สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ พระนามเดิม พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ พระราชโอรสองค์ที่ ๖๐ ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเปี่ยม ประสูติเมื่อวันศุกร์ เดือนยี่ ขึ้น ๕ ค่ำ ปีฉลูสัปตศก จ.ศ. ๑๒๒๗ (๒๒ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๐๘) ทรงเป็นพระอนุชาในพระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ พระองค์เจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ พระองค์เจ้าสว่างวัฒนา และพระองค์เจ้าเสาวภาผ่องศรี

พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ ทรงเป็นเจ้านายไทยพระองค์แรกๆ ที่ได้ไปศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษ ทรงศึกษากฎหมายจากเบลเลียลคอลเลจ ในมหาวิทยาลัยอ๊อกซฟอร์ด แล้วเสด็จกลับมาดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงยุติธรรมพระองค์แรก ทรงปรับปรุงกิจการศาลแบบเก่า ต่อมาจึงถวายบังคมลาออกเพื่อไปราชการในยุโรป

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ทรงกรม เป็นกรมหมื่นสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๑ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดฯ ให้เลื่อนขึ้นเป็น กรมหลวงสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๕๖ และเป็น กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๖ ทรงรับตำแหน่งอธิบดีศาลฎีกา ท่านที่ ๓ ระหว่างวันที่ ๑๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๕๕ - ๓๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๑

พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เฉลิมพระยศขึ้นเป็น สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๘

วังที่ประทับของ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ตั้งอยู่ริมคลองบางกะปิ (คลองแสนแสบ) เขตปทุมวัน ใกล้กับวังสระปทุม และวังวินด์เซอร์ ปัจจุบันวังนี้เป็นที่ตั้งของ โรงเรียนช่างกลปทุมวัน

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ สิ้นพระชนม์ในรัชกาลที่ ๘ ณ เกาะปีนัง เมื่อวันอังคาร เดือนอ้าย ขึ้น ๑๕ ค่ำ ปีกุนสัปตศก จ.ศ. ๑๒๙๗ (๑๐ ธันวาคม พ.ศ. ๒๔๗๘) พระชันษา ๗๐ ปี

[แก้] พระโอรส-ธิดา

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าสวัสดิโสภณ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ทรงเป็นต้นราชสกุล สวัสดิวัตน์ ทรงอภิเษกสมรสกับ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภาพรรณี ทรงมีพระโอรสและพระธิดา รวม ๕ พระองค์ คือ

• หม่อมเจ้าโสภณภราไดย สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๔๖-๒๕๑๔) เษกสมรสกับ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามยุรฉัตร และ หม่อมอีก ๒ คน
• หม่อมเจ้ารำไพพรรณี สวัสดิวัตน์ (สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินีในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว)
• หม่อมเจ้านนทิยาวัด สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๒-๒๕๐๑)
• หม่อมเจ้าอรชุนชิษณุ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๓-๒๕๑๒)
• หม่อมเจ้ายุธิษเฐียร สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๐-๒๔๒๘)

ทรงมีพระโอรส-ธิดา กับหม่อม ดังนี้

• หม่อมลมุน สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา ๓ พระองค์ คือ
  • หม่อมเจ้าพิมพ์พักตร์พาณี สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๓๕-๒๔๗๗)
  • หม่อมเจ้าเฉลิมศรีสวัสดิวัฒน์ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๔๑-๒๕๐๗) เษกสมรสกับ หม่อมอีก ๒ คน (พระบิดาของ หม่อมราชวงศ์ถนัดศรี สวัสดิวัตน์)
  • หม่อมเจ้านงลักษณ์ทัศนีย์ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๔๓-๒๔๘๒) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้าลายฉลุทอง ทองใหญ่

• หม่อมหุ่น สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา พระองค์เดียว คือ
  • หม่อมเจ้าวิศิษฏ์สวัสดิรักษ์ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๔๒-๒๕๓๑) เษกสมรสกับ หม่อมราชวงส์เครือศรี โศภางค์

• หม่อมราชวงศ์เงี่ยม สนิทวงศ์ พระองค์เดียว คือ
  • หม่อมเจ้าศุภสวัสดิ์วงศ์สนิท สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๔๓-๒๕๑๐)

• หม่อมสุดใจ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา พระองค์เดียว
  • หม่อมเจ้าสวัสดิประดิษฐ์ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๔๙-๒๕๑๙) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้าดวงตา จักรพันธุ์ กับหม่อมอีก ๒ คน

• หม่อมเจ้าฉวีวิลัย คัคณางค์ ๙ พระองค์ คือ
  • หม่อมเจ้าพีรยศยุคล สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๐-๒๕๑๙) เษกสมรสกับกับ หม่อมเอสเตอร์
  • หม่อมเจ้ารัสสาทิศ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๒-๒๕๓๙) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้าสมัยเฉลิม กฤดากร
  • หม่อมเจ้าผุสดีวิลาศ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๓-๒๕๐๐)
  • หม่อมเจ้าผ่องผัสมณี สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๕-๒๕๒๗) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้าการวิก จักรพันธุ์
  • หม่อมเจ้ากอกษัตริย์ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๖-๒๕๑๓) เษกสมรสกับ หม่อมเนลลี่ วอง
  • หม่อมเจ้าผ่องศรีวิลัย สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๘-๒๕๓๔)
  • หม่อมเจ้าสีดำดำรวง สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๑-๒๕๓๓) เษกสมรสกับ หม่อมเจ้ากมลีสาน ชุมพล
  • หม่อมเจ้านางกูลสวัสดิ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๓-๒๕๐๗)
  • หม่อมเจ้าวิสาขานุจฉวี สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๕-ปัจจุบัน?)

• หม่อมเร่ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา(บุนนาค) ๑๑ พระองค์ คือ
  • หม่อมเจ้าศกุนตลา สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๔-๒๕๒๔)
  • หม่อมเจ้าอุษารดี สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๗-๒๕๕๐)
  • หม่อมเจ้าสุเลสลัลเวง สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๙-ปัจจุบัน?)
  • หม่อมเจ้าอมิตดา สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๒-๒๕๔๒)
  • หม่อมเจ้ามัทรีโศภนา สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๒-๒๕๔๕)
  • หม่อมเจ้ามโนหรา สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๔-๒๕๒๖)
  • หม่อมเจ้าอำนอร์สวัสดิ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๖-๒๕๒๙) เษกสมรสกับหม่อม ๑ คน
  • หม่อมเจ้าบุญทัดสวัสดิ์ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๖๘-๒๕๓๙) เษกสมรสกับหม่อม ๑ คน
  • หม่อมเจ้านรรยราช สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๗๐-ปัจจุบัน?) เษกสมรสกับหม่อม ๑ คน
  • หม่อมเจ้าปุสาณ สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๗๒-ปัจจุบัน?) เษกสมรสกับหม่อม ๑ คน
  • หม่อมเจ้าเมรี สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๗๕-ปัจจุบัน?)

• หม่อมลับ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา(บุนนาค) พระองค์เดียว
  • หม่อมเจ้าสุลัภวัลเลง สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๕๙-ปัจจุบัน?)

• หม่อมพงษ์ สวัสดิวัตน์ ณ อยุธยา (สกุลเดิม บุณยรัตพันธุ์) พระองค์เดียว
  • หม่อมเจ้าภากูล สวัสดิวัตน์ (พ.ศ. ๒๔๗๔-๒๔๙๙)

[แก้] อ้างอิง

• Jeffy Finestone. 2542. สมุดพระรูป พระราชโอรส พระราชธิดา พระราชนัดดาใน พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. ปรียนันทนา รังสิต,ม.ร.ว. โลมาโฮลดิ้ง