Hrubieszów

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Współrzędne: 50°49' N 023°53' E

Hrubieszów

Gmina
- rodzaj

Hrubieszów
miejska

Założono

XIII wiek

Prawa miejskie

1400

Burmistrz

Zbigniew Dolecki

Powierzchnia

32,79 km²

Położenie

50° 49' N
23° 53' E

Wysokość

200 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2005)
- liczba ludności
- gęstość

18 885
572,3 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

22-500

Tablice rejestracyjne

LHR

Położenie na mapie Polski

Hrubieszów

TERC10
(TERYT)

3060804011

Urząd miejski³

ul. Dobrzańskiego 1
22-500 Hrubieszów
tel. 84 696-23-80; faks 84 696-25-04
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Hrubieszów (do 1802 Rubieszów, ukr. Грубешів, łac. Rubesovia) – gmina miejska w Polsce w województwie lubelskim, siedziba powiatu hrubieszowskiego. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa zamojskiego.

Według danych z 31 grudnia 2005¹, miasto miało 18 885 mieszkańców.

Miasto jest położone w ramionach rzeki Huczwy, dopływu Bugu i znajduje się zaledwie 18 km od przejścia granicznego z Ukrainą (5 km w linii prostej przez Bug). Hrubieszów jest najdalej na wschód wysuniętym miastem Polski, leżącym w środku Kotliny Hrubieszowskiej (Wyżyna Wołyńska). Region głównie rolniczy w rejonie najżyźniejszych gleb Polski - czarnoziemu. Okolice Hrubieszowa leżą w obrębie dawnych Grodów Czerwieńskich. Stąd w okolicach miasta znajdują się liczne wczesnośredniowieczne cmentarzyska, kurhany i inne odkrycia archeologiczne. Powiat jak i miasto leżą na terenie Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obecnie Hrubieszów jest ważnym przystankiem na drodze 74 Piotrków Trybunalski - Kielce - Kraśnik - Zamość - Hrubieszów - Zosin, oraz na drodze kolejowej Katowice - Zawada - Kijów.

[edytuj] Geografia

Hrubieszów jest najdalej wysuniętym na wschód miastem Polski (24°08'E) i leży w odległości 120 km od Lublina i 50 km od Zamościa. Miasto położone jest nad rzeką Huczwą (dopływ Bugu) w odległości 5 km od granicy z Ukrainą. Zanim w 1255 kronikarz wymienił Hrubieszów po raz pierwszy, ziemia hrubieszowska miała już za sobą rozległe wieki bujnego życia, którego dowodem są liczne wykopaliska w Gródku, Masłomęczu, Strzyżowie, Raciborowicach i Sahryniu.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005 ¹, Hrubieszów ma obszar 32,79 km², w tym:

użytki rolne: 71,5%
użytki leśne : 0,2%

Miasto stanowi 2,58% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 31 grudnia 2005¹:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	18 885	100	9900	52,4	8985	47,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	572,3		300		272,3

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1301,49 zł.

[edytuj] Historia

Hrubieszów (aż do 1802 r. Rubieszów) to najdalej wysunięte na wschód miasto Polski. Położone jest nad Huczwą, dopływem Bugu, w odległości 5 km od granicy z Ukrainą. Przypuszcza się, że istniał tu, na wyspie oblanej wodami Huczwy, ruski gród obronny należący do Grodów Czerwieńskich. Pierwsza wzmianka o Hrubieszowie pochodzi z 1254, jako osadzie wśród lasów, posiadającej dwór myśliwski. Rolę stanicy myśliwskiej będzie pełnił jeszcze w czasach jagiellońskich, co zostało uwieńczone w jego herbie wyobrażającym jelenią głowę, między rogami której umieszczone są dwa krzyże z napisem wokoło, nadanym przez króla Zygmunta Augusta (w poł. XVI w.). W 1366 wraz z całą Rusią Czerwoną został przyłączony do Polski. Prawa miejskie magdeburskie Hrubieszów uzyskał w 1400 z rąk Władysława Jagiełły. Prawdopodobnie w końcu XIV w. wzniesiono drewniany zamek, będący siedzibą starosty. W latach 1411, 1413, 1430 gościł w nim fundator miasta - król Władysław Jagiełło. Duże znaczenie dla miasta miał przywilej wydany przez Kazimierza Jagiellończyka nakazujący zmierzającym z Rusi na Mazowsze, Śląsk i Wielkopolskę wybieranie drogi przez Hrubieszów. Pomyślny rozwój przerwały najazdy Tatarów, którzy w latach 1498 - 1626 wielokrotnie grabili i niszczyli miasto. Zamek został zniszczony w 1661. W wyniku I rozbioru Rzeczypospolitej Hrubieszów znalazł się w zaborze austriackim. W 1800 wsie dawnego starostwa kupił Stanisław Staszic, który w 1816 na swoich dobrach założył fundację "Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie". Była to pierwsza w Europie organizacja przedspółdzielcza, działająca do 1945 r. W połowie XIX w. był drugim co do wielkości, po Lublinie, miastem guberni lubelskiej. Miasto rozwijało się szybko, w 1909 r. liczyło 15 tys. mieszkańców. Od początku swego istnienia było miastem wielokulturowym, obok Rusinów i Polaków, już od XV w., osiedlili się tutaj Żydzi. W 1915 do Rosji przymusowo ewakuowano ludność prawosławną.

[edytuj] Zabytki

I. Kościół rzymskokatolicki pw. św. Stanisława Kostki (Sanktuarium Matki Bożej Sokalskiej) powstał w 1630 r. W skład zabytkowego zespołu wchodzi:

cerkiew murowana (obecnie kościół) zbudowana w latach 1795-1828
dzwonnica murowana 1868 r.
plebania drewniana, pocz. XX w.

II. Cerkiew prawosławna pw. Wniebowzięcia NMP Jedna z nielicznych ciągle czynnych cerkwi w regionie. Zbudowana w 1873 r. na miejscu rozebranego w 1785 r. kościoła parafialnego. Jest to typowa budowla sakralna z drugiej połowy XIX w., budowanych na polecenie władz rosyjskich w stylu rosyjsko-bizantyjskim. Zbudowana na planie krzyża, z ośmiokątną wieżą dzwonnicą, półokrągłym prezbiterium oraz dwoma bocznymi skrzydłami. Zwieńczona jest trzynastoma typowymi cebulastymi kopułami: jedną nad dzwonnicą, pięcioma w tradycyjnym układzie nad centralną częścią nawy głównej, trzema nad każdym ze skrzydeł oraz jedną nad prezbiterium.

III. Kościół rzymskokatolicki parafia pw. MB Nieustającej Pomocy

Ważniejsze wydarzenia z życia nowo powstałej parafii:

Kościół został wybudowany przez władze rosyjskie razem z koszarami w latach 1903-1905,
W 1983 r. odbudowano 2 wieże, wykonano odwodnienie i obłożono marmurem filary kościoła,
W 1985 r. rozpoczęto budowę Domu Parafialnego wraz z częścią katechetyczną o pow. 600 m kw.
W 1987 r. ufundowano tabernakulum i rozpoczęto budowę kaplicy w Dziekanowie pw. MB Anielskiej,
W 1989 zakupiono działkę wraz z budynkiem na punkt katechetyczny w Obrowcu i oddano do zamieszkania budynek Domu Parafialnego.
21 I 1991 r. z chwilą przywrócenia Ordynariatu Polowego, utworzono personalną Parafię Wojskową, a obecny proboszcz jest kapelanem w stopniu podpułkownika,
W 1992 r. wybudowano dzwonnicę i ufundowano do niej 2 dzwony
W 1993 r. ufundowano ławki do kościoła,
W 1995 r. powstała Stacja Opieki Caritas,
W 1996 r. wykonano i ufundowano 12 witraży przedstawiających 12 Apostołów. Wykonawcami byli artyści z Kijowa,
W 2000 r. ufundowano trzeci dzwon 600 kg do dzwonnicy na 600 lecie miasta Hrubieszowa, zakupiono włoskie organy Viscont dla kościoła.

IV. Zespół dworski Du Chateau (ul. 3 maja 11)

dwór (obecnie Muzeum im. St. Staszica) murowany 1791, skrzydło zach. przed 1860, wsch. 1941 r.
ogród, pierwsza połowa XIX w.

Dworek Du Chateau jeden z najciekawszysch zabytków Hrubieszowa, nazwany tak od znanej hrubieszowskiej rodziny, wywodzącej się od żołnierza napoleońskiego, do której należał od 1850. Centralna część dworu została wzniesiona na miejscu dawnego hrubieszowskiego zamku w roku 1791.

Jest to budowla parterowa, nakryta mansardowym dachem. Z piętrową częścią centralną ozdobioną czterokolumnowym portykiem wgłębnym. Do pierwotnego dworu przylegają zbudowane później (prawe około 1860 r. a lewe w 1941 r.) prostokątne skrzydła.

Po wojnie mieściła się tutaj placówka NKWD. Ostatnią właścicielką dworku była Maria Julia z Mazarakich du Chateau, wdowa po Juliuszu du Chateau (obydwoje spoczywają na hrubieszowskim cmentarzu). Obecnie budynek mieści siedziby Towarzystwa Regionalnego Hrubieszowskiego oraz Muzeum Regionalnego im. Stanisława Staszica. W tym ostatnim znajdują się ekspozycje poświęcone archeologii, etnografii oraz Towarzystwu Rolniczemu Hrubieszowskiemu. Nieopodal Pałacu stoi budynek z 1920 r., obecnie siedziba Fundacji Kultury i Przyjaźni Polsko-Francuskiej, założona dzięki staraniom Stephane Du Chateau.

V. Stary i Nowy cmentarz żydowski w Hrubieszowie

Stary cmentarz żydowski w Hrubieszowie został założony w XVI wieku. Ostatni znany pochówek odbył się w 1941 roku.
Nowy cmentarz żydowski w Hrubieszowie został założony pod koniec XIX wieku. Ostatni znany pochówek odbył się w 1941 roku.

[edytuj] Gospodarka

Liczący ponad 18 tys. mieszkańców Hrubieszów jest jednym z ważniejszych ośrodków terenów nadgranicznych Lubelszczyzny. Stolica powiatu składającego się z 8 gmin wypełnia funkcje lokalne i regionalne, w tym administracyjno-usługowe, gospodarcze, kulturalno-edukacyjne i ośrodka współpracy transgranicznej. Właśnie ta ostatnia funkcja ma potencjalne szanse wpływać na sytuację gospodarczą Hrubieszowa.

W czasach PRL miasto było zapleczem rolniczego regionu dysponującego najlepszym w Polsce kompleksem gleb pszenno-buraczanych (słynne hrubieszowskie czarnoziemy). Funkcjonowały tu zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego, w tym jedyna w kraju fabryka lnu "Hakon".

Zmiana ustroju polityczno-gospodarczego postawiła w niekorzystnej sytuacji rolnictwo, a w szczególności oparte o PGR-y rolnictwo hrubieszowskie. Odbiło się to na kondycji zakładów funkcjonujących w mieście, które po kolei ogłaszały upadłość. Wprawdzie w tym samym czasie powstawały niczym grzyby po deszczu firmy prywatne (w mieście zarejestrowanych jest blisko 1800 podmiotów gospodarczych), ale nie wypełniły one luki gospodarczej, zwłaszcza w kontekście bezrobocia i obsługi rolnictwa.

W wyniku kryzysu gospodarczego ZSRR, Hrubieszów, będący po otwarciu przejścia granicznego w pobliskim Zosinie, "małą bramą Europy na Wschód", przestał praktycznie korzystać z profitu nadgranicznego położenia. W tej sytuacji jedyną nadzieją stało się wejście Polski do Unii Europejskiej i przeniesienie zewnętrznej granicy Unii na Bug. Obsługa ruchu granicznego z państw b. WNP do Unii Europejskiej przyniesie za sobą nowe miejsca pracy oraz szanse na wykorzystanie potencjału Hrubieszowa - przejść granicznych, węzła kolejowego, Linii Hutniczej Szerokotorowej, wolnych terenów inwestycyjnych i dobrego klimatu dla zewnętrznych inwestorów w samorządzie miejskim. Duże nadzieje można łączyć z przedłużeniem LHS do Bogumina w Czechach i uruchomienia na niej przewozów kontenerowych.

Hrubieszów na wszelkie szanse, by stać się już w niedalekiej przyszłości centrum usługowo-administracyjnym o znaczeniu regionalnym polskich kontaktów z rynkiem Ukrainy.

[edytuj] Znani hrubieszowianie

[edytuj] Sport w Hrubieszowie

W Hrubieszowie sport nie ma dużych tradycji, ale istnieje w nim kilka klubów, głównie są to zespoły młodzieżowe i amatorskie, jak np.:

MKS Unia Hrubieszów - piłka nożna (grający obecnie w V lidze), lekkoatletyka, podnoszenie ciężarów, piłka ręczna
UKS Grześ Hrubieszów - unihokej

[edytuj] Wojsko

2. Hrubieszowski Pułk Rozpoznawczy im. mjr. Henryka Dobrzańskiego "Hubala" (Hubal służył w Hrubieszowie w latach 1934-1936), został powołany decyzją szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego z dnia 25 maja 1994 roku. Powstał na bazie 8. Ośrodka Materiałowego w Hrubieszowie. Jednostka obecnie podlega Dowództwu Wojsk Lądowych. Pułk składa się z 5 kompanii bojowych: cztery to kompanie rozpoznawcze, jedna z BWR-ami (8 szt.) i BRDM-ami, dwie z BRDM-ami i wozami dowodzenia R-5, czwarta kompania - kompania specjalna wyposażona jest w samochody osobowo-terenowe. Piąta kompania to pododdział radioelektroniczny, przeznaczony do prowadzenia namierzania i zakłóceń radiowych oraz rozpoznania radioelektronicznego. Oprócz tych pięciu kompanii w skład pułku wchodzi również pluton rozpoznania skażeń, a z pododdziałów logistycznych: kompania remontowa, zaopatrzenia i medyczna. 8 czerwca 1996 r. otrzymał sztandar ufundowany przez społeczeństwo ziemi hrubieszowskiej.