พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้านักขัตรมงคล กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พลเอก พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ ประสูติเมื่อวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2440 และสิ้นพระชนม์วันที่ 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 พระนามเดิม หม่อมเจ้านักขัตรมงคล กิติยากร เป็นพระโอรสพระองค์ที่ 1 ในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระจันทบุรีนฤนาถ และหม่อมเจ้าอัปสรสมาน กิติยากร ทรงเป็นพระบิดาของสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ
สารบัญ |
[แก้] การศึกษา
ทรงได้รับการศึกษาเบื้องต้น ณ วังที่ประทับ หลังจากนั้นจึงเข้ารับการศึกษาในโรงเรียนราชวิทยาลัย กระทั่ง พ.ศ. 2453 แล้วเข้าโรงเรียนนายร้อยทหารบกชั้นประถม และชั้นมัธยมตามลำดับ ครั้น พ.ศ. 2454 เสด็จไปศึกษาในประเทศอังกฤษ เป็นนักเรียนในสังกัดกระทรวงกลาโหม เมื่อ พ.ศ. 2457 เข้าเรียนในโรงเรียนมัธยม ในประเทศฝรั่งเศส กระทั่งได้รับประกาศนียบัตร Baccalauréat ทั้ง 2 ภาค ในทางวิทยาศาสตร์ จากนั้นจึงเข้าศึกษาในโรงเรียนนายร้อยฝรั่งเศส École Spéciale Militaire de Saint Cyr โดยได้รับยศสิบโทและสิบเอกแห่งกองทัพฝรั่งเศส
[แก้] การทำงาน
พ.ศ. 2463 ทรงศึกษาจนจบหลักสูตร พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานสัญญาบัตรเป็นร้อยตรี ตำแหน่งนายทหารนอกกอง สังกัดกรมทหารราบที่ 1 มหาดเล็กรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และยังได้ประจำการในกรมทหารราบฝรั่งเศสหลายแห่งด้วย ขณะเดียวกันได้ทรงรับคำสั่งเป็นนายทหารประจำพระองค์พันเอก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าประชาธิปกศักดิเดช กรมขุนสุโขทัยธรรมราชา (ภายหลังคือ พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7) และได้เสด็จไปทอดพระเนตรงานในกองทัพฝรั่งเศสอย่างกว้างขวาง และได้รู้จักคุ้นเคยนายทหารผู้ใหญ่เป็นจำนวนมาก
พ.ศ. 2472 ทรงรับราชการทหารจนได้รับพระราชทานยศพันเอก ระหว่างนี้ทรงสร้างตำราทางทหารและสร้างแบบฝึก และวางแผนการป้องกันราชอาณาจักรไว้หลายอย่าง เมื่อ พ.ศ. 2474 ทรงได้รับตำแหน่งเลขานุการสภาป้องกันราชอาณาจักร และตำแหน่งผู้ช่วยเสนาธิการทหารบกด้วย
เมื่อ พ.ศ. 2475 ทรงออกจากประจำการเป็นนายทหารกองหนุน แล้วย้ายไปรับราชการในกระทรวงการต่างประเทศ ตำแหน่งเลขานุการเอก ประจำสถานเอกอัครราชทูตไทย ประจำกรุงวอชิงตัน อีกสองปีต่อมา ทรงลาออกจากตำแหน่งและเสร็จกลับประเทศไทย ระหว่างนี้ทรงศึกษาวิชาการต่างๆ หลายแขนง เช่น ประวัติศาสตร์ โหราศาสตร์ และวรรณคดี
พ.ศ. 2489 พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้กลับเข้ารับราชการในตำแหน่งอัครราชทูตประจำราชสำนักเซนต์เจมส์ ประเทศอังกฤษ เมื่อ พ.ศ. 2490 ย้ายไปดำรงตำแหน่งอัครราชทูตประจำประเทศเดนมาร์ก และฝรั่งเศส ตามลำดับ จากนั้นก็ย้ายไปดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูต ประจำสำนักเซนต์เจมส์ อันเป็นตำแหน่งสุดท้ายในกระทรวงการต่างประเทศ
พ.ศ. 2493 ทรงพ้นตำแหน่งเอกอัครราชทูต และได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ดำรงตำแหน่งองคมนตรี ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 และสถาปนาพระอิสริยศักดิ์ขึ้นเป็น พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้านักขัตรมงคล
เมื่อ พ.ศ. 2495 ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระอิสริยศักดิ์ขึ้นเป็น พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ และรับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก และมหาจักรีบรมราชวงศ์ ตามลำดับ
พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถเริ่มประชวรพระโรคหลอดลมอักเสบ เมื่อกลางเดือนมกราคม พ.ศ. 2496 และยังประชวรพระโรควักกะ (ไต) พิการด้วย จนถึงวันที่ 11 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2496 เวลา 7.45 น. ก็สิ้นพระชนม์ ณ วังที่ประทับ พระชนมายุรวม 55 ปี 1 เดือน 7 วัน
[แก้] พระโอรสธิดา
แถวบน: ม.ล.บัว, พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว, ม.ร.ว.สิริกิติ์, ม.จ.นักขัตรมงคล
แถวล่าง: ม.ร.ว.อดุลกิติ์, ม.ร.ว.บุษบา, ม.ร.ว.กัลยาณกิติ์
พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ ทรงสมรสกับหม่อมหลวงบัว สนิทวงศ์ ธิดาพลเอกเจ้าพระยาวงศานุประพัทธ์ เมื่อ พ.ศ. 2471 มีพระโอรสธิดา ดังนี้
- หม่อมราชวงศ์กัลยาณกิติ์ กิติยากร ชาตะ พ.ศ .2472
- หม่อมราชวงศ์อดุลกิติ์ กิติยากร ชาตะ พ.ศ. 2473
- หม่อมราชวงศ์หญิงสิริกิติ์ กิติยากร (สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ) พระราชสมภพ พ.ศ. 2475
- หม่อมราชวงศ์หญิงบุษบา กิติยากร ชาตะ พ.ศ. 2477
[แก้] อ้างอิง
- พระราชพิธีสิบสองเดือน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์. (พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พิมพ์พระราชทาน ในงานพระราชทานเพลิงพระศพ พลเอก พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ ณ พระเมรุวัดเบญจมบพิตร วันที่ 7 มิถุนายน พุทธศักราช 2496).
