Batszeba

Z Wikipedii

Batszeba (בת שבע, hebr. Batscheba) (zm. po 970 p.n.e.) - postać biblijna, jedna z żon Dawida, króla starożytnego Izraela. Wg przekazu biblijnego jej pierwszym mężem był Uriasz Chetyta. Gdy zaszła w ciążę z Dawidem, ten ostatni doprowadził do śmierci Uriasza, a następnie poślubił wdowę po nim. Z Dawidem miała czterech synów - m.in. Salomona.

Spis treści 1 Imię 2 Pochodzenie 3 Romans z Dawidem i jego skutki 4 Potomstwo 5 Batszeba a rozgrywki o sukcesję po Dawidzie 6 Batszeba w tradycji żydowskiej, chrześcijańskiej i islamskiej 7 Batszeba w literaturze 8 Batszeba w ikonografii 9 Batszeba w kinie 10 Źródła 11 Bibliografia 12 Przypisy

[edytuj] Imię

Imię tej żony Dawida pojawia się w Starym Testamencie w formach: Batszeba^[1] i Bat-Szua^[2]. Wersja Bat-Szua uchodzi za pomyłkę autora lub kopisty Pierwszej Księgi Kronik^[3].

Samo imię Batszeba jest pochodzenia hebrajskiego i oznacza "córka pełności"^[4].

[edytuj] Pochodzenie

Batszeba była córką Eliama^[5]. W tradycji żydowskiej Eliama, ojca Batszeby, identyfikuje się z Eliamem, synem Achitofela z Gilo, jednym z Bohaterów Dawida. Batszeba poślubiła Uriasza Chetytę, także należącego do Bohaterów Dawida. Nie zachowały się żadne informacje na temat ewentualnego potomstwa z tego małżeństwa.

[edytuj] Romans z Dawidem i jego skutki

Wg przekazu biblijnego, gdy jej mąż pod komendą Joaba brał udział w oblężeniu ammonickiej twierdzy Rabba, Batszeba nawiązała romans z królem Dawidem. Rozpoczął się od tego, że Dawid dostrzegł z tarasu swojego pałacu kąpiącą się Batszebę. Oczarowany jej urodą kazał ją sprowadzić i spędził z nią noc. Później okazało się, że Batszeba zaszła z nim w ciążę.

Na wieść o tym Dawid wezwał Uriasza do Jerozolimy pod pretekstem złożenia relacji z działań wojennych. Mimo namów władcy, aby spędził noc z żoną, Uriasz nie złamał prawa religijnego, nakazującego wojownikom w trakcie działań wojennych powstrzymywać się od pożycia małżeńskiego.

W takiej sytuacji Dawid odesłał Uriasza pod Rabbę razem z listem adresowanym do Joaba. Nakazywał w nim ustawić męża Batszeby w miejscu, gdzie walka będzie najbardziej zażarta, a w odpowiednim momencie odstąpić od niego, by zginął z rąk Ammonitów. Joab postąpił zgodnie z poleceniem władcy i niedługo potem Uriasz stracił życie pod Rabbą.

Gdy Batszeba dowiedziała się o śmierci męża, opłakiwała go. Po zakończonym okresie żałoby Dawid sprowadził wdowę po Uriaszu do swojego pałacu i poślubił. Wkrótce Batszeba urodziła syna.

Krótko potem przed obliczem Dawida stawił się prorok Natan, opowiadając historię o bogaczu, posiadającym wielką liczbę bydła, i o biedaku, posiadającym tylko jedną owieczkę. Bogacz miał pozbawić biedaka tej jednej jedynej owieczki - oburzony Dawid zażądał śmierci dla bogacza. Natan stwierdził, że pod postacią bogacza był przedstawiony sam król, zaś pod postacią biedaka - Uriasz. Przepowiedział również: Jahwe odpuszcza ci twój grzech - nie umrzesz. Lecz dlatego, że przez ten czyn wzgardziłeś Jahwe, syn, który ci się urodzi na pewno umrze^[6].

Pierwsze dziecko Batszeby i Dawida zmarło po siedmiodniowej chorobie.

[edytuj] Potomstwo

Batszeba i Dawid mieli w sumie czterech synów - byli to:

• Szimea^[7] lub Szammua^[8] - zapewne identyczny z dzieckiem, którego śmierć przepowiedział prorok Natan,
• Szobab,
• Natan,
• Salomon.

[edytuj] Batszeba a rozgrywki o sukcesję po Dawidzie

Dawid przewidział na następcę tronu Salomona - złożył Batszebie przysięgę na Boga Izraela, że tak uczyni. Jednak u schyłku życia króla roszczenia do tronu zaczął zgłaszać jego czwarty syn, a pasierb Batszeby - Adoniasz. Tego ostatniego popierali Joab i kapłan Abiatar. Wokół Batszeby skupili się stronnicy Salomona - prorok Natan i Benajasz syn Jojady. Właśnie pod wpływem namów Batszeby i przez wzgląd na złożoną przysiegę Dawid kazał kapłanowi Sadokowi i Natanowi namaścić Salomona na króla.

Po śmierci Dawida rządy objął Salomon. Niedługo potem Adoniasz zwrócił się do Batszeby z prośbą, aby jej syn oddał mu za żonę Abiszag Szunemitkę, należącą do haremu króla Dawida.

Posiadanie żony króla dawało prawo do tronu. Salomon potraktował prośbę Adoniasza jako dążenie do zamachu stanu. W tym samym dniu, w którym Batszeba przedstawiła prośbę pasierba, Salomon kazał zamordować brata.

Dalsze losy Batszeby nie są znane.

[edytuj] Batszeba w tradycji żydowskiej, chrześcijańskiej i islamskiej

Tradycja żydowska starała się umniejszyć winę Dawida, twierdząc że Batszeba była mu od początku przeznaczona. W związku z zabójstwem Uriasza pojawiła się też opinia, że kto wyrusza na wojnę, powinien wystawić swojej żonie list rozwodowy.

Batszeba jako "żona Uriasza" została wymieniona w Ewangelii według świętego Mateusza w rodowodzie Jezusa z Nazaretu^[9] jako jedna z pięciu kobiet - obok Tamar, Rachab, Rut i Marii z Nazaretu. Jest to o tyle wyjątkowe, że w kulturze hebrajskiej kobiety nie miały miejsca w genealogiach.

W interpretacji Augustyna z Hippony i Izydora z Sewilli Batszeba była typem Kościoła (Eklezji), a Dawid symbolem Chrystusa.

W Koranie pojawia się jedynie pośrednia wzmianka nawiązująca do historii Batszeby - w postaci przypowieści skierowanej do Dawida, będącej parafrazą mowy proroka Natana, w której zapowiedział śmierć królewskiego syna^[10]. O Batszebie - już wprost - wspominali islamscy komentatorzy (m.in. at-Tabari).

[edytuj] Batszeba w literaturze

Batszeba pojawia się w licznych utworach literackich. Wśród nich są m.in.:

• dramat Comedi David mit Batseba im Ehbruch Hansa Sachsa (1556),
• epos wierszowany Les amours de David et de Bethsabée Remiego Belleau'a (1572),
• dramat The Love of King David and Bethsabe George'a Peelego (1599),
• dramat Koning David Joosta van den Vondela (1660),
• opowiadanie Das Weib des Urias Alfreda Meissnera (1852),
• dramat David und Bathseba Karla Roberta Eduarda von Hartmanna (1871),
• dramat The Sin of David Stephena Phillipsa (1904),
• dramat Das Weib des Urias Liona Feuchtwangera (1907),
• dramat King David and His Wives Davida Pinskiego (1926),
• dramat biblijny Betsaba. Dramat w 3 aktach z epilogiem Emila Zegadłowicza (1926),
• powieść Batszeba Torgny'ego Lindgrena (1984).

[edytuj] Batszeba w ikonografii

Batszeba, a zwłaszcza scena kąpieli z jej udziałem, wzbudzała zainteresowanie sztuk platycznych. Wśród przedstawień ikonograficznych żony Uriasza znajdują się:

• Psałterz utrechcki (IX w.) - w scenie pokazującej kazanie Natana pojawia się Batszeba jako aluzja do grzechu Dawida,
• rękopis Sacra Parallela dzieła Jana z Damaszku (IX w.) - pierwsze udokumentowane przedstawienie sceny kąpieli Batszeby,
• płaszkorzeźba tympanonu achodniego portalu kościoła cystersek w Trzebnicy (1230-1250),
• obraz Batszeba Hansa Memlinga (1485),
• obraz Dawid i Batszeba Lucasa Cranacha Starszego (1526) - zmodyfikowowany przez Pablo Picassa w serii wykonywanych tuszem litografii (1947-1948),
• obraz Batszeba Parisa Bordone'a (poł. XVI w.),
• obraz Dawid i Batszeba Jana Massysa (1562),
• obraz Batszeba w kąpieli Paolo Veronesego (1575),
• obraz Kąpiąca się Batszeba Cornelisa van Haarlema (1594),
• obraz Dawid i Batszeba w kąpieli Bartłomieja Strobla (1630),
• obraz Batszeba w kąpieli Rubensa (1620-1630 albo ok. 1635),
• obraz Batszeba Rembrandta (1654),
• obraz Batszeba Willema Drosta (1654) - inspiracją dla Drosta był obraz pędzla Rembrandta,
• obraz Batszeba otrzymuje list od Dawida Jana Steena (1659),
• obraz Batszeba w kąpieli Sebastiana Ricciego (1724),
• obraz Batszeba Karla Brulloffa (1832),
• obraz Batszeba w kąpieli Francesco Hayeza (1834),
• obraz Bethsabée Jean-Léon Gérôme'a (1889).

[edytuj] Batszeba w kinie

Batszeba została przedstawiona w ekranizacjach historii króla Dawida. W jej postać wcielały się:

• Georgette de Nove - w filmie David w reżyserii Harry'ego Southwella (1924),
• Susan Hayward - w filmie Dawid i Betszeba w reżyserii Henry'ego Kinga (1951),
• Jane Seymour - w filmie The Story of David w reżyserii Davida Lowella Richa i Alexa Segala (1976),
• Alice Krige - w filmie Król Dawid w reżyserii Bruce'a Beresforda (1986),
• Sheryl Lee - w filmie Dawid w reżyserii Roberta Markowitza (1997),
• Anouk Aimée - w filmie Salomon w reżyserii Rogera Younga (1997).

[edytuj] Źródła

• Druga Księga Samuela 11-12.
• Pierwsza Księga Królewska 1-2.
• Pierwsza Księga Kronik 3,5.

[edytuj] Bibliografia

• Atlas Biblijny, Warszawa 1990, ISBN 83-7050-000-5, s. 121.
• Bocian M., Leksykon postaci biblijnych, Kraków 1995, ISBN 83-7006-393-4, s. 89-91.
• Bosak P. Cz. OP, Postacie Nowego Testamentu. Słownik-konkordacja, Poznań - Pelplin 1996, s. 691.
• Fros H., Sowa F., Księga imion i świętych, t. 2, Kraków 1997, ISBN 83-7097-374-4, szpalta 17.
• Messori V., Opinie o Jezusie, Kraków 1994, ISBN 83-85541-14-4, s. 162.
• Ricciotti G., Dzieje Izraela, Warszawa 1956, s. 293.

[edytuj] Przypisy