นาคหลวง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

นาคหลวง หมายถึง ผู้ที่ได้รับบรรพชาอุปสมบทภายในพระอุโบสถ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยพระมหากษัตริย์ทรงเป็นเจ้าภาพในการบำเพ็ญพระราชกุศลอุปสมบท

นาคหลวง มี ๒ ประเภท คือ

• พระบรมวงศานุวงศ์หรือข้าราชการที่ปฏิบัติงานด้วยความซื่อสัตย์สุจริตและได้ทำเรื่องกราบบังคมทูลขอเป็นนาคหลวง
  • พระราชวงศ์ ราชสกุล ราชนิกุล นาคหลวงประเภทนี้ จะมีพิธีสมโภชในพระที่นั่งแล้วแห่ไปอุปสมบทในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม
  • ข้าราชการชั้นสัญญาบัตร นาคหลวงประเภทนี้ จะไม่มีพิธีสมโภช เว้นแต่จะโปรดเกล้าฯ เป็นพิเศษ
  • ข้าราชการต่ำกว่าชั้นสัญญาบัตร พระราชทานเครื่องบริขารไปอุปสมบท ตามวัดที่ติดต่อไว้เอง (เรียกนาคหลวงประเภทนี้ว่า "นาคในพระบรมราชานุเคราะห์")
• ผู้สอบภาษาบาลี ได้เปรียญธรรม ๙ ประโยค ขณะยังเป็นสามเณร (เรียกนาคหลวงประเภทนี้ว่า "นาคหลวงสายเปรียญธรรม")

[แก้] ประวัติ

การอุปสมบทในพระพุทธศาสนาเพื่อศึกษาและปฏิบัติตามพระธรรมวินัย เป็นประเพณีของพุทธศาสนิกชนชาวไทยมาตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัย สมัยกรุงศรีอยุธยา มาถึงสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ เมื่อภาวะบ้านเมืองสงบเรียบร้อยขึ้น พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร (พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย) ทรงผนวช ที่พระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม เมื่อปี พ.ศ. ๒๓๓๑ นับว่าเป็น "นาคหลวงองค์แรก" ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์นี้

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์ไว้ในหนังสือ "การโสกันต์แต่ก่อน" ว่า

“...พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ครั้งนั้นเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้ากรมหลวงอิศรสุนทร พระชนมายุครบ ๒๑ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ทรงพระราชศรัทธา จะให้ทรงผนวชถวายพระราชกุศล...ครั้งนั้นสมเด็จพระวงศ์เธอ ซึ่งเวลานั้นเรียกกันว่า พระเจ้าหลานเธอ ๒ พระองค์ คือ เจ้าฟ้า กรมหลวงนรินทรนเรศร์ ในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์ใหญ่ กรมพระยาเทพสุดาวดี พระองค์หนึ่ง และเจ้าฟ้า กรมหลวงเทพหริรักษ์ ในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์น้อยกรมพระศรีสุดารักษ์พระองค์หนึ่ง สองพระองค์นี้ทรงเจริญพระพรรษา อายุ ๓๐ ปีเศษแล้ว ยังหาได้ทรงผนวชเป็นภิกษุไม่...การมีโอกาสก็มีศรัทธากราบถวายบังคมทูลขอทรงผนวชด้วย....พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ จึงโปรดฯให้ทรงผนวชพร้อมกันเป็น ๓ พระองค์

การทรงผนวชในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งในเวลานั้นเรียกว่า วัดพระศรีสรรพเพชญดาราม ครั้งนั้นเป็นปฐมก่อนกว่าคนทั้งปวง ท่านเสนาบดีผู้ใหญ่และเจ้าพนักงานก็ปรึกษาหาระบอบแบบแผนโบราณ ก็จัดการไปให้สมควรแก่ธรรมเนียมอย่างโบราณ ทั้งเวลาสมโภชและทรงผนวชครั้งนั้น พร้อมกันเห็นว่า สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าต่างกรม ทรงศักดินา ๔๐,๐๐๐ สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เป็นต่างกรม ทรงศักดินาเพียง ๑๕,๐๐๐ แม้สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ มีพระชนมายุอ่อนกว่า ก็ไม่ควรให้อยู่เบื้องหลัง ควรยกเป็นนาคเอกออกหน้า จึงจะต้องเยี่ยงอย่างซึ่งมีมาแต่โบราณ จึงให้พร้อมกันจัดการ

ดังนั้น เมื่อเวลาสมโภชก็สงบกันอยู่ ครั้นเมื่อเวลาทรงผนวช เจ้าพนักงานเชิญเสด็จสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเข้าไปขอบรรพชาก่อน สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ พระองค์ใหญ่ พระทัยมีทิฐิมานะมาก พระวาจาก็มักจะร้ายแรง เสด็จอยู่ในพระฉากใกล้ที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าเสด็จประทับอยู่ เมื่อทอดพระเนตรออกมานอกฉากเห็นดังนั้น ก็ทรงขัดเคืองบ่นด้วยพระวาจาต่างๆเกินๆไปตามพระนิสัย พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯ ได้ทรงสดับ ก็ทรงรำคาญพระราชหฤทัย จึงมีพระราชโองการตรัสซักถามเสนาบดีและเจ้าพนักงานไปว่า ‘...เหตุไฉนจึงมาจัดผู้น้องให้มาออกหน้าผู้พี่ดังนี้เล่า...’

เสนาบดีผู้ใหญ่กราบทูลว่า ‘...อย่างธรรมเนียมโบราณที่เคยประพฤติอย่างนี้ ซึ่งจะให้สมเด็จพระเจ้าหลานเธอทรงผนวชก่อนพระเจ้าลูกเธอนั้นเยี่ยงอย่างไม่มี...’ สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอฯ ได้ทรงฟังดังนั้น ก็ยิ่งทรงขัดเคืองทรงบ่นต่างๆมากไปอีก พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าฯได้ทรงสดับ ก็ทรงพระโทมนัสจนถึงมีน้ำพระเนตร จึงทรงมีพระราชโองการตรัสไปว่า ‘...ถึงอย่างธรรมเนียมเก่าไม่มี ก็ธรรมเนียมใดที่ท่านทั้งหลายว่าดี ธรรมเนียมนั้นให้ยกเลิกเสียเถิดอย่าใช้ จงเอาอย่างธรรมเนียมไพร่มาประพฤติเถิด ให้จัดลำดับตามอายุเถิด ใครแก่ให้ไปหน้า ใครอ่อนให้ไปหลัง หรือตามลำดับบรรพบุรุษที่นับตามบุตรพี่บุตรน้องเถิด เพราะเราเกิดมาเป็นไพร่ ได้มาเป็นเจ้านายเมื่อเวลาเป็นเบื้องปลายอายุแล้ว...’ ด้วยเหตุนี้ เมื่อเวลาทรงขอนิสัย และทรงผนวชเป็นพระภิกษุ เจ้าพนักงานจึงต้องจัดให้สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ สองพระองค์เป็นนาคเอกนาครอง สมเด็จพระเจ้าลูกเธอทรงผนวชต่อภายหลังตามพระราชโองการดำรัสสั่ง...”

ตั้งแต่นั้นมา จึงเป็นราชประเพณีที่พระบรมราชวงศ์หากจะทรงผนวชจะต้องทรงผนวชในพระอุโบสถวัดพระศรีรัตนศาสดาราม โดยโปรดเกล้าฯ ให้เป็น "นาคหลวง"

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์ไว้ในพระราชพิธี ๑๒ เดือน ว่า

”..การทรงผนวชเจ้านายในวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ซึ่งเป็นพระองค์แรกทีเดียวนั้น คือ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เพราะฉะนั้น บรรดาเจ้านายภายหลังที่เป็นเจ้าฟ้า พระองค์เจ้า หม่อมเจ้า ทั้งในวังหลวงวังหน้า ไม่มีพระองค์ใดที่ได้ทรงผนวชอื่นนอกจากวัดพระศรีรัตนศาสดารามเลย เว้นแต่พิการเป็นที่รังเกียจอย่างหนึ่งอย่างใด เพราะฉะนั้น จึงได้ถือกันว่า ถ้าเจ้านายองค์ใดไม่ได้ทรงผนวชในวัดพระศรีรัตนศาสดารามแล้ว ย่อมเป็นคนที่เสียแล้ว หรือจะเสียคนต่อไปเป็นแน่ พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงถือจนชั้นบวชเณร…”

[แก้] นาคหลวงสายเปรียญธรรม

นาคหลวงสายเปรียญธรรมถือเป็นจุดหมายสูงสุดของการศึกษาภาษาบาลีของสามเณรในวัดต่างๆ ทั่วราชอาณาจักร วัดทั่วราชอาณาจักรถือเป็นเกียรติอย่างสูงของวัดที่สามารถผลิตศาสนทายาทให้ศึกษาจนสำเร็จเปรียญ ๙ ได้ขณะยังเป็นสามเณร หลายวัด จัดฉลองเพื่อแสดงมุทิตาอย่างเอิกเกริกให้แก่สามเณรเพื่อให้สังคมรู้จักกันอย่างกว้างขวาง อันจะเป็นเกียรติแก่สามเณรและครอบครัวซึ่งสนับสนุนศาสนทายาทที่มีคุณภาพได้สำเร็จ สามเณรในวัดต่างๆ ทั่วราชอาณาจักรที่ศึกษาภาษาบาลีแต่อายุยังน้อยจำนวนมากหวังว่าจะได้เป็นนาคหลวง เพราะเป็นเกียรติยศสูงสุดในด้านการศึกษาที่ผู้เป็นสามเณรจะพึงได้รับ ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงรับการอุปสมบทไว้ในพระบรมราชานุเคราะห์ ปัจจุบัน คณะสงฆ์ไทยมีนาคหลวงสายเปรียญธรรมซึ่งผู้สอบได้เปรียญ ๙ ประโยค ขณะยังเป็นสามเณร จำนวน ๑๑๑ รูป ดังนี้:

• สามเณร สา ปุสสเทวะ สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๑๘ ปี สังกัด วัดราชาธิวาสวิหาร (ต่อมาย้ายไปจำพรรษา ณ วัดบวรนิเวศวิหาร)
• สามเณร ปลด เกตุทัต - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๐ ปี สังกัดวัดเบญจมบพิตร
• สามเณร เสฐียรพงษ์ วรรณปก - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดทองนพคุณ
• สามเณร ประยุทธ อารยางกูร - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดพระพิเรนทร์
• สามเณรอุทัย เกลี้ยงเล็ก - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดบางหลวง ปทุมธานี
• สามเณรสำราญ สุขวัฑฒโก - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดสุทัศนเทพวราราม
• สามเณร บรรจบ บรรณรุจิ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดแก้วฟ้า ราชบุรี
• สามเณรประกอบ วงศ์พรนิมิตร - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณร ประยูร มีฤกษ์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๐ ปี สังกัดวัดประยุรวงศาวาส
• สามเณรสุชาติ สอดสี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ
• สามเณรชรินทร์ จุลคประดิษฐ์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดมหาพฤฒาราม
• สามเณรสุรินทร์ คุ้มจั่น - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดดาวดึงษาราม
• สามเณรประเชิญ ชื่นรักชาติ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดดาวดึงษาราม
• สามเณรสุจินต์ เพชรเนียน - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ
• สามเณรสมชัย ฟักสุวรรณ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณรสังเวย เนตรนิมิตร - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ
• สามเณรชนะ ภมรพล - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดราชบุรณะ
• สามเณรวัชระ งามจิตรเจริญ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดสีหไกรสร
• สามเณรวิชัย ใจมุ่ง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดประยุรวงศาวาส
• สามเณรเสน่ห์ เขียวมณี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณรเกรียงไกร เทพนิมิตร - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณรบุญชู จันทร์สว่าง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดนิมมานนรดี
• สามเณรสมหวัง แก้วสุฟอง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดประยุรวงศาวาส
• สามเณรธรรมนันท์ กันทะเตียน - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดสุทัศนเทพวราราม
• สามเณรเสวก มีลาภกิจ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดดาวดึงษาราม
• สามเณรสุทิน สุขดี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดดาวดึงษาราม
• สามเณร สำเนียง เลื่อมใส - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดดาวดึงษาราม
• สามเณรแก้ว ชิดตะขบ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดจักรวรรดิราชาวาส
• สามเณร ปฐมพงษ์ โพธิ์ประสิทธินันท์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๐ ปี สังกัดวัดบวรนิเวศวิหาร
• สามเณรวิเชียร ปราบพาล - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ
• สามเณรบุญเลิศ โสภา - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดพระพุทธบาท สระบุรี
• สามเณรประสิทธิ์ กุญบุญญา - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณรไพโรจน์ พนารินทร์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณรปรีชา บุญศรีตัน - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดหัวลำโพง
• สามเณรอุทิศ ศิริวรรณ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดราชบุรณะ
• สามเณรทองพูล แสงคำ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดทองนพคุณ
• สามเณรชัยณรงค์ ศรีมันตะ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดพลับพลาชัย
• สามเณรวินัย เภาเสน - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดปากน้ำ
• สามเณรเกรียงไกร เนากลาง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดบพิตรพิมุข
• สามเณรสมบัติ หม้อมีสุข - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดดาวดึงษาราม
• สามเณรสุทัศน์ นักการเรียน - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดดาวดึงษาราม
• สามเณรผดุง แปงการิยา - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดประยุรวงศาวาส
• สามเณรนิพนธ์ แสงแก้ว - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดทองนพคุณ
• สามเณรสุวิทย์ สร้อยเสนา - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดพระปฐมเจดีย์ นครปฐม
• สามเณรธีระพงษ์ มีไธสง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณรอุเทน สัจจัง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณรคะนอง ชาวทองหลาง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดบพิตรพิมุข
• สามเณรสุภา อุทโท - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดปทุมวนาราม
• สามเณรเกษม โพธิ์พันธุ์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดราชบุรณะ
• สามเณรสำรวจ พันยูเทพ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดใหม่อมตรส
• สามเณรจำเนียร ผลาวงศ์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดนิมมานรดี
• สามเณรมนตรี สืบด้วง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดปากน้ำ
• สามเณรประยูร ป้อมสุวรรณ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดโมลีโลกยาราม
• สามเณรเวทย์ บุญคุ้ม - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดมหาสวัสนดิ์ฯ นครปฐม
• สามเณรเชษฐ์ชาย มีแก้ว - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดชนะสงคราม
• สามเณรนิกร สิงห์เผือก - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๓ ปี สังกัดวัดบพิตรพิมุข
• สามเณรสายัณ ปินะดวง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดบพิตรพิมุข
• สามเณรณัฐพงษ์ ภูลายยาว - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดปทุมวนาราม
• สามเณรสุเทพ พรมเลิศ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดพลับพลาชัย
• สามเณรฉลวย จันทร์หอม - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดปากน้ำ
• สามเณรพุทธรักษ์ ปราบนอก - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดเพชรวราราม เพชรบูรณ์
• สามเณรบุญปั่น น้อยหน่อ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดไตรมิตรวิทยาราม
• สามเณรเทพพร มังธานี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดปทุมคงคา
• สามเณรสุขุมพงษ์ ภูริวัฒโนภาส - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดมกุฎกษัตริยาราม
• สามเณรธวัช ทะเพชร - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดสร้อยทอง
• สามเณรประกอบ สมานทอง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดเทวีวรญาติ
• สามเณรสนอง นิสสัยดี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดสุทัศนเทพวราราม
• สามเณรณรสิทธิพร บุญตาม - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดราชโอรสาราม
• สามเณรไพฑูรย์ อุทัยคาม - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๓ ปี สังกัดวัดศรีสุดาราม
• สามเณรเสริม ทุ่นใจ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดศรีสุดาราม
• สามเณรโกวิทย์ ราชิวงศ์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดอนงคาราม
• สามเณรวรธาร ทัดแก้ว - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดอ่างทอง จ.อ่างทอง
• สามเณรวิวัธน์ บุญวัตร - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดเก้าเลี้ยว จ.นครสวรรค์
• สามเณรนราธิป แก้วประสิทธิ์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดพระปฐมเจดีย์ นครปฐม
• สามเณรเกรียงไกร บุญพระคม - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดป่าชัยรังสี จ.สมุทรสาคร
• สามเณรสมชาย บุญเกลี้ยง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดบพิตรพิมุข
• สามเณรโยธิน โทคำมา - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดบพิตรพิมุข
• สามเณรสมเจตน์ ผิวทองงาม - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดประยุรวงศาวาส
• สามเณรวิบูลย์ อุ่นแก้ว - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๓ ปี สังกัดวัดบึง จ.นครราชสีมา
• สามเณรนรินทร์ แซ่หลิว - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดพระงาม จ.นครปฐม
• สามเณรอรุณ เฮียงฮม - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดตรีทศเทพ
• สามเณรรัตนะ ปัญญาภา - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดมหาธาตุ
• สามเณบุญเลิศ บารมี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดราชบุรณะ
• สามเณรขวัญชัย ใจศิริ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดทองนพคุณ
• สามเณรกฤษณชัย แดงพูลผล - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดนิมมานรดี
• สามเณรคำพอง ช้างเถื่อน - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดนิมมานรดี
• สามเณรประสูติ เรียงเรียบ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดประยุรวงศาวาส
• สามเณรปัญญา โปร่งใจ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดประยุรวงศาวาส
• สามเณรสำเริง แสงศิริ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดจันทาราม
• สามเณรวิทยา แดบสูงเนิน - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดราชโอรสาราม
• สามเณรสยาม ราชวัตร - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดศรีสุดาราม
• สามเณรเกรียงไกร แก้วไชยะ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดจักรวรรดิราชาวาส
• สามเณรมหาศาล สืบนิสัย - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดมหาธาตุ
• สามเณรวิรัช นุโยค - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดมหาพฤฒาราม
• สามเณรสมศักดิ์ แก้วคำบ้ง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดนางนองวรวิหาร
• สามเณรสามารถ เพชรสมัย - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดพระธรรมกาย ปทุมธานี
• สามเณรสมหวัง แสงบำรุง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดศรีสุดาราม
• สามเณรสุพจน์ คำน้อย - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดอู่ทอง จ.สุพรรณบุรี
• สามเณรมงคล สวัสดี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๓ ปี สังกัดวัดไตรมิตรวิทยาราม
• สามเณรฉัตรชัย มูลสาร - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดบวรนิเวศวิหาร
• สามเณรจิรกิตติ์ ชัยศรี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดราชบพิธ
• สามเณรกาญจน์ ถาวรบรรจบ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๑ ปี สังกัดวัดสระเกศ
• สามเณรสมพรณ์ พุกสาย - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดพระธรรมกาย ปทุมธานี
• สามเณรชำนาญ เกิดช่อ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดเขียนเขต จ.ปทุมธานี
• สามเณรโกวิทย์ พิมพวง - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดพระปฐมเจดีย์ นครปฐม
• สามเณรเชิดชัย หมื่นภักดี - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดสร้อยทอง
• สามเณรอิทธิยาวุธ เสวาลักษณ์คุปต์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดสามพระยา
• สามเณรวิรัตน์ ณุศรีจันทร์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๓ ปี สังกัดวัดประยุรวงศาวาส
• สามเณรเดชจำลอง พุฒหอม - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดปากน้ำ
• สามเณรไกรวรรณ ปุณขันธ์ - สอบไล่ได้เมื่ออายุ ๒๒ ปี สังกัดวัดพระงาม นครปฐม

[แก้] อ้างอิง

หนังสือที่อธิบายความเป็นมาของนาคหลวงทั้งสองประเภท โปรดดู ""การทรงผนวชในรัชกาลที่ ๗ พุทธมามกะและนาคหลวง"". วัดบวรนิเวศวิหารและมูลนิธิมหามกุฏราชวิทยาลัย พิมพ์โดยเสด็จพระราชกุศลในการพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในรัชกาลที่ ๗ ณ พระเมรุมาศท้องสนามหลวง วันที่ ๙ เมษายน พุทธศักราช ๒๕๒๘ หน้า 123-212.