Słowianie zachodni
Z Wikipedii
Słowianie zachodni – indoeuropejska grupa ludnościowa Europy, zamieszkująca wschodnią i środkową część tego kontynentu. Do Słowian zachodnich zalicza się: Czechów, Kaszubów, Łużyczan, Polaków i Słowaków. W okresie migracji i ekspansji Słowian (VI-VII wiek) ludność ta zachowywała jedność kulturową i zapewne także w znacznej mierze językową. Dopiero usadowienie się Węgrów na Nizinie Węgierskiej u schyłku IX w. przerwało intensywne kontakty między Słowianami zamieszkującymi na północ od Karpat i Sudetów a Słowianami naddunajskimi i bałkańskimi. Spowodowało to powstanie coraz większego zróżnicowania między Słowianami Zachodnimi a Południowymi. Również różnice pomiędzy Słowianami Zachodnimi a Wschodnimi zaczęły formować się dopiero w X w., kiedy powstały konkurujące ze sobą państwa Rusi Kijowskiej i Polski. Proces różnicowania pogłebiony został faktem przyjęcia chrześcijaństwa w innym obrządku, co po schizmie w 1054 r. stało się czynnikiem tworzącym zasadnicze odmienności. W ten sposób - dopiero w X w. - wykształciły się trzy grup Słowian, m.in. Słowian zachodnich.
Spis treści |
[edytuj] Plemiona zachodniosłowiańskie
Słowianie zachodni aż do XI wieku zachowali jedność językową, w późniejszym okresie nastąpiło zróżnicowanie:
- Łużyczanie
- Lechici
- plemiona polskie - Polanie, Wiślanie itp.
- Słowianie połabscy - Drzewianie
- Pomorzanie, dziś Kaszubi
- Czesi i Słowacy
[edytuj] Plemiona zachodniosłowiańskie na obszarze Polski
Plemiona zachodniosłowiańskie i inne, występujące na obecnym obrzarze Polski wspomniane w Geografie Bawarskim z roku 845
| poz.: | nazwa | naz. polska | il. grodów |
|---|---|---|---|
| 7, | Hehfeldi |
Hawelanie | 8 |
| 15, | Miloxi |
67 | |
| 17, | Thadesi |
200 | |
| 18, | Glopeani |
Goplanie | 400 |
| 33, | Lendizi | Lędzianie | 68 |
| 34, | Thafnezi |
257 | |
| 36, | Prissani |
Pyrzyczanie | 70 |
| 37, | Uelunzani |
Wolinianie | 70 |
| 38, | Bruzi |
Prusowie | |
| 47, | Ungare |
Węgrzy | |
| 48, | Uuislane |
Wiślanie | |
| 49, | Sleenzane |
Ślężanie | 15 |
| 50, | Lunsizi |
Łużyczanie | 30 |
| 52, | Milzane |
Milczanie | 30 |
| 56, | Lupiglaa |
Głupczanie | 30 |
| 57, | Opolini |
Opolanie | 20 |
| 58, | Golensizi |
Golęszycy | 5 |
| 53, | Besunzane |
Bieżuńczanie | 2 |
| 51, | Diadesisi |
Dziadoszanie | 20 |
- inne źródła późniejsze :
- Mazowszanie
- Lubuszanie - Leubuzzi, ok. X wieku
- Trzebowianie - ok. X wiek.
- Bobrzanie - Pobarane nad rzeką Pober, 1086
[edytuj] Języki zachodniosłowiańskie
| polski | dolnołużycki | górnołużycki | czeski | słowacki | połabski drzewiański | śląski |
|---|---|---|---|---|---|---|
| człowiek | cłowjek | čłowjek | člověk | človek | clawak, clôwak | čłowjek |
| wieczór | wjacor | wječor | večer | večer | vicer | wječor |
| brat | bratš | bratr | bratr | brat | brot | brat |
| dzień | źeń | dźeń | den | deň | dôn | dźëń (dźyń) |
| ręka | ruka | ruka | ruka | ruka | ręka | rënka (rynka) |
| jesień | nazymje | nazyma | podzim | jeseň | prenja zaima, jisin | jeśëń (jeśyń) |
| śnieg | sněg | sneh | sníh | sneh | sneg | śńëg (śńyg) |
| lato | lěśe | lěćo | léto | leto | lato | lato |
| siostra | sotša | sotra | sestra | sestra | sestra | siostra, šwester |
| ryba | ryba | ryba | ryba | ryba | ryba | ryba |
| ogień | wogeń | woheń | oheň | oheň | widin | ǒgëń (łogyń) |
| woda | woda | woda | voda | voda | wôda | woda |
| wiatr | wětš | wětřik, wětr | vítr | vietor | wjôter | wiatr |
| zima | zymje | zyma | zima | zima | zaima | zima |
[edytuj] Źródła opisujące początki państw zachodniosłowiańskich
- Historia Francorum - ok. 660
- Geograf Bawarski - ok. 845
- Kronika Reginona z Prüm - ok. 915
- Kronika Thietmara - ok. 975
- Dagome Iudex - ok. 992
- Dokument praski - ok. 1086
- Kronika Słowian - ok. 1177
[edytuj] Pierwsze państwa zachodniosłowiańskie
- Państwo Samona (pierwsza połowa VII w.): założone przez kupca frankijskiego Samona około 624 r. Prawdopodobnie miało charakter związku plemion. Samon dał się poznać jako waleczny władca Słowian, który toczył wojny z Awarami i Frankami. Po jego śmierci państwo rozpadło się.
- Państwo wielkomorawskie: powstało ok. 830 r. na ziemiach Moraw i Słowacji. Jego pierwszy władca to Mojmir I. Upadło ok. 906 roku w wyniku najazdu Madziarów.
[edytuj] Mitologia plemion zachodniosłowiańskich
[edytuj] Bóstwa
- Trygław – Trzygław, Trzygłów – bóstwo zachodniosłowiańskie wyobrażane z trzema głowami.
- Świętowit, Swantewit – Światowit, Świętowit, Swarożyc – prawdopodobnie bóg wojny , wróżb i urodzajów czczony przez Słowian połabskich zwanych Wieletami lub Lutykami. Główny ośrodek kultu w Arkonie na wyspie Rugii, gdzie w świątyni w XII wieku znajdował się posąg tego bóstwa, o czterech twarzach, z rogiem obfitości w dłoniach. Świętowitowi był poświęcony biały koń, z którego zachowania się kapłani odczytywali wolę boga, czczony w Radogoszczy.
- Radgost – Radogost; naczelne bóstwo Redarów, jednego z plemion wieleckiej grupy Słowian połabskich. Ośrodek kultu znajdował się w Radogoszczy. Gród został zburzony w roku 1068.
[edytuj] Demony
- Skrzaty
