Zbrodnie w Pawłokomie
Z Wikipedii
Zbrodnie w Pawłokomie. To szereg akcji odwetowych dokonach przez zbrojne oddziały partyzantki polskiej i ukraińskiej w okresie II wojny światowej, na terenie wsi Pawłokoma.
Spis treści |
[edytuj] Przebieg wydarzeń
W dniach 1-3 marca 1945 prawdopodobnie polskie oddziały partyzanckie i członkowie polskiej samoobrony z okolicznych wsi, dokonali pacyfikacji wsi, zamieszkałej w większości przez Ukraińców.
Według biorących udział w akcji Polaków, zginęli w większości mężczyźni współpracujący z UPA, zaś kobiety z dziećmi zostały zmuszone do opuszczenia wsi - część z nich udała się w kierunku Birczy i Sanoka.
Według świadków ukraińskich, mordowano zarówno mężczyzn, jak i kobiety i dzieci.
Akcja Polaków była odwetem za wcześniejsze akcje (m.in. morderstwa) UPA w pobliskich miejscowościach. Potwierdzeniem współpracy mieszkańców wsi z UPA miała być broń i amunicja znaleziona w czasie przeszukań domostw oraz cerkwi, co jednak w żadnym wypadku nie mogło być usprawiedliwieniem masowego mordu.
Według osób poszkodowanych oddział wymordował 366 osób narodowości ukraińskiej [1] (niektóre źródła mówią o mniejszej liczbie około 150 - rozbieżności wynikają głównie z tego, że nie wykonano ekshumacji zwłok z mogił), natomiast wypędzone kobiety i dzieci, mimo obfitych opadów śniegu, obrabowano z obuwia i ciepłej odzieży.
Skutkiem akcji Polaków były kolejne morderstwa dokonane przez UPA na ludności polskiej, która ponownie zasiedliła Pawłokomę oraz spalenie wsi Borownica i śmierć około 70 jej mieszkańców (część z nich zginęła w walce).
[edytuj] Proces
W roku 1991 Sąd Wojewódzki w Rzeszowie unieważnił postanowienia Wojskowej Prokuratury Rejonowej potwierdzając nieważność wcześniejszych orzeczeń, nie stwierdzono też dokonywania przez por. Józefa Bissa jakichkolwiek mordów. Orzeczenie dotyczy osoby samego por. Bissa, natomiast udział jego oddziału w zbrodni jest bezsprzeczny (dla strony ukraińskiej).
Śledztwo na temat zbrodni prowadzone jest przez IPN na wniosek osób poszkodowanych w tych wydarzeniach (sprawa nr S/52/01/Zi).
[edytuj] Wspólna msza
W 2005 roku, po krokach ze strony ukraińskiej (m.in. ustępstwa w sprawie cmentarza Orląt Lwowskich), Polacy wyrazili zgodę na postawienie na zaniedbanym cmentarzu grekokatolickim w Pawłokomie pomnika upamiętniającego wydarzenia z 1945 roku. Prace trwały do 2006 roku. 13 maja 2006 uroczystego poświęcenia pomnika pamięci dokonali kardynał Lubomyr Huzar (zwierzchnik kościoła grekokatolickiego na Ukrainie) oraz biskup przemyski Józef Michalik. W uroczystości uczestniczyli prezydenci Polski i Ukrainy Lech Kaczyński i Wiktor Juszczenko z małżonkami, którzy wygłosili przemówienia o przebaczeniu i współpracy pomiędzy swoimi narodami. Po zakończeniu części ukraińskiej uroczystości, "panahida", Prezydenci złożyli hołd wszystkim polskim ofiarom poległym od kul UPA w Pawłokomie.
[edytuj] Bibliografia
- L. Kulińska: Pawłokoma, Dziennik Polski nr 103, Kraków 2006
- Eugeniusz Misiło - "Pawłokoma 3 III 1945 r.", Warszawa 2006, ISBN 83-60309-02-7
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne:
