Futog
From Wikipedia
Futog je prigradsko naselje Novog Sada.
Sadržaj/Садржај |
[uredi - уреди] Geografski položaj
Varoš na levoj obali Dunava, na aluvijalnoj terasi, na 82 m nadmorske visine, 14 km udaljen od Novog Sada, Bačka (Srbija). Pošto je bio smešten između dva potoka, utoke, nazvan je Futtak, Futog. Nalazi se na sredini toka reke Dunav. Graniči se sa gradom Novim Sadom i Veternikom na istoku, Rumenkom na severoistoku, Kisačom i Stepanovićevom na severu, Gložanom i Begečom na zapadu, a na južnoj strani sa Dunavom. Dugačak je 8 km. Površina teritorije iznosi 8.561 ha. Broj stanovnika je 18,582. Naselje čini Stari i Novi Futog.
[uredi - уреди] Reljef
Atar Futoga se prostire na lesnoj terasi, aluvijalnoj ravni i inundacionoj ravni. Kraj Futoga se nalaze dve ade, dok je jedan rukavac pretvoren u ribnjak. Klima: umerenokontinentalna, uslovljena blizinom Fruške Gore i Dunava. Vetrovi su: košava, zapadni i povetarac. Količina padavina: 700 mm godišnje.
[uredi - уреди] Biljne kulture
Kukuruz, pšenica, industrijsko bilje, povrtarske biljke i kupus, po čemu je i najpoznatiji; 10% Futožana se bavi poljoprivredom. Životinje: zečevi, lisice, fazani, jerebice; šarani.
[uredi - уреди] Hidrografija
Reka Dunav, ribnjak i kanal Dunav-Tisa-Dunav.
[uredi - уреди] Stanovništvo
Nacionalnost – Srbi 85,8%, Mađari 2,0%, 1,6% Hrvati; pol – 50:50; ispod 15 godina 25%, radno sposobno 66%.
[uredi - уреди] Industrija
«Milan Vidak», fabrika žice i žičanih proizvoda, «Aroma», fabrika začina, «Garant», fabrika delova za motore, «Futožanka», fabrika stočne hrane, «Vagar», izrada i servis vaga.
[uredi - уреди] Saobraćaj
Put Novi Sad-Bačka Palanka, železnička pruga Novi Sad-Sombor, reka Dunav.
[uredi - уреди] Obrazovanje
OŠ «Desanka Maksimović», OŠ «Miroslav Antić» i Poljoprivredna škola sa domom učenika.
[uredi - уреди] Mediji
Radio Futog 99,5 MHz FM. Kultura: KIC «Mladost», galerije, gradska biblioteka.
[uredi - уреди] Ustanove
Mesna zajednica Futog, Dom zdravlja, policijska stanica, Vatrogasni dom, Starački dom (Marianum), Dom učenika (Rudolfinum).
[uredi - уреди] Sport
OFK «Futog» i FK «Metalac», borilački klub i drugi.
[uredi - уреди] Istorija
- Stari vek. Arheološka nalazišta – Sesije, Gornje šume, Vodice, Bokternica i Pašnjak. Iako su Sloveni u Bačkoj prisutni od kasnoantičkog perioda, nalazi datiraju iz IX veka. Staromađarski materijal potiče iz X veka.
- Srednji vek.
- Posedstvo Futoga. Porodica Futaki XIV vek. Job Gorjanski sredina XV veka. Otomansko carstvo 1528/9-1686/7. Kraljevina Ugarska 1686/7. Od 1696. bira se futoški knez do 1868. Imao je simboličnu ulogu, biran je obično jedanput godišnje. Kraljevska Komora 1686/7-1703. General baron Jozef Nehem 1703-1721. Potom je u posedu grofa Batlera, potom grofa Cernhausa. 1726. je pod Komorom. Jozef Odvajer 1727-1731. Grof Frifrih Lorenc Kavrijan 1731-1744. Mihailo Čarnojević 1744-1769. Grof Andrija Hadik 1769-1801. Grof Brunsvik 1801-1852.
- Novi vek. Grof Kotek 1852-1921. 25.11.1918. Futog je zajedno sa Bačkom, Banatom i Baranjom deo Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca odlukom Velike Narodne skupštine u Novom Sadu. 1921. izvršena agrarna reforma.
Prva zvanična škola u Futogu, po zabeleženim podacima, počela je da radi već 1707. godine. Prvi učitelj tada otvorene škole bio je pop Janko, koji je pored učenja crkvenog pojanja podučavao svoje učenike i osnovama pismenosti. Škola je okupljala manji broj mladića iz mesta, a po zabeleženim podacima pop Janko je imao upisanog i jednog učenika iz sremskog mesta Čerević sa druge strane Dunava.
U drugoj polovini 18. veka počela je kolonizacija Nemaca u Futog, koja je završena 1774. godine. Bečki dvor je svojom politikom nastojao da u ovim krajevima ojača svoj uticaj te je pored ostalih značajnih vojvođanskih mesta odabrao i naše mesto u koje bi ubacio svoje verne podanike. Kako su pridošlice - koje su starosedeoci primali sa otporom i nepoverenjem - što čvršće vezali za novi kraj, austrougarska vlast im je činila mnoge povlastice i davala svakovrsne pomoći. Sprovodeći ovakvu politiku u delo, futoški vlastelin grof Hadik je 1778. godine doseljenim Nemcima sagradio školu.
Da bi se suprotstavili sve većem uticaju Nemaca, Srbi koji su živeli u Futogu počeli su da vode računa o kulturno-prosvetnom uzdizanju svog življa. Mala škola, koja je okupljala nekoliko mladića, proširena je i na taj način je stvorena mogućnost elementarnog opismenjavanja većeg dela lokalnog stanovništva. Započelo je i postupno odvajanje škole i njenog rada od crkve. Učiteljskim pozivom i radom u školi počinju se baviti ljudi kojima je to životni poziv, dok se uticaj crkve i sveštenika zadržao u domenu pouke o veri. Proširenje škole podrazumevalo je povećanje školskog prostora te je podignuto nekoliko školskih zgrada. Veći deo doseljenih Nemaca živeo je u naselju koje je nazvano Novi Futog, dok su Srbi pretežno živeli u Starom Futogu. Zato su, počev od kolonizacije pa sve do kraja Drugog svetskog rata, u mestu radile dve škole.
Prema podacima iz 1940. godine u mestu je radilo 12 učitelja sa 12 odeljenja u kojima je bilo oko 400 dece. Prvi slobodni dani krajem oktobra 1944. godine zatekli su Futog više nego poluprazan. U januarskim danima 1945. godine, još dok su trajale borbe na Sremskom frontu, formirana su nova školska odeljenja i tako je počela da radi nova škola. U tim danima škola je imala mali broj dece, ali se radilo mnogo i za kratko vreme ostvareni su značajni rezultati. Tokom 1945. i 1946. godine, novom kolonizacijom, u Futog su stigle porodice iz srema i Bosne, tako da se brojno stanje učenika u odeljenjima na predratno stanje. Tih dana u Futogu osnovana je i prva srednja škola. Progimnazija, koja je imala tri razreda.
U posleratnim godinama škola je obavila veliku i značajnu misiju. Pored rada sa decom redovnog uzrasta radilo se i sa velikim brojem dece i omladine čije je školovanje bilo ometeno ratom. Veći broj polupismenih i nepismenih meštana bio je obuhvaćen analfabetskim tečajevima na kojima je savladao osnove pismenosti. Život Futoga je u to vremebio obeležen zamahom obrazovanja i vaspitanja. Pored školskih zadataka učinjeni su napori i ostvareni značajni rezultati na opštem kulturnom polju. Takav razvoj situacije doveo je do stvarnog ostvarivanja građana na osnovno obrazovanje, ali i do povećanog obima zahteva i poslova koje ješkola trebalo da realizuje. Zato je u Futogu 1950. godine od osnovne četvororazredne škole i Progimnazije stvorena jedinstvena osmorazredna škola kojom je obezbeđeno školovanje sve dece u trajanju od osam godina. Zvanično, škola je osnovana aktom Skupštine opštine Novi Sad, br. 9994-22 od 22.08.1950. godine, i upisana je u sudski registar kod Okružnog privrednog suda u Novom Sadu Rešenjem br. 338 od 1979. godine, Registar. list br. 1-237. Do 1954. i 1955. radilo se sa 15 odeljenja i sa oko 600 učenika, a sve do 1956. godine naša škola nije imala ime. Tada je, na predlog kolektiva, Školski odbor odlučio da škola dobije ime narodnog heroja Pinkija.
1968. godine izgrađena je savremena školska zgrada sa fiskulturnom salom na lokaciji na kojoj se škola sada nalazi. U tom periodu, u našoj školi se školovalo gotovo 1700 učenika što je - uprkos novoj zgradi - predstavljalo ozbiljan problem. Ipak, 1985. godine izgrađena je u Futogu još jedna školska zgrada u koju su se preselili deo naših učenika i deo kolektiva. Tako je Futog dobio još jednu osnovnu školu - OŠ "Miroslav Antić".
[uredi - уреди] Znamenitosti
Srpska Pravoslavna Crkva «Sveti Vrači Kozma i Damjan» iz 1776. Barokni stil. Futoški dvorac, danas Poljoprivredna škola. Barokno-klasicistički stil. Sagradio ga grof Andrija Hadik 1777. U njemu su nekoliko dana pre Sarajevskog atentata boravili nadvojvoda Franc Ferdinand i njegova supruga Sofija Kotek. Stari župni dvor iz 1777. pripada građanskoj arhitekturi XVIII veka. Srpska Pravoslavna Crkva Svetog Blagoveštenja 1781-1947. Stil seoskog baroka. «Rudolfinum» ili «Bastilja» iz 1893. Stil eklektika. Danas Dom učenika. «Marianum» iz 1894. Stil istoricizam. Danas Gerontološki centar. Rimokatolička crkva «Sveto Srce Isusovo» iz 1908. Neogotička katedrala. Vatrogasni Dom iz 1909 sa tornjem iz 1932. Rimokatolička Crkva «Sveto Trojstvo» iz 1940. Ne vrši duhovnu ulogu.
[uredi - уреди] Znameniti Futožani
Marko Jelesić, Miloš Jezdimirović, Đorđe Đorđević, Vasilije Nikolić, Lazar Knežević, Stevan Šijački, Mladen Šovljakov, dr Svetislav Stefanović, dr Milan Kostić, dr Borislav Kostić, dr Svetislav Kostić, dr Milan Nikolić, Stevan Dunđerov, dr Dušan Jelesić, dr Zdravko Jelesić, dr Đorđe Topalov, Sreten J. Bogdanović, Stevan i Nestor Bošnjak, Milan Vidak Vidakov, Franc Huterer, Miloš Bugarin, Borivoje Mirosavljević.
[uredi - уреди] Literatura
- Sreten Bogdanović: Selo Futog;
- Miloš Bugarin: Crkva Svetih Vračeva u Futogu 1980.;
- Mara Šovljakov: Varoš Futog 2004.
 |
Grad Novi Sad |
|---|---|
| Gradske četvrti | Adamovićevo naselje | Adice | Avijatičarsko naselje | Banatić | Detelinara | Grbavica | Jugovićevo | Klisa | Limani | Mali Beograd-veliki rit | Novo naselje (Bistrica) | Petrovaradin1 | Podbara | Rotkvarija (Žitni trg) | Sajlovo | Sajmište | Salajka (Slavija) | Satelit | Slana bara | Sremska Kamenica1 | Stari grad (Centar) | Šangaj| Telep| Veternička rampa | Vidovdansko naselje |
| Prigradska naselja: | Begeč | Beočin2 | Budisava | Bukovac | Veternik | Kać | Kisač | Ledinci | Stari Ledinci | Rumenka | Sremski Karlovci3 | Stepanovićevo | Čenej | Futog | Temerin4
Napomene: (1) posebna naselja, ali se svrstavaju kao deo gradskog područja grada; (2) teritorija opštine Beočin; (3) teritorija opštine Srenski Karlovci; (4) teritorija opštine Temerin. |
