Will Sampson

Z Wikipedii

Masz nowe wiadomości (różnica z poprzednią wersją).

Will Sampson (ur. 27 września 1933, zm. 3 czerwca 1987) - amerykański Indianin z plemienia Krików Muskogee, artysta, aktor filmowy i teatralny, odtwórca wielu charakterystycznych ról Indian (w tym Wodza Bromdena z filmu Milosa Formana Lot nad kukułczym gniazdem), założyciel pierwszej zawodowej organizacji tubylczych aktorów i pracowników filmu w Hollywood.

[edytuj] Biografia

Pochodził z plemienia Krików Muscogee (ang. Muscogee Creek) w Okmulgee w stanie Oklahoma w czasach biedy tubylczych mieszkańców dawnego Terytorium Indiańskiego i powszechnego kryzysu gospodarczego. Jako nastolatek zaczął z jednej strony z powodzeniem (dzięki świetnym warunkom fizycznym i wysokiemu wzrostowi) uczestniczyć w rodeo, a z drugiej - doskonalić swój talent malarza i rysownika. W połowie lat 50. wstąpił do marines. Niespokojny duchem, w kolejnych latach imał się rozmaitych zajęć, w tym na polach naftowych i budowach, by utrzymać liczną rodzinę (w 1976 roku miał już sześcioro dzieci z kilkoma żonami). W 1975 roku przyjaciel namówił go do ubiegania się o rolę Wodza Bromdena w nowym filmie z Jackiem Nicholsonem (zgłosiłem się, bo potrzebowali dużego i brzydkiego Indianina - wspominał później), a po sukcesie filmu rozpoczął karierę aktorską.

Grał liczne pierwszo- i drugoplanowe role w wielu hollywoodzkich filmach, zabiegając o realizm i odejście od utartych w amerykańskim kinie stereotypów na temat północnoamerykańskich Indian w czasach, gdy normą było, że role Indian powierzane były białym aktorom, a reżyserzy nie przywiązywali większej wagi do wiernego odzwierciedlania realiów kulturowych i historycznych z życia tubylczych Amerykanów. Z tych samych względów w 1983 roku założył "American Indian Registry for the Performing Arts" - pierwszą zawodową organizację skupiającą indiańskich aktorów i pracowników technicznych, pomagającą im znaleźć pracę, występującą w obronie ich praw i zabiegającą o większą autentyczność wizerunku tubylczych Amerykanów w amerykańskim kinie. Z podobnych powodów wszedł też do zarządu Instytutu Filmowego Indian Amerykańskich (ang. American Indian Film Institute).

Na temat współczesnej sytuacji amerykańskich Indian i ich problemów w życiu i filmie oraz o uprzedzeniach rasowych, z którymi nierzadko spotykał się osobiście, Will Sampson opowiadał często podczas spotkań w szkołach, domach kultury, rezerwatach Indian i więzieniach. Sam mający problemy z ukończeniem szkoły i alkoholem, część dochodów za swoje role filmowe przeznaczył na kalifornijski projekt Red Wind, pomagający Indianom borykającym się z uzależnieniem od alkoholu i narkotyków. Ponieważ uważał się przede wszystkim za Muscogee i artystę, a dopiero potem za aktora, chętnie malował i uczestniczył w wystawach swoich prac, organizowanych w prestiżowych galeriach i muzeach USA.

Zmarł na niewydolność nerek po transplantacji serca i płuc w szpitalu w Houston w stanie Teksas. Pochowano go na cmentarzu Grave Creek Indian Cementery w sercu krainy Muscogee w Oklahomie. Jeden z jego synów Tim Sampson jest także aktorem.

[edytuj] Słynne cytaty

Hollywoodcy scenarzyści i reżyserzy wciąż traktują ich (Indian) jak bydło. Jakoś ciągle nie potrafią oddać prawdy o Indianach.
Filmy dają mi dużo czasu na malowanie. Ale przede wszystkim jestem Muscogee.

[edytuj] Filmografia

One Flew Ovet the Cuckoo's Nest (Lot nad kukułczym gniazdem) (1975)
Crazy Mama (1975)
Buffalo Bill and the Indian or Sitting Bull's History Lesson (Buffalo Bill i Indianie) (1976)
The Outlaw Josie Wales (Josie Wales banita, Wyjęty spod prawa Josie Wales) (1976)
The White Buffalo (Biały bizon) (1977)
Orca (Orka. Wieloryb zabójca) (1977)
Cowboysan (1977)
Hunt to Kill (The Hunted Lady) (1977)
Relentless (1977)
Alcatraz: The Whole Shocking Story (1978)
Standing Tall (Legenda zachodzącego słońca) (1978)
Vega$ (1978-1981)
Fish Hawk (1980) [nominacja do Gene Award]
From Here to Eternity (Stąd do wieczności) (1980)
Born to the Wind (1982)
The Yellow Rose (1983-1984)
The Mystic Warrior (1984)
Wildside (1985)
Poltergeist II - The Other Side (Duch II - druga strona) (1986)
Insignificance (Z przymrużeniem oka) (1986)
Roanoak (1986)
Firewalker (Słoneczny wojownik) (1986)