Vegetarisme
Van Wikipedia
Vegetarisme is de voedingswijze die zich kenmerkt door "het niet eten van vlees, vis, schaaldieren en gevogelte"[1]. Sommigen nemen deze definitie strikter en beschouwen vegetarisme als de voedingswijze waarbij men alleen plantaardig voedsel tot zich neemt. Mensen die deze voedingsregel in de praktijk brengen, worden aangeduid als "vegetariërs". Vegetarisme is afgeleid van het Latijnse vegetus, wat "levendig" betekent. Nederland telt ongeveer 750.000 mensen die vegetariër zijn. Het land met de meeste vegetariërs is ongetwijfeld India. Dertig procent van de Indiase bevolking is vegetariër. Dat komt neer op ongeveer 265 miljoen mensen.
Inhoud |
[bewerk] Varianten
| Naam voedsel | Vlees | Ei | Zuivel |
|---|---|---|---|
| Lacto-ovo-vegetarisme |
|
ja | ja |
| Lacto-vegetarisme |
|
nee | ja |
| Ovo-vegetarisme |
|
ja | nee |
| Veganisme |
|
nee | nee |
Een vegetariër eet doorgaans geen vis, geen vlees en geen gevogelte. Strikt genomen eten vegetariërs ook geen dierlijk stremsel (verwerkt in de meeste soorten kaas) en geen gelatine, sommige vegetariërs zullen echter om praktische redenen toch nog gelatine en dierlijk stremsel eten.
Ook is er een groep mensen die helemaal geen van dieren afkomstige voedingsmiddelen eet, zoals eieren en zuivel. Dit noemt men strikt-vegetarisme of veganisme. Veganisten beperken zich vaak niet tot etenswaren en gebruiken bijvoorbeeld ook geen wol of leer.
Vegetariërs die wel eieren eten, maar geen zuivel, worden "ovo-vegetariërs" genoemd. Vegetariërs die wel zuivel eten, maar geen eieren, worden "lacto-vegetariërs" genoemd. Deze groep is voornamelijk te vinden onder aanhangers van het hindoeïsme. Vegetariërs die zowel eieren als zuivel eten, heten "ovo-lacto vegetariërs".
De verzamelnaam vegetariër wordt gebruikt voor mensen die geen voedsel eten waar dieren voor zijn doodgemaakt. De term schept nogal eens verwarring, omdat de grens niet helemaal duidelijk gelegd kan worden. Er is een grens tussen het rechtstreekse eten van dierlijk voedsel waar het dier voor is gedood en de afgeleide producten zoals leer, stremsel en gelatine. Dan is er de grens waarbij men kan spreken van veganist. Bij dit principe staat het niet willen exploiteren van welk dier dan ook centraal. Verder zijn er mensen die om verschillende redenen minder vlees eten. Deze mensen vallen strikt genomen niet onder de definitie van vegetariër omdat bij dit eetpatroon wel dieren worden gedood.
Zo zijn er zogenaamde parttime-vegetariërs (ook wel "vleesverminderaars" genoemd). Dit kunnen consumenten zijn die op niet-principiële gronden minder vlees eten (bijvoorbeeld om te lijnen, om andere gezondheidsredenen, of omdat ze denken dat het niet nodig is om dagelijks vlees te eten). Het kunnen ook mensen zijn die wel op principiële gronden minder vlees eten, maar het ofwel genoeg vinden, om minder dan 100% vegetariër te zijn, ofwel het (nog) te moeilijk vinden om 100% vegetariër te zijn. In het Engels heet deze levensstijl flexitarianism.
Het komt ook voor, dat men alleen geen vlees eet, maar wel vis (pescotariër) en/of gevogelte (pollotariër).
Sommigen eten soms wel dierlijke producten, maar alleen als zij hier niet voor hoeven te betalen, en dus de industrie niet steunen. Zij eten bijvoorbeeld producten die anders (wegens de houdbaarheidsdatum) weggegooid zouden worden. Dit noemt men in het Engels freeganism.
Een apart geval is honing. Er zijn mensen die dit niet eten omdat zij het niet ethisch vinden, dat de bijen hard moeten werken om een flinke voedselvoorraad aan te leggen, waarna de imker die wegneemt.
Veganisten die ook geen planten (ook levende organismen) opeten, worden fruitariërs genoemd. Zij eten alleen delen van de plant die geoogst kunnen worden zonder de plant te doden, of van vitale delen (zoals bladeren) te ontdoen. Dat komt dus neer op vruchten (inclusief noten) en zaden. Zij eten dit plantaardige voedsel bovendien vaak in onverhitte, dus rauwe, vorm en zijn in dat geval tevens "rauwarier", of "raw-foodist".
[bewerk] Argumenten voor het vegetarisme
- Het wereldvoedselprobleem: het voedsel dat nu gebruikt wordt voor de groei van dieren (lees: de vleesproductie) kan efficiënter aangewend worden om de honger te bestrijden. Een dier eet vele malen meer voedsel dan het via de slacht uiteindelijk zal opleveren. Men kan dus vegetariër worden uit solidariteit met de hongerende medemens.
- De zorg voor het milieu (lucht, bodem, water): voor de productie van plantaardig voedsel is minder landbouwgrond nodig dan voor vleesproductie. Het mestoverschot (ammoniak) en de gebruikte medicijnen belasten het milieu.
- Medeleven met dieren: dit motief kan voortkomen uit een afkeer van de bio-industrie of bezwaar tegen het doden van dieren.
- Religieuze of spirituele redenen: onder andere boeddhisme en jainisme gaan uit van ahimsa = "niet kwetsen"; strikt uitgelegd leidt dit tot een vegetarisch dieet. Joden en moslims eten geen varkensvlees, hindoes geen rundvlees. Mensen die in reïncarnatie geloven, voelen schroom voor de mogelijke consumptie van een familielid.
- Redenen van menselijke gezondheid: sommige studies beweren dat vegetariërs gezonder zijn en langer leven dan vleeseters. Ook zijn er studies die erop wijzen dat de consumptie van vis en gevogelte gezonder is dan die van wild, rund- en varkensvlees. Er zijn ook studies die bewijzen dat vegetariërs minder kans hebben op sommige vormen van kanker (soms zelfs tot 50% minder kans) en hartklachten. Ook verlaagt een vegetarisch dieet de kans op galstenen, nierstenen en osteoporose. Zeker is dit echter niet, zie "vegetarisme en gezondheid".
- De smaak: sommige mensen hebben een afkeer van vlees of kunnen de smaak ervan niet verdragen.
[bewerk] Vegetarisch eten
Het is mogelijk om vegetarisch te eten door het vlees uit een maaltijd weg te laten, maar een vegetariër past meestal het voedingspatroon aan. Er wordt veel gebruikgemaakt van pasta, rijst, couscous, aangevuld met peulvruchten en groentes. Ook kiest men geregeld voor een vleesvervanger. Die term is wat verwarrend omdat de meeste vegetariërs een voedingspatroon hebben waarbij gevarieerd eten centraal staat. Het woord veronderstelt dat een onderdeel uit het gangbare menu vervangen zou moeten worden. Beter is te spreken van plantaardig eiwit. In feite gaat het in het vegetarisch dieet om z.g. complementaire eiwitten. Vlees bevat hoogwaardige eiwitten die echter door de spijsvertering moeten worden afgebroken, waarbij dan gifstoffen als ammoniak vrijkomen die b.v. van nadelige invloed zijn op de vitamine D-opname. De vegetariër 'sprokkelt' die eiwitten bij elkaar uit laagwaardige, elkaar aanvullende, plantaardige eiwitten door een combinatie van granen en bonen te eten. Het lichaam krijgt dan alle bouwstenen om zelf het hoogwaardig eiwit dat nodig is samen te stellen. Daarbij moet de vegetariër erop letten dat hij bij de vleesvervanger, het plantaardig eiwit, extra voedingsstoffen in de maaltijd meekrijgt (essentiële vetzuren, vitamine B12 en ijzer m.n.) die anders uit het vlees zouden komen, zodat hij een volwaardige maaltijd nuttigt en geen honger krijgt. De aanvulling bestaat meestal uit melkproducten en ijzerrijke groenten en vruchten als vijgen, broccoli en witlof. Vaak worden in een vegetarisch gerecht noten (ook een eiwitbron), vegetarische kaas, linzen en producten als tofoe of tempeh (gemaakt van de sojaboon) gebruikt.
In de westerse supermarkt zijn vaak vleesvervangende producten verkrijgbaar, meestal gemaakt van sojaproducten, schimmelculturen of zuivel. Sommige zijn gemodelleerd naar een type vlees, zoals vegetarisch gehakt of een vegetarische hamburger. Andere staan meer op zichzelf, zoals een kaasburger of gekruide stukjes tofoe.
[bewerk] Vegetarisme en gezondheid
Studies wijzen er vaak op dat vegetarisme goed is voor de gezondheid. De invloed van een voedingspatroon zonder dierlijke producten op de gezondheid kan echter moeilijk onderzocht worden omdat het niet te isoleren is. Vegetarisme staat meestal niet op zichzelf, maar vormt gewoonlijk één onderdeel van een levensstijl die over het algemeen gezond kan genoemd worden. Vegetariërs weren regelmatig ook tabak, alcohol, koffie, drugs, suikerrijke producten en andere ongezonde zaken. Dit heeft ongetwijfeld een sterke invloed op de gezondheid van vegetariërs, zodat men het gezondheidsaspect van vegetarisme op zich niet zomaar kan onderzoeken door de gemiddelde gezondheid van vegetariërs en niet-vegetariërs te vergelijken. Een uitzondering vormen de Zevende-Dags Adventisten, die vegetariër zijn maar in andere opzichten in hun levenswijze niet afwijken van controle-groepen. Uit onderzoek naar hen bleek een veel kleiner aantal hart- en vaatziekten voor te komen.[2]
[bewerk] Bekende vegetariërs
Ook van Adolf Hitler wordt wel beweerd dat hij vegetariër was. Sommige biografen beweren echter dat dit tijdelijk op doktersadvies was, of dat hij in die periode af en toe toch vlees at. [5][6][7]
[bewerk] Externe links
- Vlaamse vegetarische organisatie EVA vzw (Ethisch Vegetarisch Alternatief)
- Nederlandse Vegetariërsbond
[bewerk] Voetnoten
- ↑ Definitie van de Nederlandse Vegetariërsbond [1]
- ↑ Statement zevendagsadvenisten over vegetarisme
- ↑ Hertsenberg heeft profijt van presentatiewerk. Interview met Antoinette Hertsenberg op Mediacourant.nl.
- ↑ Axl Peleman op EVA [2]
- ↑ History of Vegetarianism, Europe: early 20th Century: Adolf Hitler (1889-1945), IVU.
- ↑ Was Hitler vegetarian?, Toronto Vegetarian Association.
- ↑ Hitler Vegetarian, kopie van enkele posts in alt.folklore.urban
