Novi Sad

From Wikipedia

Novi Sad – Нови Сад
Újvidék – Nový Sad – Novi Sad – Нови Сад

(opširnije)

Moto: nema

Izvršna vlast

Gradonačelnik
Skupština Grada

Gradonačelnica

Maja Gojković

Površina

235.6 km²

Broj stanovnika

215,659 (2002)

Osnovan
Status Grada

1694.
1748.

Pozivni broj

021

Geografski položaj

45°15'N
19°51'E

Nadmorska visina

72 – 80 m

Prosečna t [°C]
Najniža
Najviša

10.9°C
-30.7°C (24.01. 1963.)
+41.5°C (06.07.1950.)

Gradovi pobratimi

Dortmund (D), Modena (I), Norič (GB), Budva, Iliupoli (GR), Čang Čun (CHN)

Gradovi prijatelji

Ferara (I), Klagenfurt (A),
Ljvov (UKR), Ulm (D)

Internet adresa

http://www.gradnovisad.org.yu/

Novi Sad je grad u Srbiji, na obalama reke/rijeke Dunav. Nalazi se gotovo u središtu Vojvodine, na granici Bačke i Srem/Srijema. Drugi je po veličini grad u Srbiji (posle/poslije Beograda) i glavni je grad Autonomne Pokrajine Vojvodine.

Nalazi se između 19&deg i 51’’ istočne geografske dužine i 45&deg i 20’’ severne /sjeverne geografske širine. Administrativno područje Grada Novog Sada je podeljeno/podijeljeno na dvije opštine/općine - Novi Sad i Petrovaradin, koje zajedno sa prigradskim naseljima imaju ukupno 298,139 stanovnika (Prema popisu iz 2002).

Gradsko područje Grada Novog Sada, na kojem živi 215,659 stanovnika, obuhvata/obuhvaća naselja Novi Sad, Petrovaradin i Sremska/Srijemska Kamenica. Nezvanično/neslužbeno se procenjuje/procjenjuje da gradsko područje Grada ima između 240 i 250,000 stanovnika.

Metropolitensko/metropolitansko područje grada takođe obuhvata/obuhvaća naselja Veternik, Futog, Ledinci i Bukovac, koja su fizički spojena sa Novim Sadom, ali zvanično/službeno nisu deo/dio užeg gradskog područja.

Prema popisu stanovništva iz 2002 godine, stanovništvo Novog Sada čine: Srbi (75,50%), Mađari (5,24%), Jugosloveni/Jugoslaveni (3,17%), Slovaci (2,41%), Hrvati (2,09%), Crnogorci (1,68%) i ostali.

Nadmorska visina ravničarskog dela/dijela grada je 72 do 80 metara a grad se nalazi između 1.252. i 1.262. kilometra toka Dunava. Novi Sad je jedan od najznačajnijih kulturnih, univerzitetskih/sveučilišnih i privrednih centara Srbije i Crne Gore. Novi Sad je, također, administrativni centar Južno-Bačkog okruga.

Image:Novi sad slika.gif

Sadržaj/Садржај

1 Naseljena mesta/mjesta i broj stanovnika
2 Ulice
3 Gradske četvrti Novog Sada
4 Istorija
5 Literatura
6 Političko i administrativno uređenje
7 Poznati Novosađani
8 Poznate građevine, ustanove i turističke destinacije
9 Linkovi
10 Slike

[uredi - уреди] Naseljena mesta/mjesta i broj stanovnika

Grad Novi Sad (298,139)
- gradsko područje Novog Sada (215,659)
  - uži Novi Sad (190,602)
  - Petrovaradin (13,917)
  - Sremska Kamenica (11,140)
- Futog (18,492)
- Veternik (18,611)
- Bukovac (3,595)
- Ledinci (1,623)
- Stari Ledinci (817)
- Begeč (3,360)
- Budisava (3,829)
- Kać (11,151)
- Kovilj (5,623)
- Kisač (5,466)
- Rumenka (5,709)
- Stepanovićevo (2,118)
- Čenej (2,086)

[uredi - уреди] Ulice

Glavni članak: Spisak ulica Novog Sada

Neke od najznačajnijih ulica i trgova su:

[uredi - уреди] Gradske četvrti Novog Sada

Glavni članak: Gradske četvrti Novog Sada

Image:Novi Sad Kod Lipe 1924.jpg

Restoran "Kod lipe", 1924. godine

Stari grad (Centar)
Liman (1, 2, 3, 4)
Podbara
Salajka (Slavija)
Pervazovo naselje
Rotkvarija (Žitni trg)
Banatić
Sajmište
Grbavica
Adamovićevo naselje
Telep
Adice
Lipov Gaj (Cepter Siti)
Bistrica (Novo naselje)
- Tozin sokak (Šonsi)
- Šarengrad (Jamajka)
Satelit
- Mali Satelit
- Tozinovac
Veternička rampa
Detelinara
Avijatičarsko naselje
Jugovićevo
Sajlovo
Klisa
Slana bara
Vidovdansko naselje
Veliki rit
Mali Beograd
Gornje livade (Gornje Sajlovo)
Petrovaradin
- Petrovaradinska tvrđava
- Podgrađe tvrđave
- Stari majur
- Novi majur
- Bukovački plato (Bukovački put)
- Širine
- Vezirac
- Široka dolina
- Sadovi
Trandžament
Ribnjak
Mišeluk
Alibegovac
Tatarsko brdo
Sremska Kamenica
- Čardak
- Staroiriški put
Bocke
Šangaj
Kamenjar
Ribarsko ostrvo
Bangladeš

[uredi - уреди] Istorija

Još u kamenom dobu (oko 4500 godine pre/prije nove ere), postojalo je ljudsko naselje na teritoriju današnjeg Novog Sada. Ovo naselje se nalazilo na desnoj obali reke/rijeke Dunav, na teritoriju današnjeg Petrovaradina. Ovo područje su, kasnije, osvojili Kelti (u četvrtom veku/vijeku pre/prije nove ere), a potom Rimljani (u prvom vijeku prije nove ere).

Prvo utvrđenje na desnoj obali Dunava sagradili su Kelti. Kasnije, tokom rimske vladavine, sagrađena je nova, veća tvrđava u prvom vijeku nove ere, a bila je poznata pod imenom Kuzum. Tvrđava je bila uključena u rimsku pokrajinu Panoniju, a razorili su je Huni u petom vijeku.

Vizantinci su obnovili grad krajem petog vijeka, a tokom vizantijske vladavine grad se spominje pod dva imena: Kuzum i Petrikon. Grad zatim osvajaju Istočni Goti, Gepidi, Avari, Franci, Bugari, i ponovno Vizantinci.

U dvanaestom vijeku osvojili su ga Mađari, i grad se od tada nalazio pod mađarskom, turskom i austrijskom vlašću. Grad se prvi put pominje pod imenom Petrovaradin 1237 godine. Tokom turske vladavine, grad je bio poznat pod imenom Varadin.

Naselje na lijevoj obali Dunava osnovano je 1694 godine. Ovo naselje je prvobitno bilo poznato pod imenima: Racka varoš (Raitzenstadt, odnosno Srpski grad) i Petrovaradinski Šanac, a kasnije je dobilo ime Novi Sad. Prvobitni stanovnici naselja bili su ogromnom većinom Srbi.

1720 godine Novi Sad je imao 112 popisanih srpskih domova, kao i 15 mađarskih i 14 njemačkih. 1748 Novi Sad postaje slobodan kraljevski grad i dobiva današnje ime. 1771 i 1838 godine grad je stradao od poplave. Tokom osamnaestog i devetnaestog stoljeća, Novi Sad je bio najveći srpski grad (1820 godine grad je imao oko 20,000 stanovnika, od kojih su dve trećine bili Srbi). U to doba Novi Sad je bio centar političkog, kulturnog i društvenog života cjelokupnog srpskog naroda. U Novom Sadu su u to vrijeme stalno boravili ili se duže zadržavali Svetozar Miletić, Polit-Desančić, Jovan Jovanović Zmaj, Laza Kostić, Đorđe Natošević, I. Vučetić, Stefan Branovački, S. Pavlović, T. Mandić, L. Stanojević, A. Hadžić, Kosta Trifković, A. Pajević, kao i mnogi viđeniji emigranti iz Srbije. Sve ovo bili su razlozi da Novi Sad bude prozvan Srpskom Atinom.

1848 novosadski Srbi izabrali su na zboru u Novom Sadu deputaciju, koja je imala zadatak, da se sporazume sa Košutom o odnosima između nove revolucionarne mađarske vlade i vojvođanskih Srba. Sporazum nije postignut i time je na teritoriju današnje Vojvodine otpočeo krvavi rat između Srba i Mađara. U ratu je naročito stradao Novi Sad, koji je mađarska vojska razorila, bombardovanjem/bombardiranjem sa Petrovaradinske tvrđave, a grad je izgubio većinu svog stanovništva.

Između 1849 i 1860 godine, Grad se nalazio u okviru Vojvodstva Srbije i Tamiškog Banata. Matica Srpska se preselila u Novi Sad 1864 godine, a dovršena je i srpska gimnazija. Također je osnovano i društvo za srpsko narodno pozorište.

9/11 1918 srpska vojska je okupirala Novi Sad i grad je od tada dioKraljevstva Srba, Hrvata i Slovenaca.

Prema popisu stanovništva od 31/3 1921, grad je imao 39.122 stanovnika, od kojih je bilo: Srba 16.071, Slovenaca 613, Slovaka 1.294, Rusa 672, Mađara 13.065, Jevreja 2.663, Nemaca 6.486. Po vjeroispovesti: pravoslavnih 14.891, katolika 15.120, evangelista 5.713, muslimana 426.

1929 godine Novi Sad postaje glavni grad Dunavske banovine, jedne od pokrajina Kraljevine Jugoslavije. Mađarski fašisti su okupirali grad 1941 godine. Okupatori su počinili brojne zločine nad srpskim i jevrejskim stanovništvom. Grad su oslobodile partizanske jedinice 1944 godine. Od 1945 godine Novi Sad je glavni grad Autonomne Pokrajine Vojvodine.

Novi Sad je znatno oštećen u NATO bombardovanju/bombardiranju1999 godine; sva tri mosta na Dunavu su porušena, oštećene su komunikacije, kao i vodovodni i električni sistemi. Na grad su nekoliko puta bacane zabranjene kasetne bombe, a rafinerija nafte je gotovo svakodnevno bombardirana, što je izazvalo znatnu ekološku štetu i zagađenje životne sredine.

[uredi - уреди] Literatura

Narodna enciklopedija (1927 g.)
Đorđe Randelj, Novi Sad - slobodan grad, Novi Sad, 1997.
Jovan Mirosavljević, Novi Sad - atlas ulica, Novi Sad, 1998.
Radenko Gajić, Petrovaradinska tvrđava - Gibraltar na Dunavu, Sremski Karlovci, 1993.

[uredi - уреди] Političko i administrativno uređenje

Glavni članak: Političko i administrativno uređenje Novog Sada

Novi Sad - grad
Opšte informacije
Površina (2004.) Poljoprivredna površina ¹ Šume	699 km² 53.796 ha 4.156 ha
Stanovništvo (2002.)	299.294 stanovnika
Prirodni priraštaj (2004.)	-0,7 %
Broj naselja	16
Položaj
Administrativna jedinica	AP Vojvodina
Okrug	Južno-bački okrug
Sedište opštine
Ostalo
Dužina puteva (2004.)	369 km
Broj zaposlenih stanovnika (2004.)	132.578
Broj osnovnih škola (2003/2004) Broj učenika	35 26.335
Broj srednjih škola (2003/2004) Broj učenika	15 17.685
podaci su preuzeti sa sajta republičkog zavoda za statistiku Republike Srbije ¹ društvena i individualna poljoprivredna gazdinstva

Novi Sad ima status grada i sastoji se od dve gradske opštine: Gradska opština Novi Sad (koja obuhvata bački deo grada Novog Sada i čije je sedište u Novom Sadu) i Gradska opština Petrovaradin (koja obuhvata sremski deo grada Novog Sada i čije sedište je u Petrovaradinu). Grad Novi Sad ima svojstvo pravnog lica. Sedište Grada je u Novom Sadu.

Organi vlasti u Gradu Novom Sadu su Skupština Grada Novog Sada, Gradonačelnik, Gradsko veće i Gradska uprava:

Skupština grada Novog Sada je predstavničko telo (organ) građana, koje sačinjavaju odbornici izabrani na neposrednim lokalnim izborima, tajnim glasanjem, na četiri godine i koji vrši osnovne funkcije lokalne vlasti utvrđene zakonom. Skupština Grada ima 78 odbornika.
- Od 2004. godine skupštinsku većinu u gradskoj skupštini i izvršnu vlast u Gradu Novom Sadu formirale su političke partije - Srpska radikalna stranka - SRS, Demokratska stranka Srbije - DSS i Socijalistička partija Srbije - SPS.

Gradonačelnik Novog Sada zastupa grad i vrši izvršnu funkciju u Gradu Novom Sadu. Gradonačelnik se bira istovremeno kad i odbornici za Skupštinu grada neposrednim tajnim glasanjem, na vremenski period od četiri godine, u skladu sa zakonom. Gradonačelnik ne može biti odbornik Skupštine grada (vidi još: gradonačelnici Novog Sada od 1748).
- Gradonačelnik Novog Sada od 2004. godine je Maja Gojković.

Gradsko veće je organ Grada Novog Sada koji usklađuje ostvarivanje funkcija Gradonačelnika i Skupštine grada i vrši kontrolno-nadzornu funkciju nad radom Gradske uprave. Gradsko veće čine 11 članova: gradonačelnik i 10 članova. Članove Gradskog veća bira Skupština grada, na predlog Gradonačelnika, na četiri godine.

Gradska uprava obavlja upravne poslove u okviru prava i dužnosti Grada Novog Sada i određene stručne poslove za potrebe Skupštine grada, Gradonačelnika i Gradskog veća.

[uredi - уреди] Poznati Novosađani

Svetozar Miletić
Mileva Marić
Albert Ajnštajn
Miroslav Antić
Monika Seleš
Jaša Tomić
Jovan Jovanović Zmaj
Pedja Jovanovic PISTA
Branislav Nušić
Mihajlo Polit Desančić
Laza Kostić
Uroš Predić
Isidor Bajić
Stevan Branovački
Miša Dimitrijević
Pavel Jozef Šafarik
Đorđe Balašević
Janika Balaž
Petar Biga
Joakim Vujić
Jovan Milenko Grčić
Jakov Jaša Ignjatović
Đura Jakšić
Vuk Stefanović Karadžić
Danilo Kiš
Jovan Pačić
Vasko Popa
Jovan Rajić
Josip Jelačić
Josif Runjanin
Vasa Stajić
Milica Stojadinović Srpkinja
Jovan Subotić
Aleksandar Tišma
Kosta Trifković
Mitar Subotić Suba
Vojislav Despotov

[uredi - уреди] Poznate građevine, ustanove i turističke destinacije

Petrovaradinska tvrđava
Kula sa satom
Katedrala
Saborna crkva
Almaška crkva
Nikolajevska crkva
Uspenska crkva
Sinagoga
Crkva na Tekijama
Gradska kuća
Vladičanski dvor
Bela Banovina (skupština Autonomne Pokrajine Vojvodine)
Most Slobode
Matica Srpska
Galerija Matice Srpske
Srpsko narodno pozorište
Sterijino pozorje
Muzej Vojvodine
Novosadski sajam
SPENS (Sportski i poslovni centar)
Zgrada NIS-NAFTAGAS - a
Novosadski univerzitet
Ledinačko jezero

[uredi - уреди] Linkovi

[uredi - уреди] Slike

Novi Sad 1920 godine	Novosadski mostovi pre NATO bombardovanja	Slika Novog Sada	Petrovaradinska tvrđava iznad Dunava
Pimokatolička župna crkva Imena Marijina (Katedrala)	Rimokatolička župna crkva Imena Marijina - Katedrala	Slika Novog Sada	Novi Varadinski most
mapa Novosadske opštine	Novi Sad, lokacija	Grb Novog Sada iz 1748. godine	Karta Novog Sada iz 1745. godine, na kojoj je Novi Sad ubeležen pod imenom Ratzen Stadt
Karta sa početka 18. veka, na kojoj se vidi Novi Sad (Ratzen Stadt) sa okolnim selima

	Grad Novi Sad
Gradske četvrti	Adamovićevo naselje \| Adice \| Avijatičarsko naselje \| Banatić \| Detelinara \| Grbavica \| Jugovićevo \| Klisa \| Limani \| Mali Beograd-veliki rit \| Novo naselje (Bistrica) \| Petrovaradin¹ \| Podbara \| Rotkvarija (Žitni trg) \| Sajlovo \| Sajmište \| Salajka (Slavija) \| Satelit \| Slana bara \| Sremska Kamenica¹ \| Stari grad (Centar) \| Šangaj\| Telep\| Veternička rampa \| Vidovdansko naselje
Prigradska naselja:	Begeč \| Beočin² \| Budisava \| Bukovac \| Veternik \| Kać \| Kisač \| Ledinci \| Stari Ledinci \| Rumenka \| Sremski Karlovci³ \| Stepanovićevo \| Čenej \| Futog \| Temerin⁴ Napomene: (1) posebna naselja, ali se svrstavaju kao deo gradskog područja grada; (2) teritorija opštine Beočin; (3) teritorija opštine Srenski Karlovci; (4) teritorija opštine Temerin.