Trollheimen
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Trollheimen er eit fjellområde på grensa mellom Nordmøre i Møre og Romsdal og Sør-Trøndelag. I vest er fjella av alpin karakter, mens dei i aust er rolegare. Området er avgrensa av Surnadal og Rindal i nord, Orkdal og Dovrebanen i aust, Sunndal i sør og fjordane i vest.
|
[endre] Historie
Gjennom millionar av år har isbrear forma fjellområdet. Breane har laga u-dalar i aust og elvar og stryk har laga v-dalar i vest. Trollheimen var sannsynlegvis det området i landet som først smelta etter istida, og funn som er opptil 9 000 år gamle tyder på at det har budd mennseske i området sidan steinalderen. Fangst har vore matveg i alle tider, også no, særleg fugl, rein og elg. No er området viktig for norsk friluftsliv og idrett som fjellklatring.
Namnet Trollheimen vart først føreslått av Håkon Løken, og vart gitt til området av Trondheim Turistforeining i 1880-åra.
[endre] Arkeologiske funn
I Trollheimen finst mange spor av steingjerder frå steinalderen. Desse har vore nytta for å fanga inn reinsdyr og jaga dei utfor stup der reinsdyr vart drept. Gjerda er svært gamle og nokon av dei ber spor av å ha vore der sidan den siste istida trakk seg attende. Dette er ein indikasjon på at desse jegarane var mellom dei første mennseka som kom til Noreg etter istida. Sidan 1997 har det vore mange unormalt lange og varme somrar i området noko som har ført til at isbrear har smelta og avdekka mange prehistoriske funn som t.d. pilespissar. Nokre er meir enn 4 000 år gamle, mens majoriteten er frå 1 000 til 2 000 år gamle. Om vintrane drog desse jegarane truleg til kysten (Sunndalsfjord, Surnadalsfjord, Todal) for å unngå dei harde vêrtilhøva i fjella. Dei som går nære isbrear om sommaraen og hausten er oppmuntra til å halda utkikk etter prehistoriske funn.
[endre] Natur
Trollheimen dannar eit klimaskilje mellom landsdelane og har fleire freda område:
- Noregs første landskapsvernområde Innerdalen (1967),
- Trollheimen landskapsvernområde i Rindal, Surnadal, Sunndal, Oppdal, Rennebu og Meldal (1 165 km², 1987),
- Svartåmoen naturreservat i Sunndal og Rindal (12 650 dekar, 1987; utvida 1999),
- Minilldalsmyrane naturreservat i Oppdal og Rennebu (1878 dekar flatmyr, 1990).
Området er kjend for ein spanande fjellflora og her veks mellom anna den sjeldne planten norsk malurt. [1]
Mellom dei høgste fjella er Trolla (1850 moh.), Såtbakkollen (1840 moh.), Dronninga (1816 moh.), Kongen (1806 moh.), Blåhø (1672), Snota (1668) og Trollhetta (1614).
Djupe, tronge dalar skjer gjennom landskapet. Dei mest kjende er Innerdalen, Todalen og Gjevilvassdalen.
I snitt går skoggrensa på vel 1000 meter her, men på grunn av mildare klima dei siste åra, ser ein no at skoggrensa kryp oppover fjellsidene, år for år. Det er også noko mindre beiting i området no. Det er i dag berre 10 % av arealet i Trollheimen som er under skoggrensa.
[endre] Næringsliv
Det er særleg jordbruk, turisme og vasskraft som vert drive i Trollheimen.
[endre] Jordbruk
Trollheimen tilbyr godt beite og samla tal på smale er mellom 10 og 12 000 dyr. Det vert drive reindrift her med ein stamme på omlag 2 500 rein. I tillegg er det mindre mengder storfe. Det finst ikkje villrein i Trollheimen lenger.
[endre] Turisme
Det er mykje turisme i området og her er fleire hytter i turistnettet til Den Norske Turistforeining. Hyttene som vert drive av Trondheims turistforeining er Trollhytta, Gjevilvasshytta og Jøldalshytta. Turistforeininga kallar turen mellom desse hyttene for Trekanten. Kristiansund og Nordmøre Turistforeining driv den sjølvbetjente hytta Vollasetra.
Dalane i Trollheimen ligg på omlag 500 til 700 m.o.h. medan fjellmasiva ligg frå 1000 til 1850 m.o.h slik at høgdeskilnaden er stor på turane. Gåturane vert ikkje karakterisert som sers krevande, men klatreulykker forekjem og fjellet har i enkelte tilfelle krevd liv. Mellom anna har fleire omkomme i Trolla-massivet [2] [3].
I vinterhalvåret er det køyrd opp fine skiløyper kringom i området. [4] Særleg i påskeveka er det mykje folk i dei. Det står omlag 1500 hytter kringom i Trollheimen. Flest hytter er det rundt Skarvatnet og Gjevilvassdalen i Oppdal, Resdalen i Meldal og på Nerskogen i Rennebu. Det er auka interesse for å nytta Trollheimen i reiselivsnæringa.
[endre] Vasskraft
Mellom 1960 og 1980 vart mykje av vasskrafta i Trollheimen er bygd ut. 75% av vasskraftpotensialet i Trollheimen er no bygd ut og over halvparten av vassoverflata er regulert. Dette gjev ein midlare årsproduksjon på nesten 1 800 GWh (frå omlag 380 MW installasjon).
[endre] Forskning
På Kårvatn har Norsk institutt for luftforskning hatt ein målestasjon sidan 1978. Målingane syner at dette er eit av dei områda i Nord-Europa med minst ureining. Slik har Kårvatn vorte ein viktig referansestasjon.
[endre] Anna
[endre] Spegelsalen og Blåsalen
Om lag 5 timars gåtur nord for Gjevilvasshytta ligg det eit par isgrotter kalla Spegelsalen og Blåsalen. Isgrottene er danna av at det går ei elv gjennom fonna som ligg mellom Svarttjønnin og Blåhøtjønna Det er berre i enkelte år at desse isgrottene opnar seg og då kan ein med ei god lykt gå opptil 300 meter inn under isbreen.
Spegelsalen har vorte kalla ein Iskatedral og er eit sers spanande syn med mange fargespel, lange og vaksne istappar og stort rom. [5] Det vert arrangert turar hit og det har vore arrangert kunstutstilling [6] inne i Spegesalen. Det er likevel risiko forbunde med å vere inne i ein isbre.
På grunn av klimaskiftet krympar isbreane, og ein trur at desse isgrottene kan bli borte.
[endre] Bakgrunnsstoff
- Trondheims turisforeining
- Molde og Romsdals Turistforening
- Walking World om Trollheimen
- Debattforum for Trollheimen.
[endre] Kjelder
- «Trollheimen» på Bokmålswikipediaen
- «Trollheimen» i Store norske leksikon
- Walking World
- Forvaltningsplan for Trollheimen landskapsvernområde
- Denne artikkelen var utvald og presentert som vekas artikkel på hovudsida i 2006.
![[5]](http://www.klikk.no/DBGfx/Articles/ap4409.jpg){kind=link}