Dioksyna
Z Wikipedii
Dioksyna jest to potoczna nazwa grupy organicznych związków chemicznych będących pochodnymi oksantrenu. Składają się one z dwóch pierścieni benzenowych połączonych przez dwa atomy tlenu oraz od jednego do ośmiu atomów chloru przyłączonych do pierścieni benzenowych. Podobnymi związkami są dibenzofurany, które niekiedy zalicza się do dioksyn.
Dioksyny są jednymi z najbardziej toksycznych związków, jakie otrzymał w wyniku syntezy człowiek. Istnieją jednak na Ziemi w śladowych ilościach od czasu, gdy rozszalał się pierwszy pożar lasu.
Potoczna nazwa "dioksyny" odnosi się do wszystkich możliwych chloropochodnych oksantrenu (dibenzo-1,4-dioksyny). Każda z tych pochodnych nazywana jest kongenerem. Dla dibenzodioksyny istnieje 75 możliwych kongenerów. Z 75 dioksyn 7 jest bardzo toksycznych. Najbardziej niebezpiecznym kongenerem jest 2,3,7,8-tetrachlorodibenzodioksyna, w skrócie 2,3,7,8-TCDD, a często oznaczana jako TCDD[1].
Na drugim miejscu znajduje się 1,2,3,7,8-PCDD, dwukrotnie mniej toksyczna niż TCDD. Pozostałe dioksyny są znacznie mniej toksyczne od wyżej wymienionych. Całkowitą toksyczność próbki można określić, sumując zawartości poszczególnych składników pomnożone przez współczynnik toksyczności. Dla TCDD ma on wartość 1, dla innych proporcjonalnie mniej - 0,5, 0,01 czy 0,001. Określa się w ten sposób tak zwany równoważnik toksyczny, czyli TEQ.
| Zwierzę | LD50 dla TCDD w mikrogramach na kg masy ciała |
|---|---|
| Świnka morska | 0,6 |
| Małpa | 70 |
| Szczur | 25 |
| Pies | 300 |
| Chomik | 3000 |
Dioksyny w niezamierzony sposób powstają w śladowych ilościach podczas różnych reakcji chemicznych prowadzonych w przemyśle bądź samorzutnie np. w trakcie spalania drewna i wszelkich związków organicznych.
W 1976 roku we włoskiej miejscowości Seveso, gdzie mieści się wytwórnia pestycydów i herbicydów, doszło w wyniku niedopatrzenia obsługi do wybuchu ciśnieniowego reaktora, w którym prowadzono reakcję syntezy 2,4,5-trichlorofenolu. Do atmosfery przedostały się pyły zawierające pośród innych składników TCDD w nieznanej ilości, przypuszcza się że było to kilka kilogramów. Pomimo stosunkowo niewielkich ilości rozproszonego TCDD ludność miasta została ewakuowana, kobiety będące w ciąży poroniły. Wierzchnie warstwy gruntu zbierano do dołów zabezpieczonych wodoszczelną izolacją. W wyniku tego wypadku wiele osób zostało porażone trądem chlorowym, który jest objawem zatrucia dioksynami.
Obecnie toksyczność i rakotwórczość dioksyn jest przedmiotem bardzo zażartych sporów naukowców. Wedle jednych zagrożenie ze strony dioksyn przy obecnym poziomie ich emisji jest marginalne; wedle drugich stanowią one obecnie poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Badania nad toksycznością dioksyn jako jedyną całkowicie pewną rzecz wskazują, że są to najbardziej rakotwórcze związki znane człowiekowi.
Temat dioksyn i zmniejszenia ich emisji stanowi także jedną z gałęzi działań wielu organizacji ekologicznych.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Article d'André Bouny, père d'enfant vietnamiens, président du "Comité International de Soutien aux victimes vietnamiennes de l'Agent Orange et au procès de New York" (CIS): (en) [1] (fr) [2]
- ↑ dane pochodzą z: http://www.rakstop.engo.pl/www/djxxrapo.html
