2001 heet de kliniek officeel: Dr. S. van Mesdagkliniek, Forensisch Psychiatrisch Centrum.
De ingebruikname van een nieuw aangebouwd deel van de kliniek in 1996, verloopt echter niet zonder problemen. In 1997 ontsnappen twee gedetineerden van hun nieuwe afdeling via een ventilatieschacht, hetgeen resulteert in een landelijke klopjacht en verontwaardiging bij omwonenden gezien de Dr. S. van Mesdagkliniek pas enkele uren na constatering van de ontsnapping de politie waarschuwt. Onderzoek door de Rijksrecherche wijst uit dat het personeel van de betreffende afdeling professioneel gezien 'niet op sterkte' is. Minister Sorgdrager van Justitie krijgt kritiek van de Tweede Kamer te verduren en belooft verbetering. In 1999 echter, rijzen er opnieuw problemen. Naar aanleiding van een melding door twee gedetineerden bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg over seksuele relaties tussen vrouwelijk personeel en gedetineerden, alsmede een in scene gezette gijzeling door een personeelslid, wordt de directie gedwongen tot aangifte bij Justitie. In het grootschalige onderzoek door Rijksrecherche en zedenpolitie dat volgt, komen vijf seksuele relaties tussen gedetineerden en vrouwelijke personeelsleden aan het licht, waarvan drie op dezelfde nieuwbouwafdeling. Deze afdeling, afdeling Hunze 1, blijkt tevens geplaagd door grote problemen met betrekking tot professionaliteit van therapeuten, grootschalige smokkel en handel in harddrugs, bezit van verboden waar zoals mobiele telefoons, pesterijen en intimidatie door personeel onderling, het ontbreken van toezicht en behandeling en worden er vrijgekomen behandelplaatsen maandenlang niet opgevuld. Verder wordt er door personeelsleden gemeld dat zij belastend materiaal hebben moeten vernietigen en dat er hoogstwaarschijnlijk is geknoeid met notulen van werkbesprekingen. Tenslotte blijkt dat de communicatie en organisatie binnen de Dr. S. van Mesdagkliniek ernstige gebreken heeft.
Na afronding van het onderzoek door de Rijksrecherche start de Inspectie voor de Gezondheidszorg een vervolgonderzoek dat wordt uitgebreid naar alle tbs-klinieken in Nederland. Zes klinieken blijken uiteindelijk niet aan de eisen te voldoen.
Na deze periode wordt geneesheer-directeur Leeuwestein uit zijn functie ontheven en volgt er een uitgebreide reorganisatie in de Dr. S. van Mesdagkliniek. Het effect hiervan valt mogelijk te betwijfelen gezien er in 2005 en 2006 opnieuw meldingen zijn van problemen met betrekking tot de integriteit en professionaliteit van personeel. Ook dan gaat het weer om het invoeren van verboden waar en het aangaan van seksuele relaties met gedetineerden door personeelsleden. Als oorzaak van alle problemen wordt genoemd de grote uitbreiding van het aantal behandelplaatsen in de Dr. S. van Mesdagkliniek.
[bewerk] De Mesdagkliniek nu
Veiligheid en behandeling gaan - idealiter - hand in hand binnen de tbs. Aan de ene kant moet de samenleving worden beschermd tegen personen die de rechtsorde of de veiligheid bedreigen. Aan de andere kant wil men de delinquenten vanuit een veilige en goede behandelsfeer, 'gezond' maken, zodat ze relatief veilig terug kunnen keren in de maatschappij. Binnen het tbs-systeem zou men dat doen door de tbs'er, voor zover mogelijk, inzicht te geven in zijn gedrag met het oogmerk dat gedrag te veranderen. Daarnaast vindt er in de kliniek wetenschappelijk onderzoek plaats, daarin werkt de kliniek samen met andere onderzoeksinstituten, zoals de Rijksuniversiteit Groningen. Vanaf 2003 werkt men toe naar verzelfstandiging van de kliniek.
