Sang

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

La sang (o lo sang) es un liquid fluïd contengut dins los vaissèls sanguins dels animals de composicion complèxa. Se pòt considerar coma una varietat de teissut connectiu.

Es format d'una part liquida e d'una part corpusculara, constituïda de cellulas o de fragments de cellulas.

La partida liquida se ditz plasma e es compausada en bèla part d'aiga; s'i tròban disperse nombrosas familhas de proteinas, que la mai representada es l'albumina, que desvolopon de foncions plan variadas: l'omeostasi osmotica, lo transpòrt de las substàncias, la regulacion de la coagulacion e d'autras; a mai vi sono disciolti d'ormonas, electrolits e de gas.

Las cellulas de la sang o ematicas se devesisson en:

• eritrocits o globuls roges o emacias
• leucocits o globuls blancs, a loro volta distinguibili in
  • granulociti: neutrofils, eosinofils e basofils
  • agranulociti: monocits e linfocits
• piastrine

Los globuls roges servisson per tal de transportar l'oxigèn a totas las cellulas del còs; los globuls blanchs servisson a defendre l'organisme e las plastrinas servisson a coagular la sang.

Las cellulas de la sang, per çò qu'es dels adults, son produchas per la mesola ossosa, per las glandas linfaticas, per la mèlsa, demest los principals organs del sistèma linfatic. Per encausa de sa foncion son sonats los organs emopoetics. Se pòdon riassumere las donadas numericas seguentas per la sang umana:

• los globuls roges o eritrocits son 4.2-6 milions per mm cubic;
• los globuls blancs o leucocits son 4.000-10.000 per mm cubic;
• le piastrine o trombocits son 200.000-300.000 per mm cubic;
• lo plasma constituís entre 55-60% de la sang;
• lo plasma es constituït d'aperaquí 90% d'aiga;
• los globuls roges son constituïts de 65% d'aiga e de 35% de substàncias solideas (95% d' emoglobina e 5% di lipidi, enzimi);
• lo pes especific de la sang es de 1.055 kg/l;
• lo rapòrt carbòni/azòt (C/N) dins la sang es gaireben pari a 3;
• l'azòt representa 10-14% de la sang;
• lo contengut en fosfòr de la sang es pari a 2.5-5.0 mg/dl per l'òme adult, 4.0-7.0 mg/dl pels mainatges.

[Modificar] La sang artificiala

Un bèl nombre d'estudis s'orientan cap a la sintèsi de sang en laboratòri. La complexitat de la composicion de la sang fa impossible d'obtenir de sang artificiala d'una qualitat egala. Lo cas ideal seriá la descobèrta d'una sang conservabla pendent fòrça annadas, compatibla amb totes los grops sanguins, pas sonque productibla pels òmes mas per totes los mamifèrs e al limit riproduïbla in vitro per tal de poder dispausar de quantitats illimitadas. Per ara, es possible d'isolar los compausants principals de la sang e de los far reproduire in vitro, per n'obtenir de quantitats mai importantas.

Lo plasma es un miscuglio de substàncias inorganicas nutrienti per las cellulas, da anni disponibla coma plasma sintetic, utilizat per exemple dins las intervencions de primièr socors. Los globuls roges e piastrine son de cellulas enucleadas, ossia prive de nogalh e d'ADN. Vist que se reprodusisson per meiòsi, es impossible de los cultivar in vitro.

Los globuls roges e piastrine son produches per la mesola ossosa, organ complèx que se pòt pas remplaçar per un compausant artificial.

Los globuls blancs del receveire causan lo rigetto del contengut sanguin entièr e obligan a la recèrca de la compatibilitat mai granda amb lo donaire pr'amor de reduire al minim la terapia immunosupressiva.

La sang se tracha de nombrosas foncions per mejan de longas cadenas de reaccions quimicas, a mai d'èsser compausat per fòrça substàncias. Alara, sembla de plan mal arribar a una sang artificiala identica a la dels umans o tanben a un compausat que tenga exactament las meteissas foncions. Actualament, es a s'experimentar una varietat de sang artificiala, que se pòt trachar de l'oxigenacion de l'organisme.