Blu-ray
Vikipedi, özgür ansiklopedi
[değiştir] Blu-ray nedir?
Blu-ray Disc ( BD ) olarak ta bilinen yeni nesil optik disk formatıdır. Aralarında Apple, Dell, Hitachi, HP, JVC, LG, Mitsubishi, Panasonic, Pioneer, Philips, Samsung, Sharp, Sony, TDK ve Thomson’ın da bulunduğu dünyanın önde gelen üreticilerinin Blu-ray Disc birliği ( Blu-ray Disc Association - BDA ) adı altında geliştirdikleri yeni format özellikle yeni nesil yüksek çözünürlüklü ( HD ) videoların tek bir diskte saklanabilmesinde yardımcı olurken aynı zamanda çok büyük miktarda veri depolamaya da yardımcı oluyor. Tek tabakalı bir Blu-ray disk 25 GB’lık kapasitesi ile iki saatten fazla HDTV kalitesinde görüntü veya onüç saat civarında standart çözünürlüklü görüntü saklayabiliyor. Çift tabakalı biçimi ise 50 GB veri depolama kapasitesine sahip. Blu-ray ileride kolayca genişletilebilsin diye ayrıca çoklu-katman desteğide barındırıyor, herbir katmanda 25 GB veri ile ileride veri kapatisesi 100-200 GB seviyelerinde olabilmesi planlanmaktadır.
| Fiziksel Büyüklük | Tek katman kapasitesi | Çift katman kapasitesi |
|---|---|---|
| 12 cm, tek katman | 25 GB (23.3 GiB) | 50 GB (46.6 GiB) |
| 12 cm, çift katman | 50 GB (46.6 GiB) | 100 GB (93.2 GiB) |
| 8 cm, tek katman | 7.8 GB (7.3 GiB) | 15.6 GB (14.5 GiB) |
| 8 cm, çift katman | 15.6 GB (14.5 GiB) | 31.2 GB (29 GiB) |
Daha öncede 100GB'lık ilk blu-ray medya prototipini gösteren TDK, 31 Ağustos 2006'da katman başına sınır olarak kabul edilen 25GB veri kapasitesini 33.3 GB'a çıkartarak, 6 katmanlı 200GB'lık blu-ray medya yaptığını duyurdu.
Halihazırda kullanılmakta olan DVD gibi optik disk teknolojileri veri yazmak ve okumak için kırmızı lazer kullanırken, yeni format mavi-menekşe lazer kullanmakta. Blu-ray ürünler farklı lazer tipleri kullanılmasına rağmen, BD/DVD/CD uyumlu optik okuyucusu yardımıyla CD ve DVD’leride oynatabilmektedir. 405 nm’ lik mavi-menekşe lazerin dalga boyu, 650 nm dalga boyuna sahip kırmızı lazerden daha kısadır.Bu da daha lazer ışınının çok daha hassas bir şekilde odaklanmasını mümkün kılmakta ve dolayısıyla veriler daha sık olarak daha az bir alanda depolanabilmektedir. Sayısal açıklığın 0.85 olarak değiştirilmesi ile de sonuçta kullanılmakta olan CD veya DVD’ ler ile aynı boyuttaki bir Blu-ray diks 50 GB’ a kadar veri depolayabilmektedir.
HDTV’nin hızlı yükselişi ile birlikte tüketicilerin yüksek çözünürlüklü görüntüleri kaydetme istekleride artmıştır ve Blu-ray disklerin tasarımı bu düşünce ile ortaya çıkmıştır. Blu-ray dijital yayıncılık tarafından kullanılan MPEG-2 TS formatının doğrudan kaydını desteklemekte ve bu Blu-ray’i dijital televizyonların küresel standartları ile uyumlu kılmaktadır. Bunun anlamı HDTV yayınlar herhangi bir veri kaybı olmaksızın veya fazladan işleme gerek duyulmaksızın doğrudan disklere kaydedilebilmektedir. Artan veri kapasitesi ile birlikte Blu-ray 36 Mbps veri iletim hızını kullanmaktadır. Bu hız HDTV’ nin asıl resim kalitesini koruyarak kaydedilmesi ve seyredilmesi için gerekenden bile fazladır. Ayrıca optik disklerin rastgele erişim özellikler kullanılarak, yüksek çözünürlüklü bir görüntü kaydedilirken aynı disk üzerinde başka bir görüntünün izlenmeside mümkün olmaktadır.
Önümüzdeki yıllarda HDTV’ ye geçiş ile birlikte Blu-ray cihazların VCR ve DVD kaydedicilerin yerini alması beklenmektedir. Bu format aynı zamanda gelecekte bilgisayarlardaki veri depolama ve yüksek çözünürlüklü filmler için standart olacak gibi duruyor.
[değiştir] Neden Blu-ray ismi?
Blu-ray, ismini veri yazıp okumak için kullandığı mavi-mor ( Blue-Violet ) lazer ışınının “Blue” su ile optik ışının “ray” inin birleşmesinden alıyor. Blu-ray yazımındaki “e” harfinin eksikliği Blu-ray disk birliğinin bu adı kayıtlı bir ticari marka olarak kaydettirebilmeleri için bilerek yaptıkları bir oynama.
[değiştir] Hangi Blu-ray biçimleri planlanmakta?
Blu-ray’ in çok geniş bir biçim yelpazesi planlanmakta. Aşağıda bu biçimlerden başlıcaları yer almaktadır.
- BD-ROM Yazılımlar, oyunlar ve film dağıtımları için sadece okunabilir ( Read-Only ) biçim.
- BD-R Görüntü kaydı ve bilgisayarda veri depolamak için kaydedilebilir ( Recordable ) biçim.
- BD-RE Görüntü kaydı ve bilgisayarda veri depolamak için yeniden yazılabilir ( Rewritable ) biçim.
[değiştir] Blu-ray disklere ne kadar hızlı veri yazılıp okunabilir?
Blu-ray Disc tanımlamalarına göre 1x hız 36 Mbps olarak tanımlanmıştır. Ancak BD-ROM biçimindeki filmler en az 54 Mbps veri hızına ihtiyaç duyacaklardır, ilk nesil Blu-ray cihazların 2x ile piyasaya sürülmesi beklenmektedir ( 72 Mbps ). Blu-ray disklerde uygulanmakta olan daha büyük “Sayısal açıklık (Numerical aperture-NA)” değerinin bir sonucu olarak daha yüksek hızlarda olasıdır. Sayısal açıklık değerinin büyük olması Blu-ray’ in kayıt için daha az güç harcamasına, DVD ve HD-DVD ile aynı veri hızına ulaşması için bu disklerden daha düşük dönme hızlarına gereksinim duymasını sağlamaktadır. Geçenlerde birçok internet sitesinde özellikle yeni satışa sunulan 56x CD-ROM sürücülerin bazılarında, CD’ lerin 30000 devir/dak. bulan yüksek dönme hızlarında fiziksel olarak dayanmadığı ve CD-ROM içinde parçalandığı yönünde haberler yer almıştı, dolayısıyla yüksek dönme hızları kullanılan CD malzemeleri için de bir fiziksel sınır bulunmakta. Oysa Blu-ray’ de kullanılan sayısal açıklık değeri ile örneğin 10000 dev/dak. lık bir dönme hızı için Blu-ray 12x yani yaklaşık 450 Mbps’ lık gibi bir hıza ulaşabilmekte. Bu sebepten dolayı BDA 8x’ e kadar bir hız planlamakta.
[değiştir] Blu-ray hangi ses ve görüntü codeclerini destekleyecek?
Blu-ray Disc birliğinin ( BDA ) hem görüntü codecleri hem de ses codecleri konusundaki son kararları henüz netleşmesede belirli temel codecler duyulmaya başlandı. Daha önce FRExt olarak anılan MPEG-4 AVC High Profile ve Microsoft’un WMV9 tabanlı önerilen SMPTE standardı VC-1 görüntü codecleri mutlaka desteklenecek. Ses codecleri konusunda ise henüz hiçbir şey kesinleşmiş değil ancak yeni codeclerin şu anda kullanılanlardan belirgin bir şekilde ayrılacak seviyede daha kaliteli olması konusunda çalışılıyor.
[değiştir] Blu-ray cihazları ne zaman kullanabileceğiz?
Şu anda sadece Japonyada satışı yapılan Blu-ray cihazlar, Amerika’ da 2006 yılının başlangıcında satışa sunuldu. Ürünlerin Avrupa kıtasındaki satışının ise Amerika’ dan bir süre sonra başlaması öngörülüyor.
Bunun yanında, Sony yeni jenerasyon oyun konsolu olan PlayStation 3'te blu-ray'i kullanacak ve Ps3'ün çıkış tarihi 11 Kasım 2006 olarak öngörülmekte. Blu-ray'in yaygınlaşma evresini geçirmekte şüphesiz PlayStation 3'ün satış rakamları, popülaritesi ve şuan ki blu-ray oynatıcılara, sürücülere nazaran çok daha uygun ücretli olması dünya üzerinde birçok son kullanıcının blu-ray'le olan ilk tanışmasının PlayStation 3 aracılığıyla olmasını sağlıyacak.
[değiştir] Blu-ray'i destekleyen şirketlerin listesi
Blu-ray Disc birliği'nde 170'in üzerinde şirket katılmış durumda. Bunların tam listesi;
| Yöneticiler | Katkıda Bulunanlar | Üyeler | |
|---|---|---|---|
|
|
|
|
[değiştir] Blu-ray'e Alternatifler
Yeni nesil optik disklerde blu-ray'in karşısında ki en büyük rakip Toshiba, NEC, Microsoft, ve Intel desteğiyle öne çıkan HD DVD. HD DVD, blu-ray'e nazaran katman başına 15GB gibi daha düşük bir disk kapasitesi sunuyor. Buna karşın kullandığı lazer teknolojisi mevcut DVD lazer teknolojisinin benzeri olduğu için maliyet bakımından blu-ray'e göre daha avantajlı olarak öne çıkmakta.
29 Kasım 2004'te 4 Hollywood film stüdyosu (New Line Cinema, Paramount Pictures, Universal Studios ve Warner Bros.) HD DVD'ye özel olarak destek vermeyeceğini duyurdu. O günden bugüne Paramount ve Warner'ın her 2 formatta da (Blu-ray ve HD DVD) çıkışını duyurduğu film başlıkları bulunuyor.
Blu-ray'e çok benzer bir format olan PDD ise Sony tarafından geliştirilmiş olan bir diğer optik disk formatı.
Diğer yeni nesil optik disk formatları
- Digital Multilayer Disk
- Forward Versatile Disc
- Holographic Versatile Disc
- Versatile Multilayer Disc
[değiştir] Dış bağlantılar
- The Authoritative Blu-ray Disc (BD) FAQ by Hugh Bennett
- Blu-ray Disc birliği (İngilizce)
