Tamilar
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Tamilane er ei folkegruppe frå sør-India og det nordaustlege Sri Lanka. I dag finn ein også tamilske utvandrarmiljø i Malaysia, Singapore, Thailand, Sør-Afrika, Burma, Aust-Afrika, Fiji, Mauritius, dei karibiske øyane, Australia og mange delar av Europa og Nord-Amerika.
Innhaldsliste |
[endre] Tamilar i India
I India er tamilane i majoritet i delstaten Tamil Nadu, men dei bur også tradisjonelt i sørlege Karnataka, sør i Andhra Pradesh, nokre delar av Kerala og i byen Pune i Maharashtra. Mange tamilar i Karnataka stammar frå vishnudyrkarar som flykta frå religiøs forfølging i dei siste åra av Chola-riket. Dei snakkar ein tamilsk dialekt som heiter vaiṇava paribāṣai og er mykje påverka av den religiøse filosofien deira.
Sjølv om dei tamiltalande landa har hatt mykje samband med resten av India var dei sjølvstendige og ikkje ein del av dei store indiske rika det meste av tida. Frå omtrent det 4. hundreåret f.Kr. til det 14. hundreåret var det tamilske landet rådd over av fire rike, Cholariket, Pandiyariket, Cherariket og Pallavariket. Rika hadde handel med fønikarane, grekarane og Romarriket. Dei bygde opp mange store tempel, vatningsystem, vegar og dammar. Dei hadde også mykje makt - Chola-riket sin krigsflåte overvann Srivijayariket i Søraustasia i 1025. Rika fall saman etter krigar imot muslimar og Vijayanagarariket i det 14. og 15. hundreåra. Etter det blei det tamilske landet delt opp mellom mange lokale hovdingar, og nokre større rike. Landet blei samla i Britisk India i det 19. hundreåret. Etter indisk sjølvstende blei dei tamiltalande delane av India samla i ein delstat, Tamil Nadu.
Dei fleste tamilar er hinduar, men det finst også kristne, muslimske og jainistiske tamilar (kalla சமணர் camaṇar på tamil). Den tamilske identiteten er sterk, og Tamil Nadu har derfor ikkje hatt religiøse problem i dei siste åra på same måte som andre delar av India. Tamilsk hinduisme har sterkare tradisjonar enn nord-indisk hinduisme og legg vekt på bakti, eller å gløyma seg sjølv i Gud.
[endre] Tamilar på Sri Lanka
Det finst i dag to grupper tamilar i Sri Lanka. Den første er dei såkalla Ceylon-tamilane, som stammar frå tamilane som budde i det gamle Jaffna-riket. Den andre er er dei Indiske tamilane som stammar frå bundne arbeidarar som blei sendt frå Tamil Nadu til Sri Lanka for å arbeida på teplantasjar i det 19. og 20. hundreåret.
Folk er usamde om kor lenge det har budd tamilar på Sri Lanka. Nokre dikt frå sangam-tida var skrivne av ein diktar som heitte "Pūtanrevanār frå īlam". Ilam er eit gammalt tamilsk namn for Sri Lanka, men mange hevdar at namnet handla om ein annan plass enn Sri Lanka i den tida. Singalesisk historiar viser at dei tamilske rika i India alltid har blanda seg inn i Sri Lankansk politikk. Dei sendte ofte hærar til Sri Lanka og nokre tamilske kongar fekk overtaket over landet. Singalesiske kongar gifta seg også ofte med tamilske prinsesser og ein les at dei av og til hadde tamilske rådmenn.
Det første sjølvstendige tamilske riket blei til i 1215 då Arya Chakravarthi-dynastiet byrja å rå over Jaffnahalvøya og andre nære delar av Sri Lanka, men det er mogleg at kongane til resten av Sri Lanka hadde slutta å ha makt over hovdingane i Jaffna mykje tidligare. Dynastiet herska over nordlege og austlege delar av Sri Lanka til 1619 då det blei overvunne av portugisarar. Frå den tida herska første portugisarane og så nederlendarane over tamilske delar av Sri Lanka. I 1796 blei heile øya annektert av Det britiske imperiet, og i 1802 blei alle regionar av Sri Lanka samla i ein koloni. Etter at Sri Lanka blei sjølvstendig blei mange usemjer til mellom singalesarane og den tamiltalande minoriteten, og meir enn 60.000 tusen menneske blei drept i ein blodige borgarkrig mellom 1972 og 2001. Ein fredsprosess byrja i desember 2001 med hjelp av Noreg som prøver å megla.
[endre] Tamilske utvandrarmiljø
Tamilsk utvandring byrja i det 18. hundredåret då mange fattige tamilar blei sendt til forskjellige delar av Det britiske imperiet som bundne arbeidarar under harde kontrakter, særleg Malaya, Sør-Afrika, Fiji, Mauritius og dei karibiske øyane. Det finst enno tamilske miljø i desse landa. På den same tida drog også tamilske forretningsmenn til andre delar av Det britiske imperiet, særleg Burma og Aust-Afrika. Dei tamilske miljøa i Singapore, Malaysia, Sør-Afrika og Mauritius har halde på tamilsk språk og kultur. I Malaysia går dei fleste tamilske barna på skular der tamil er brukt i undervising, og dei fleste tamilar i Sørafrika og Mauritius har tamil som morsmål. Språket er ikkje levande lengre i tamilske miljø i andre land, men dei har likevel ein viktig tamilsk identitet.
I 1980-talet og etterpå kom mange tamilar til Australia, Europa, Nord-Amerika og Søraustasia som flyktningar frå borgarkrigen i Sri Lanka. Det er omtrent 11.000 tamilar in Noreg no, nesten alle frå Sri Lanka. Mange unge tamilske profesjonelle frå India, særleg dataprogrammarar, har også flytta til Europa og USA som økonomiske utvandrar. Dei nye tamilske utvandrarmiljøa er betre integrerte i samfunnet der dei bur enn dei gamle miljøa var, og mange av dei har grunnlagt forskjellige kulturelle forbund for å verna og dyrka fram tamilsk språk og kultur i vesten.
