Maria Dąbrowska
Z Wikipedii
| Maria Dąbrowska | |
 Maria Dąbrowska |
|
| Urodzona | 6 października 1889 Russów |
| Zmarła | 19 maja 1965 Warszawa |
Maria Dąbrowska de domo Szumska (ur. 6 października 1889 w Russowie pod Kaliszem, zm. 19 maja 1965 w Warszawie) – powieściopisarka, eseistka, autorka książek dla dzieci i młodzieży, tłumaczka literatury duńskiej, angielskiej i rosyjskiej, publicystka.
Pochodziła ze zubożałej rodziny szlacheckiej. W latach 1907-1914 studiowała za granicą nauki przyrodnicze, ekonomię i socjologię. W czasie studiów związała się z nurtami niepodległościowymi. Była zwolenniczką poglądów E. Abramowskiego, zwłaszcza jego idei spółdzielczości. W okresie międzywojennym przez pewien czas pracowała w Ministerstwie Rolnictwa, jednocześnie angażując się w coraz bardziej w twórczość publicystyczną. Podczas okupacji niemieckiej przebywała w Warszawie.
Maria Dąbrowska początkowo poświęcała się literaturze spółdzielczej, od której przeszła do literatury pięknej, dając w niej oryginalnie ujęte studia psychologiczne o ludziach z nizin. Oddzielnie wydała: „Wspomnienia dzieciństwa”, przekład „Nielsa Lyhne” Jacobsena. Stanęła w pierwszym rzędzie współczesnych powieściopisarzy polskich, celując zwłaszcza w drobiazgowej analizie duszy kobiecej i w opisach środowiska średniej inteligencji polskiej. Nadto prace z zakresu spółdzielczości, książki dla młodzieży, artykuły krytyczne w czasopismach (m. i. ważniejsze w „Wiadomościach Literackich”).
Tematyce społecznej były poświęcone jej pierwsze utwory (Ludzie stamtąd, 1926). Najbardziej cenionym dziełem Marii Dąbrowskiej była tetralogia Noce i dnie (1932-1934), w skład którego wchodziły cztery części: I Bogumił i Barbara 1932, II. Wieczne zmartwienie, 1932, III. Miłość, 1933, IV. Wiatr w oczy 1934). Nawiązując do tradycji powieści wielkiej realistycznej książka przedstawia dzieje kilku pokoleń rodziny szlacheckiej na przełomie XIX i XX wieku; była szeroko zakrojoną kroniką rodzin polskiej inteligencji i wnikliwym studium psychologicznym głównych bohaterów - Bogumiła i Barbary Niechciców. Do idei Nocy i Dni nawiązywały późniejsze Przygody człowieka myślącego (wydane w 1970). Publikowała miedzy innymi na łamach tygodnika Bluszcz.
Ważne miejsce w dorobku Dąbrowskiej zajęły zbiory opowiadań (Uśmiech dzieciństwa, 1923), eseje literackie (Szkice o Conradzie, 1959) i opublikowane pośmiertnie Dzienniki. W końcowym okresie życia pisarka protestowała przeciw antyinteligenckiej polityce rządu, była jednym z sygnatariuszy Listu 34.
Przełożyła Dziennik Samuela Pepysa oraz opowiadania Czechowa.
W 1957 roku Uniwersytet Warszawski przyznał jej tytuł doktora honoris causa.
Spis treści |
[edytuj] Utwory
[edytuj] Dla dzieci i młodzieży
- Gałąź czeremchy (1921)
- Czyste serca (1936; opowiadania): Pierwszy dzień w szkole, Wilczęta z czarnego podwórza (lektura do 5-tej klasy podstawówki za PRL-u), Drogie kamienie, Olek, Koledzy Jacka, Szpital, Czajki, Wakacje
- Dzieci ojczyzny (1918; opowiadania historyczne)
- Gwiazda zaranna (1955; opowiadania):
- Pielgrzymka do Warszawy (1945; lektura do 8 klasy podstawówki za PRL-u)
- Nocne spotkanie (1949; idem lektura)
- Tu zaszła zmiana (1951; idem lektura)
- Na wsi wesele (styczeń 1955 w Twórczości, lektura do 4-tej klasy szkoły średniej za PRL-u)
- Trzecia jesień
- Marcin Kozera (1927; lektura do 6-tej klasy podstawówki za PRL-u)
- Przyjaźń (1927)
- Uśmiech dzieciństwa (1923; opowiadania, m.in. Janek i Pies; Nagroda Wydawców 1925)
- Wybór pism dla dzieci (1948; zbiór)
- Wybór pism dla młodzieży (1948; zbiór)
- Zdarzenia (1956; wybór pism): Uśmiech dzieciństwa, Przyjaźń, Marcin Kozera, Dziewczęta (fragment Nocy i dni), Pielgrzymka do Warszawy, Warszawa mojej młodości, Tu zaszła zmiana
[edytuj] Dla dorosłych
- Ludzie stamtąd (1926; opowiadania, m. in. Najdalsza droga z 1925, lektura do 8 klasy podstawówki za PRL-u)
- Noce i dnie (1932-1934; na jej podstawie powstal film fabularny i serial fabularny w odcinkach; Państwowa Nagroda Literacka 1934)
- Rozdroże (1937)
- Znaki życia (1938; opowiadania)
