Archaeopteryx
Z Wikipedii
| Archaeopteryx | |
 Model Archaeopterix lithographica |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | ptaki |
| Podgromada | praptaki |
| Rząd | Archaeopterygiformes |
| Rodzina | Archaeopterygidae |
| Rodzaj | archaeopteryx |
| Nazwa systematyczna | |
| Archaeopteryx | |
 Systematyka Wikispecies |
|
 Galeria Wikimedia Commons |
|
Archeopteryks, praptak (Archaeopteryx) – górnojurajski rodzaj bardzo prymitywnego ptaka z rzędu Archaeopterygiformes, którego skamieniałości znane są z Niemiec z regionu Solnhofen. Znanych jest obecnie 11 skamieniałości:
- pióro (odkryte w 1860 r.)
- 1. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Londynu, 1861)
- 2. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Berlina, 1876 lub 1877)
- 3. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Maxberga, 1956 lub 1958)
- 4. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Haarlemu, 1855, opisany początkowo jako pterozaur, zidentyfikowany w 1970)
- 5. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Eichstätt, 1951 lub 1955)
- 6. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Solnhofen, 1960, opisany początkowy jako kompsognat)
- 7. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Monachium, 1991)
- 8. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Bürgermeister-Müller, 1997)
- 9. okaz szkieletowy (egzemplarz w prywatnej kolekcji, niedostępny, 2004)
- 10. okaz szkieletowy (tzw. egzemplarz z Thermopolis, opisany w 2005).
Z powodu długiej i intensywnej historii badań, dla tych skamieniałości utworzono wiele nazw (synonimów), niektóre okazy były zaliczane do osobnych rodzajów.
Używane były nazwy:
- Pterodactylus crassipes Meyer, 1857 [zarzucona w 1977 na rzecz A. lithographica za opinią ICZN 1070]
- Rhamphorhynchus crassipes (Meyer, 1857, jako Pterodactylus (Rhamphorhynchus) crassipes) [zarzucona w 1977 na rzecz A. lithographica za opinią ICZN 1070]
- Archaeopteryx lithographica' Meyer, 1861 [nomen conservandum]
- Scaphognathus crassipes (Meyer, 1857) Wagner, 1861 [zarzucona w 1977 na rzecz f A. lithographica za opinią ICZN 1070]
- Archaeopterix lithographica Anon., 1861 [lapsus]
- Griphosaurus problematicus Wagner, 1861 [nomen oblitum 1961 za opinią ICZN 607]
- Griphornis longicaudatus Woodward, 1862 [nomen oblitum 1961 za opinią ICZN 607]
- Griphosaurus longicaudatum (Woodward, 1862) [lapsus]
- Griphosaurus longicaudatus (Owen, 1862) [nomen oblitum 1961 za opinią ICZN 607]
- Archaeopteryx macrura Owen, 1862 [nomen oblitum 1961 za opinią ICZN 607]
- Archaeopterix macrura Owen, 1862 [lapsus]
- Archaeopterix macrurus Egerton, 1862 [lapsus]
- Archeopteryx macrurus Owen, 1863 [nieuzasadniona]
- Archaeopteryx macroura Vogt, 1879 [lapsus]
- Archaeopteryx siemensii Dames, 1897
- Archaeopteryx siemensi Dames, 1897 [lapsus]
- Archaeornis siemensii (Dames, 1897) Petronievics, 1917
- Archaeopteryx oweni Petronievics, 1917 [nomen oblitum 1961 za opinią ICZN 607]
- Gryphornis longicaudatus Lambrecht, 1933 [lapsus]
- Gryphosaurus problematicus Lambrecht, 1933 [lapsus]
- Archaeopteryx macrourus Owen, 1862 fide Lambrecht, 1933 [lapsus]
- Archaeornis siemensi (Dames, 1897) fide Lambrecht, 1933? [lapsus]
- Archeopteryx macrura Ostrom, 1970 [lapsus]
- Archaeopteryx crassipes (Meyer, 1857) Ostrom, 1972 [zarzucona w 1977 na rzecz A. lithographica za opinią ICZN 1070]
- Archaeopterix lithographica di Gregorio, 1984 [lapsus]
- Archaeopteryx recurva Howgate, 1984
- Jurapteryx recurva (Howgate, 1984) Howgate, 1985
- Archaeopteryx bavarica Wellnhofer, 1993
- Wellnhoferia grandis Elżanowski, 2001
Sprawa taksonomii rodzaju wciąż jest kwestią sporną. Mayr et al. 2007 za ważne uznał przynajmniej dwa gatunki: A. lithographica (okazy: 1,3,4,5) i A. siemensii (okazy: 2,7,10). Zob. Mayr, G., Pohl, B., Hartman, S. and Peters, D.S. 2007. The tenth skeletal specimen of Archaeopteryx. Zoological Journal of the Linnean Society 149 (1): 97-116.
