Verdrag
Van Wikipedia
Een verdrag is een schriftelijke overeenkomst tussen twee of meer partijen van bindende aard, in het Nederlands (in tegenstelling tot het Duits) alleen gebruikt als de verdragsluitende partijen staten of volkenrechtelijke instellingen zijn.
Inhoud |
[bewerk] Verdragen in het algemeen
Verdragen kunnen worden gesloten tussen staten onderling en tussen andere subjecten van internationaal recht en staten of tussen hen onderling (denk bijvoorbeeld aan internationale organisaties als de Verenigde Naties en de Heilige Stoel). De verdragspartijen zijn volgens het beginsel pacta sunt servanda verplicht om de verdragen te goeder trouw na te komen.
Het verdrag is het instrument bij uitstek om gedetailleerde afspraken tussen staten vast te leggen. Hoewel strikt formeel verdragen ook mondeling kunnen worden gesloten, gebeurt dit in de praktijk nauwelijks tot niet. Het volkenrecht is een stelsel van zogenaamde "horizontale handhaving": er is, op enkele uitzonderingen na, geen centrale internationale instantie die internationale rechtsregels handhaaft: partijen kiezen, binnen de grenzen van het internationaal recht, zelf de wijze waarop zij handhaven.
Verdragen tussen lidstaten van de Verenigde Naties moeten openbaar worden zijn, zodat staten geen geheime allianties kunnen sluiten. Daartoe moet elk verdrag worden aangemeld bij de secretaris-generaal van de Verenigde Naties.
Algemene regels voor verdragen zijn te vinden in het in 1969 in Wenen gesloten Verdrag inzake het verdragenrecht.
[bewerk] Strekking van verdragen
Verdragen kunnen in principe elk onderwerp aangaan. Bekende soorten verdragen zijn de vredesverdragen (waarmee gewapende conflicten en oorlogen tot een eind worden gebracht), maar ook handelsverdragen komen vaak voor. En daarnaast zijn nog vele anderssoortige onderwerpen mogelijk -- het verdrag van Kyoto handelt bijvoorbeeld over milieuaangelegenheden, de Berner Conventie over auteursrechten en de Europese Unie bestaat door een verzameling politieke verdragen tussen aangesloten landen.
Verdragen mogen niet ingaan tegen jus cogens-regels, algemeen aanvaarde regels. Staten mogen bijvoorbeeld geen verdrag sluiten om slavernij te bevorderen, aangezien een verbod op slavernij algemeen gezien wordt als een jus cogens-regel.
[bewerk] Vaste bepalingen in verdragen
Naast specifieke tekst aangaande het onderwerp van het verdrag, bevatten veel verdragen ook tekst aangaande een aantal "standaard zaken". Hierbij valt te denken aan specificatie van:
- Tijd en datum van ingang van het verdrag (of andere vereisten hiervoor, zoals ratificatie)
- Voorwaarden voor opzegging of beëindiging van het verdrag en de gevolgen daarvan
- Controle op de naleving
- Consequenties voor partijen die in gebreke blijven
Voor multilaterale verdragen (verdragen waaraan vele partijen deelnemen) wordt meestal ook een beheerder van het verdrag aangewezen die bijhoudt welke landen lid zijn van het verdrag, welke landen geratificeerd hebben en die ook aanmeldingen van nieuwe deelnemers regelt. Bij een multilateraal verdrag kunnen de partijen voorbehouden maken.
[bewerk] Ratificatie
Voor veruit de meeste internationale vedragen is ratificatie door de deelnemende landen vereist. Dit staat dan in de tekst van het verdrag. Als dit er niet staat, dan is het verdrag direct van kracht nadat het is ondertekend door de premier of minister van buitenlandse zaken van een deelnemend land. Ratificatie is een proces van goedkeuring door de overheid van een deelnemend land; in democratische landen betekent dit meestal dat het parlement in moet stemmen met het verdrag.
De reden dat zo vaak gebruik wordt gemaakt van een ratificatie-vereiste is dat staten over het algemeen huiverig zijn om te snel en te makkelijk internationale afspraken aan te gaan. Dat heeft alles te maken met het vrij primitieve niveau waarop de internationale samenwerking zich bevindt.
[bewerk] Conflict
Veel verdragen geven aan hoe conflicten over de interpretatie of naleving van het verdrag dienen te worden opgelost. Soms wordt de oplossing van geschillen opgedragen aan het Internationale Gerechtshof in Den Haag.
[bewerk] Verandering en beëindiging van verdragen
Verdragen kunnen veranderd worden, waarbij de inhoud deels of geheel wordt gewijzigd. In het eerste geval spreekt men meestal van amendering, in het tweede van herziening. Het Verdrag inzake het verdragenrecht gebruikt echter steeds de eerste term.
Verdragen kunnen ook beëindigd of opgeschort worden. Hier moet een onderscheid worden gemaakt in ex nunc en ex tunc. Bij ex nunc is een verdrag beëindigd of opgeschort vanaf het moment dat aan de voorwaarden daartoe wordt voldaan. Veelal staan die voorwaarden in het betreffende verdrag zelf of sluiten de partijen later een akkoord daarover.[1] Daarnaast kunnen verdragen worden beëindigd of opgeschort bij:[2]
- het sluiten van een nieuw verdrag door alle partijen die bij een eerder, tegenstrijdig, verdrag betrokken waren;
- schending van het verdrag op een manier waardoor het doel van het verdrag niet bereikt kan worden;
- overmacht (bijvoorbeeld bij een natuurramp die het nakomen van verdragsverplichtingen onmogelijk maakt);
- rebus sic stantibus.
Bij ex tunc is sprake van nietigheid: het verdrag of onderdelen daarvan worden verondersteld nooit bestaan te hebben.
Er zijn twee categorieën nietigheid: relatieve en absolute. Relatieve nietigheid betreft slechts een deel van een verdrag en wordt ingeroepen wanneer:[3]
- een staat te goeder trouw partij werd bij het verdrag, terwijl dat volgens fundamentele nationale wetgeving over het sluiten van verdragen niet mocht;
- vergissingen bij het opstellen van een verdrag (dwalingen), zoals fouten op landkaarten bij het bepalen van grenzen;
- het bedriegen van de ene staat door een andere;
- omkoperij en andere vormen van corruptie.
Absolute nietigheid slaat op het hele verdrag en is van toepassing bij:
- dwang op de vertegenwoordiger van een staat;
- bedreiging met of gebruik van geweld tegen een staat;
- schending of totstandkoming van een jus cogens-regel.
[bewerk] Zie ook
- Lijst van verdragen (tussen staten)
- Internationale gemeenschap
- Ad referendum
[bewerk] Noten
- ↑ Verdrag van Wenen inzake het verdragenrecht (1969), artikel 57.
- ↑ Marc Bossuyt en Jan Wouters (2005): Grondlijnen van internationaal recht, Intersentia, Antwerpen enz., blz. 98-102.
- ↑ Marc Bossuyt en Jan Wouters (2005): Grondlijnen van internationaal recht, Intersentia, Antwerpen enz., blz. 86-91.
