Rużomberk

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).


Rużomberk
Państwo	Słowacja
Kraj	żyliński
Okres	Rużomberk
Starosta	Juraj Čech
powierzchnia	126,72 km²
Położenie	49°04'43 N 19°18'30 E
Wysokość	494 m n.p.m.
Populacja (2003) - liczba ludności - gęstość	30 166 238,05 os./km²
Numer kierunkowy	0 44
Tablice rejestracyjne	RK
Urzęd Miasta Mestský úrad	Námestie A. Hlinku 1 034 16 Ružomberok
Telefon	43 14 421
Fax	43 14 429
Położenie na mapie Słowacji
Adres e-mail do Urzędu Miasta

Rużomberk (słow. Ružomberok, węg. Rózsahegy, niem. Rosenberg) – miasto powiatowe w środkowej Słowacji, w kraju żylińskim, w historycznym regionie Liptów.

Rużomberk leży na wysokości 496 m n.p.m. w Kotlinie Liptowskiej, u ujścia Revucy do Wagu, między pasmami górskimi Gór Choczańskich na północy, Wielkiej Fatry na południowym zachodzie i Niżnych Tatr na południowym wschodzie. Liczba mieszkańców miasta wynosi 30 417 osób [2002], powierzchnia miasta – 126,98 km². Współrzędne geograficzne – 49°04'43 N, 19°18'30 E. Składa się z dzielnic Vlkolínec, Biely Potok, Černová, Hrboltová i Rybárpole.

W Rużomberku krzyżują się dwie ważne słowackie drogi krajowe: nr 59 (R3 / międzynarodowa trasa E77) z przejścia granicznego Chyżne – Trzciana do Bańskiej Bystrzycy i nr 18 (przyszła autostrada D1 / E50) z Żyliny do Preszowa. Przez miasto przebiega linia kolejowa z Popradu do Martina.

Z wykopalisk wiadomo, że okolice Rużomberka są zamieszkane nieprzerwanie już od epoki brązu. Sam Rużomberk został założony w XIII wieku przez Słowian, po czym na początku XIV wieku osiedlili się tu koloniści niemieccy (od nich pochodzi nazwa miasta – niemiecki Rosenberg stał się słowackim Ružomberokiem). Prawa miejskie Rużomberk otrzymał w 1318. W XIV wieku miasto otrzymywało kolejne przywileje. Jego wzrost wynikał głównie z położenia miasta na skrzyżowaniu szlaków handlowych, którymi biegną dzisiejsze drogi. W 1433 miasto zostało spalone przez husytów. W 1729 powstało tu gimnazjum pijarskie. Od swego powstania aż do likwidacji feudalizmu w połowie XIX wieku Rużomberk należał do dominium zamku Likava. Miasto było ośrodkiem zróżnicowanego rzemiosła. W XVIII wieku w Rużomberku powstał pierwszy zakład przemysłowy – papiernia. Pod koniec XIX wieku zbudowano tu również fabrykę płótna. Powstało również wiele innych przedsiębiorstw przemysłowych i finansowych. W efekcie Rużomberk stał się największym ośrodkiem przemysłowym i finansowym ziem słowackich.

W XIX wieku Rużomberok stał się jednym z głównych ośrodków słowackiego odrodzenia narodowego – powstał tu Bank Słowacki (Slovenská banka), wychodziło tu słowackojęzyczne czasopismo Hlas. 27 października 1907 w Rużomberku doszło do rozruchów i interwencji węgierskiej policji przeciwko Słowakom, którzy chcieli, by nowo wybudowany kościół poświęcił ks. Andrej Hlinka, tutejszy proboszcz, pochodzący z Černovej – później sławny słowacki polityk narodowy. Zastrzelono 15 demonstrujących, było wielu rannych, wiele osób skazano na więzienie. Zdarzenie to nabrało rozgłosu w świecie jako ilustracja konfliktów narodowościowych w ówczesnych Węgrzech. W 1910 miasto miało 12,2 tys. mieszkańców, z czego 8,3 tys. Słowaków, 1,7 tys. Węgrów, 1,0 tys. Niemców, 0,7 tys. Czechów, 0,2 tys. Cyganów i 0,1 tys. Polaków. W latach międzywojennych w mieście nadal rozwijał się przemysł. W 1944 w Ružomberku wybuchło słowackie powstanie narodowe, podczas którego partyzanci na kilkanaście dni opanowali miasto.

Dzisiejszy Rużomberk to nadal ośrodek przemysłowy, choć w ostatnich dziesięcioleciach rośnie rola miasta jako ośrodka turystyki. Od 1 lipca 2000 w mieście istnieje Uniwersytet Katolicki. Działa tu Muzeum Liptowskie, założone w 1912, prezentujące dzieje i kulturę Liptowa. W Rużomberku działają klub koszykówki kobiet, MBK Ružomberok, uczestniczący w klubowych mistrzostwach Europy, oraz klub piłki nożnej MFK Ružomberok, grający w słowackiej I lidze.

Do najważniejszych zabytków Rużomberka należą:

gotycko-renesansowy kościół pw. świętego Andrzeja z XVI wieku z mauzoleum ks. Andrzeja Hlinki z 1938,
barokowy zespół klasztoru i gimnazjum pijarów z kościołem z 1806,
wczesnogotycki kościół pw. Wszystkich Świętych w dzielnicy Kuť,
gotycki zamek świętej Zofii z XIV wieku, przebudowywany w XVI i w XVIII wieku.