Z Wikipedii

Sandro Botticelli, właściwie Alessandro di Mariano Filipepi (ur. 1 marca 1445 we Florencji w dzielnicy Santa Maria Novella - zm. 17 maja 1510 (jest to data pogrzebu), także we Florencji) - włoski malarz szkoły florenckiej, który tworzył we wczesnym oraz dojrzałym okresie odrodzenia (Quattrocento).

Spis treści 1 Życie 2 Twórczość 2.1 Kształtowanie się indywidualnego stylu 2.2 Działalność artystyczna 2.3 Podsumowanie twórczości 3 Najsłynniejsze dzieła 4 Zobacz też 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życie

W systemie wartości artysty rodzina odgrywała bardzo ważną rolę.

• Starsi bracia Alessandra to:
  • Giovanni (ur. 1421) – kupiec o przydomku „Botticelli” ('beczka'; stąd właśnie wziął się przydomek samego Alessandra)
  • Antonio (ur. 1431) – złotnik (wykonywał ramy, a także różne ozdoby, i stąd właśnie miał stały kontakt z artystami; w 1472 roku został zapisany jako „artysta florencki” w gildii św. Łukasza, skąd możliwe, iż Alessandro czerpał inspirację bądź również i naukę)
  • Simone (ur. 1444)

Ojciec Aleksandra – Mariano di Vanni Filipepi – był garbarzem.

Od 1470 roku posiadał własną pracownię, w której realizował zamówienia bogatych rodzin florenckich - głównie rodu Medicich, zaś od 1472 – Botticelli znajdował się na liście w gildii św. Łukasza jako samodzielny malarz. Większość życia spędził w rodzinnej Florencji, odbył nieliczne podróże, m.in. do Rzymu, Pizy, oraz prawdopodobnie do Mugello. W późniejszym okresie malarz uległ ascetycznej ideologii głoszonej przez Savonarolę, która istotnie wpłynęła na styl jego malarstwa. Pod koniec życia stworzył niewiele dzieł.

W 1504, wraz z innymi wielkimi artystami florenckimi, brał udział w naradzie, która miała ustalić miejsce ustawienia posągu Michała Anioła – Dawida

Pomiędzy 1504 a datą jego śmierci nie zachowały się żadne wzmianki o artyście.

[edytuj] Twórczość

[edytuj] Kształtowanie się indywidualnego stylu

Botticelli w młodości prawdopodobnie wykonał następujące freski, które w dużej mierze nawiązują do stylu Fra Filippo Lippiego:

• Stojącą Madonnę (obecnie: w kolekcji Gesch w Ajaccio)
• Madonnę Della Loggia (obecnie: w Uffizi)
• dwie Madonny (obecnie: w Luwrze)
• Madonnę ze św. Janem i dwoma aniołami (obecnie: Galleria dell'Accademia)

Dzieła te pokazują, iż Botticelli malował także pod wpływem Baldovinettiego, Verrocchia. W całej swej twórczości nawiązywał do twórczości Antonio del Pollaiuolo oraz Castagno

[edytuj] Działalność artystyczna

• 1470 – Alegoria Siły – zlecenie dla Sala del Magistrato w Palazzo Della Mercanzia (siedziby sądu handlowego) – praca ta wskazuje na wpływ Antonia del Pollaiuolo na Botticellego

• 1470 – zlecenie od Medyceuszów na obraz ołtarzowy do kościoła augustianie Santa Elisabetta Della Convertire. Na obrazie tym przedstawił braci Giuliana i Lorenza Medici jako świętych Kosmę i Damiana. Artysta zastosował kompozycję sacra conversazione (obecnie w: Uffizi)

• 1472 – dwa obrazy opowiadające biblijną przypowieść o Judycie i Holofernesie – zlecenie od Medyceuszów. Jeden z nich nosi tytuł Powrót Judyty

• 1474 –Św. Sebastian – zlecenie do kościoła Santa Maria Maggiore we Florencji - obraz tablicowy

• 1474 – (latem) – Wniebowzięcie - fresk w kaplicy Dell’Incoronata w katedrze Campo Santo w Pizie. Praca nie została ukończona, a w 1583 – uległa zniszczeniu

• 1475 –Sztandar z Ateną – zlecenie od Giuliana Medici. Wykazuje na związanie pracy artystycznej Botticellego z rodem Medyceuszów (w których pałacu ta praca się znajdowała, obraz uchodzi za zaginiony od momentu likwidacji kolekcji tegoż rodu)

• 1476 – 1477 – Pokłon trzech króli – dla kościoła Santa Maria Novella (obecnie w: Uffizi)

• 1477 - La Primavera – Wiosna (patrz: osobny artykuł)

• 1478 lub też w lata 1484 – 1486 (datowanie niepewne) - Narodziny Wenus (patrz: osobny artykuł)

• 1480 – fresk ze św. Augustynem - na zamówienie Vespuccich – charakteryzuje się niezwykłą monumentalnością, całość przedstawienia charakteryzuje energia i realizm
• 1481 – ' 'Zwiastowanie - w loggi Ospedale San Martino alla Scala

• od lata 1481 do wiosny/lata 1482 - Freski w Kaplicy Sykstyńskiej w Rzymie – zlecenie papieża Sykstusa IV było to kilka portretów papieskich i 3 wielkie obrazy: Młodość Mojżesza, Oczyszczenie trędowatego (znane też pod tytułem Młodość Chrystusa) i Uśmierzenie przez Mojżesza i Aarona rebelii Korego, Datana i Abirona

• datowanie niepewne - Atena ujarzmiająca centaura – zlecenie od Medyceuszów, Istnieją dwie interpretacje tego dzieła. Może to być aluzja do bohaterskich czynów Wawrzyńca Wspaniałego, który zaprowadził pokój we Florencji po wojnie domowej lub też alegoria dwoistości natury ludzkiej, w której mądrość panuje nad siłą i instynktami.

• 1486 – freski w willi Tornabuoni-Lemmie z okazji ślubu Tornabuoniego – są to sceny alegoryczne uznawane przez niektórych historyków sztuki za najambitniejsze i niosące najgłębszą treść z dzieł Botticellego, (obecnie w: Luwrze)

• 1482-1483 – Maddona del Magnificat – doskonałe dojrzałe dzieło artysty o kolistej formie, w którą doskonale wpisują się przedstawione postacie

• 1485 – Madonna na tronie z Janem Chrzcicielem i Janem Ewangelistą - dla kaplicy Angola Bardi w kościele Santo Spirito - obraz ołtarzowy. (obecnie w: Berlinie)

• datowanie niepewne -Madonna na tronie z aniołami i świętymi– dla kościoła San Barnaba

• 1489 – 1490 – Zwiastowanie - dla kaplicy Benedetta di ser Giovanni Guardi w kościele Santa Maria Magdalena de’Pazzi. Dzieło to doskonale obrazuje zmianę stylu jaka dokonała się w twórczości Botticellego. Obserwujemy tu zanik dotychczasowego idyllicznego nastroju, w obrazie odczuwalne jest silne napięcie wyrażone przez ostre kolory i (dotąd niestosowany przez artystę) mocny światłocień.

• datowanie niepewne – Koronacja Marii – obraz ołtarzowy z kaplicy San Aló w kościele San Marco, (obecnie w: Uffizi)

• Od 1490, czyli daty wystąpienia dominikanina Savonaroli Florencję męczyły niepokoje społeczne i polityczne. Botticelli w dużym stopniu uległ wpływowi moralizatorskich kazań, obserwując jego obrazy z tego okresu możemy odczuć wewnętrzne rozterki artysty. Do 1500 z powodu opisanych wydarzeń odczuwalna jest w dziełach Botticellego nuta tragizmu.

• Po 1490 - prace nad ilustracjami do Boskiej komedii (bądź też, jak uważają niektórzy historycy sztuki, dla których Boska komedia była jedynie inspiracją) – z ręki Botticellego ostatecznie powstały 94 rysunki na pergaminie (obecnie w:Berlinie, w Bibliotece Watykańskiej)

• 1497 – La Calunna, czyli Oszczerstwo według Apellesa – na zamówienie Antonia Segniego. Jest to głęboka i skomplikowana scena alegoryczna. Obraz o tym tytule pierwotnie namalował starożytny malarz Apelles, którego dzieło z kolei opisał grecki pisarz Lukian. Tekst Lukiana został przywołany przez Albertiego w jego traktacie O malarstwie, na której to wersji prawdopodobnie opierał się Botticelli realizując własną wizję tematu. Niektórzy historycy sztuki sądzą, iż jest to jedno z nieudanych dzieł Botticella, zaprzeczające jego prawdziwemu stylowi, bliskie manieryzmowi, gdzie kompozycja jest niespójna, zaś kolory niedopasowane, a sama forma jest niewystarczająca do przedstawienia głębokiej idei jaką pragnął artysta przedstawić

[edytuj] Podsumowanie twórczości

Botticelli nie wniósł do dziejów sztuki nowych rozwiązań artystycznych, nie dbał on o harmonię świateł i cieni, ignorował szczegóły budowy anatomicznej ludzkiego ciała, (gdyż jego zamierzeniem nie było realistyczne przedstawienie a oddanie charakteru konkretnej postaci, świadomie zniekształcał proporcje), nie starał się doskonale oddać perspektywy, przestrzenie jego obrazów są dość płaskie, nie poszukiwał głębi. Nie stosował światłocienia, gdyż stosował inny środek wyrazu artystycznego – linię. Styl Botticellego można określić mianem „poetyckiego”. Był to malarz kobiecego wdzięku. Tworzył doskonałą świetlistość szat oraz stosował naturalną dekoracyjność w przedstawieniu ruchu. Cechy dzieł Botticellego to także chłodny i czysty koloryt oraz precyzja rysunku.

Jednym z jego głównych naśladowców był Filipino Lippi – syn Fra Filippo. W XIX w. stanowił inspirację dla Prerafaelitów.

[edytuj] Najsłynniejsze dzieła

• Alegoria siły - (ok. 1470, deska, 167 x 87 cm, Uffizi, Florencja)
• Madonna del Roseto – Madonna w ogrodzie różanym - (ok. 1470, deska, 93 x 69 cm, Luwr, Paryż)
• Portret Giulia Medici - (między 1472 a 1475, deska, 54 x 36 cm, Berlin) – jest to jeden z czterech znanych portretów tej postaci, wszystkie zostały namalowane w tym samym okresie (pozostałe znajdują się w Waszyngtonie, Bergamo i Mediolanie.
• Portret młodzieńca - (między 1470, deska, 51 x 33,7 cm, Galeria Pitti, Florencja) – historycy sztuki przypisywali ten obraz twórczości wielu malarzy (np. Castagna, Piera di Zosimo, Lippiego, Ghirlandaia). Możliwe, iż jest to autoportret.
• Portret nieznajomego z medalem - (ok. 1470, deska, 57 x 44 cm, Uffizi, Florencja) – złoty medal z podobizną Cosima starszego trzymany przez sportretowanego zdaje się sugerować iż obraz przedstawia kogoś z kręgu dworu Medyceuszów. Istnieje hipoteza iż jest to Pico Della Miarandola. Inna głosi, że jest to brat Botticellego – Antonio.
• Pokłon trzech króli - (1476 - 1477, deska, 111 x 134 cm, Uffizi, Florencja) – artysta na obrazie umieścił wiele osób jemu współczesnych:
  • Cosimo Medici starszy to postać klęcząca przed Madonną
  • Wawrzyniec Wspaniały uwieczniony jest z lewej strony obrazu jako młodzieniec dumnie oparty na mieczu
  • Botticelli – sam malarz uwiecznił się w prawej części obrazu jako młody człowiek w żółtej szacie i złocistych włosach
• Powracająca Judyta - (ok. 1470, deska, 31 x 24 cm, Uffizi, Florencja) – trzymana przez Judytę gałązka oliwna symbolizuje pokój jaki zapanuje dzięki tej głównej bohaterce sceny
• La primavera - Wiosna - (1477-1478, deska, 203 x 314 cm, Uffizi, Florencja)
• Freski do Kaplicy Sykstyńskiej:
  • Młodość Mojżesza - (1481-1482, fresk, 348,5 x 558 cm, Kaplica Sykstyńska, Rzym) - przedstawia symultaniczne sceny przedstawiające Mojżesza zabijającego Egipcjanina, przepędzającego pasterzy, którzy dokuczali córkom Madianitów, poi trzody córek Jetry, rozmawia z Bogiem w krzaku ognistym, wyprowadza Izraelitów z Egiptu
  • Młodość Chrystusa - (1481-1482, fresk, 345,5 x 555 cm, Kaplica Sykstyńska, Rzym)
  • Uśmierzenie przez Mojżesza i Aarona rebelii Korego, Datana i Abirona - (1481-1482, fresk, 348,5 x 570 cm, Kaplica Sykstyńska, Rzym)
• Pallada i centaur - (1480, płótno, 207 x 148 cm, Uffizi, Florencja)
• Madonna del Magnificat - (1482-1483, deska, tondo średnicy 115 cm, Uffizi, Florencja)
• Wenus i Mars - (?, deska, 69 x 173,5 cm, National Gallery, Londyn)
• Madonna z księgą - (1482-1485, deska, 58 x 39,5 cm, Muzeum Poldi-Pezzoli, Mediolan) – nie wiadomo kto zlecił powstanie tego obrazu
• Narodziny Wenus - (datowanie niepewne, płótno, 172,5 x 278,5 cm, Uffizi, Florencja)
• Madonna z owocem granatu - (1486-1487, deska, tondo o średnicy 143 cm, Uffizi, Florencja) – obraz wykonany dla Palazzo Veccchio
• Madonna na tronie z aniołami i świętymi - (1487-1488, deska, 268 x 280 cm, Uffizi, Florencja)
• Zwiastowanie - (ok.1490, deska, 150 x 156 cm, Uffizi, Florencja)
• Św. Augustyn w celi - (ok.1480, deska, 41 x 27 cm, Uffizi, Florencja)
• Opłakiwanie Chrystusa - (1490 - 1500, deska, 110 x 207 cm, Stara Pinakoteka, Monachium)
• Opłakiwanie Chrystusa - (1490 - 1500, deska, 107 x 71 cm, Muzeum Poldi-Pezzoli, Mediolan)
• Derelitta - Opuszczona - (po 1490, deska, 47 x 41 cm, Kolekcja Pallavicini, Rzym) – tematyka obrazu odwołuje się do biblijnej paraboli o Tamar wypędzonej przez Alamana
• Oszczerstwo - (datowanie niepewne, deska, 62 x 91 cm, Uffizi, Florencja)
• Mistyczne Narodzenie - (1500, płótno, 108,5 x 85 cm, Uffizi, Florencja) – jedyny obraz datowany przez twórcę (posiada również inskrypcję). Prawdopodobnie jest to jedno z ostatnich dzieł stworzonych przez Botticellego.

[edytuj] Zobacz też

• Renesans

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Galeria obrazów Sandro Botticellego (eng)
• Sandro Botticelli w ARTencyklopedii (eng)
• The Uffizi Gallery of Florence – galeria z największą ilością obrazów Sandro Botticellego (eng)

Św. Sebastian - obraz tablicowy	Pokłon trzech króli	Alegoria Siły	Madonna z aniołami i świętymi
Oszczerstwo	Powracająca Judyta	Madonna z księgą	Św. Augustyn w celi
Madonna z owocem granatu	Portret Giuliana Medici	Portret nieznajomego z medalem	Zwiastowanie (ok.1490)
Portret młodzieńca	Wenus i Mars	Mistyczne narodzenie	Opuszczona
Pallada i centaur