Muzyka w starożytności
Z Wikipedii
Więcej informacji co należy poprawić, być może znajdziesz na odpowiedniej stronie. W pracy nad artykułem należy korzystać z zaleceń edycyjnych. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.
Możesz także przejrzeć pełną listę stron wymagających dopracowania.
Muzyka w starożytności.
Spis treści |
[edytuj] Chiny
Muzyka chińska jest najstarsza ze wszystkich. Sposób śpiewania odbiegał od naturalnego sposobu wydobywania dźwięków i zbliżała się do towarzyszących mu instrumentów. Słowa miały większą wagę niż melodia. Muzykę często uprawiali cesarzowie. Powstała wówczas muzyka kultowa, wokalna, ludowa i kameralna.
Opierano się na skali pięciotonowej: c, d, e, g, a. Za Konfucjusza wprowadzono półtony. Każdy dźwięk w skali odpowiadał jednemu członkowi rodziny:
c - mąż
d - syn
e - wnuk
g - żona
a - synowa.
[edytuj] Mezopotamia
Muzyka związana z ceremoniałem religijnym (głównie Sumerowie) i jako muzyka dworska (Akadowie, Asyryjczycy). Wierzono, ze między mikro-, a makrokosmosem istnieje harmonia. Muzyka może odbijać harmonię dzięki proporcjom matematycznym. Muzyka starożytnej Mezopotamii wywarła wielki wpływ na dzieje muzyki europejskiej, ponieważ stała się jednym z jej źródeł (obok muzyki Egiptu legła u podstaw muzyki Izraela, a także antycznej Grecji).
[edytuj] Teoria muzyki i szkoły
W Mezopotamii powstały zręby pierwszego teoretycznego systemu, łączącego muzykę, magię, astrologię i matematykę. Przez swój uporządkowany charakter muzyka łączona była z kosmosem, czyli ładem wszechświata; np. interwały muzyczne (unison, oktawa, kwinta, kwarta), będące niczym innym jak proporcjami matematycznymi, wynikłymi z podziału struny na części, łączono z porami roku. W ten sposób muzyka obijała harmonię makrokosmosu. Te zagadnienia przejęli i rozwinęli w następnym tysiącleciu greccy pitagorejczycy. Przez swój związek z magią muzyka dostępna była wyłącznie kapłanom. W zasadzie praktyka muzyczna (śpiewy, tańce) uznawana była za działanie magiczne, a więc posiadające moc sprawczą na równi z zaklęciami. Muzycy szkoleni byli w szkołach, początkowo istniejących wyłącznie przy świątyniach, gdzie oprócz wiedzy muzycznej szkolono ich w zakresie teologii, kosmologii czy wiedzy o demonach. W Mezopotamii nie znano notacji muzycznej, stąd wszystkie utwory przekazywane były na drodze pamięciowej.
[edytuj] Instrumentarium i formy muzyczne
Znano liczne instrumenty, zbliżone do instrumentów starożytnego Egiptu (lira, harfa, flet, obój). Przedmioty te traktowane były jak obiekty magiczne o wielkiej mocy. W ciągu wieków ich konstrukcja ulegała zmianie; np. lira ewoluowała z postaci 3-strunowej (ok., 3000 p.n.e.) do 15-strunowej (ok. 2300 p.n.e.), podobnie jak harfa (ewolucja od 4 do 22 strun). W mezopotamskich instrumentach strunowych po raz pierwszy zastosowano progi na gryfach. Z form muzycznych znano monodię oraz responsorium. Dominowała muzyka wokalna (zaklęcia, inkantacje).
[edytuj] Egipt
U Egipcjan muzyka była związana z religią, a także ze spędzaniem wolnego czasu. Rozwijali oprócz muzyki wokalnej także instrumentalną. Wykorzystywano instrumenty:
- dęte blaszane: trąba
- dęte drewniane: flet
- strunowe szarpane: harfa, lutnia, lira
- perkusyjne: grzechotka, bęben, tamburyn
Za pomocą ruchów dłoni informowano śpiewaków o kierunku zmiany melodii (tzw. cheironomia,rozwijana też w muzyce europejskiego średniowiecza). Kapłanki mogły wykonywać muzykę. Od I tys. p.n.e istniało szkolnictwo muzyczne.
[edytuj] Grecja
Muzyka nie była związana tylko z obrzędami religijnymi, ale też z poezją i dramatem. Stanowiła część filozofii. Dominowała muzyka wokalna. Wykorzystywano instrumenty:
- strunowe szarpane: kitara, lira, harfa, magedis (20-strunowa harfa) , monochord, psałterium (przodek cymbałów)
- dęte blaszane: trąba, róg, buccina (wprowadzała popłoch wśród zwierząt przeciwnika)
- dęte drewniane: aulos, fletnia Pana, flet
- perkusyjne o nieokreślonej wysokości dźwięku
Grecki inżynier Ktesibios skonstruował w III w. p.n.e., w Aleksandrii organy wodno-hydrauliczne (przez wlewanie wody do naczynia uzyskiwano powietrze kierowane do piszczałek).
[edytuj] Skale
Grecy stworzyli szereg skal, a fundamentem ich system był tetrachord, dokładniej cztery kolejne dźwięki w obrębie kwarty. Gamy:
- dorycka
- frygijska
- lidyjska
- miksolidyjska
Tetrachordy zestawiano obok siebie albo łączono wspólnym dźwiękiem. Istniały skale ditoniczne, chromatyczne, enharmoniczne. Heterofonia - śpiewano melodię, której towarzyszył akompaniament wykonujący warianty tej melodii.
Obliczenia matematyczne dotyczące proporcji muzycznych dokonywano na monochordzie jednostrunowym - który służył tylko do tego celu, a nie do wykonywania muzyki. Badaniami zajmowali się Pitagoras, który ustalił system kwintowy oraz Deidymos - system tercjowy.
[edytuj] Rytm
Stosowano rytmikę poetycką. Używano poetyckich stóp metrycznych, czyli głosek długo- i krótkobrzmiących: trochej, jamb, amfibrach, daktyl, spondej. Długość sylab była zależna od tempa.
[edytuj] Notacja
Stosowano notację literową, używając alfabetu greckiego.
[edytuj] Teoria muzyki
Muzykę traktowano jako element kosmosu. Potwierdzały to badania Pitagorasa, który stworzył kwintowy system dźwiękowy i uważał, ze proporcje dźwiękowe są odzwierciedleniem proporcji kosmicznych. Stad pochodzi pogląd o doskonałości harmonii muzycznej.
Damon z Aten (V w. p.n.e.) - stworzył podstawy teorii etosu, czyli każda skala i utwór oparty na tej skali ma różny wpływ na psychikę człowieka. Dopatrywano się moralnego i leczniczego działania muzyki, dlatego rozwinęły się takie dziedziny jak: muzykoterapia, muzykologia, teoria muzyki, pedagogika muzyczna, instrumentologia, akustyka.
[edytuj] Ruch amatorski
Wędrowni instrumentaliści i śpiewacy, do których zalicza się rapsodów, wagantów i eodów.
[edytuj] Dramat starogrecki
We wcześniejszych okresach, przed powstaniem dramatu, istniała liryka z udziałem aulosu, kitary wykonywana przez eodów i rapsodów. Rozwój dramatu starogreckiego przyczynił się do powstania opery u progu baroku. Były trzy rodzaje dramatu: tragedia, komedia i dramat satyrowy. Ostatnia forma ożyła dopiero w XVIII w. w Londynie jako tzw. opera żebracza. W okresie hellenistycznym]] nastąpił rozpad dramatu na grupy śpiewaków, tancerzy i aktorów.
[edytuj] Najwybitniejsi twórcy muzyki starożytnej
- Safona
- Ajschylos - przewaga chórów
- Sofokles - zrównoważenie chórów i solistów
- Eurypides - przewaga solistów.
[edytuj] Zabytki muzyki starożytnej
- dwa Hymny delfickie ku czci Apollina
- Hymn chrześcijański z Oxyrynchos
- Hymn do Muzy
- Hymn do Słońca
- Hymn do nemezis
- Utwór taneczny Seikilosa zapisany w formie epitafium
Epitafium Seikilosa
" Jak długo żyjesz, raduj się życiem
i niczym się nie smuć.
Życie dane nam jest na krótko,
czas zażąda jego zwrotu"
[edytuj] Rzym
Podobnie jak w Grecji muzyka towarzyszy poezji i formom dramatycznym: mimy, atellany. Tragedia nie zyskuje popularności. Za to dużym powodzeniem cieszy się komedia, będąca zlepkiem dialogów i popularnych piosenek. Muzykę uprawiali cesarzowie. Duże znaczenie miała muzyka wojenna. Rozwinęło się muzykowanie uliczne. Używano instrumentów:
- dętych blaszanych: buccina
- organów wodno-hydraulicznych
