Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları
II. Viyana Kuşatması
Tarih: 1683-1699 Yer: Balkanlar Sonuç: Osmanlı Yenilgisi, Karlofça Antlaşması Savaş nedeni: II. Viyana Kuşatması
Taraflar
•  Osmanlı Devleti •  Kırım Hanlığı	Kutsal İttifak: •  Avusturya •  Lehistan •  Rusya •  Venedik
Kumandanlar
• Merzifonlu Kara Mustafa Paşa • Murat Giray • Köprülü Fazıl Mustafa Paşa • Mezomorto Hüseyin Paşa	• III. Jan Sobieski • Savoy Prensi Eugen

	Osmanlı İmparatorluğu Tarihi
Ana Dönemler:
Beylik Dönemi
Kuruluş Dönemi
Yükselme Dönemi
Duraklama Dönemi
Gerileme Dönemi
Dağılma Dönemi
Özel Dönemler: Fetret Devri Köprülüler Kutsal İttifak Savaşları Lale Devri Rus Savaşları Nizam-ı Cedid Tanzimat Birinci Meşrutiyet İkinci Meşrutiyet
Osmanlı Devleti Tarihi Zaman Çizelgesi Osmanlı Tarihi Kronolojisi

Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699) Osmanlıların II. Viyana Kuşatması'nda başarısızlığa uğramasından cesaret alan bir grup Avrupa ülkesinin Papa XI. İnnocentius'in çağrısıyla Kutsal İttifak adı altında birleşip Osmanlılara karşı yaptıkları ve Macaristan'ı ele geçirmeleriyle sonuçlanmış savaşlar dizisidir. Osmanlı tarihinde "Felaket Seneleri" diye de geçer.

Konu başlıkları 1 Savaşın nedenleri 2 II. Viyana Kuşatması 3 Kutsal İttifak'ın kurulması 4 Savaşlar 4.1 1683-1689 yılları arası 4.1.1 1683 4.1.2 1684 4.1.3 1685 4.1.4 1686 4.1.5 1687 4.1.6 1688 4.1.7 1689 4.2 Köprülü Fazıl Mustafa Paşa Dönemi 4.2.1 1690 4.2.2 1691 4.2.3 1692-1693 4.2.4 1694 4.3 II. Mustafa Dönemi 4.3.1 1695 4.3.2 1696 4.3.3 1697 4.3.4 1698 5 Karlofça Antlaşması 6 Kaynakça

[değiştir] Savaşın nedenleri

Kanuni Sultan Süleyman'ın 1526 yılında Mohaç Savaşı'nı kazarak Macar Krallığı'nı yıkmasından sonra Macaristan'ın büyük bir bölümü 150 yılı aşkın bir süreyle Osmanlı Devleti'nin elinde kalmıştı. Macaristan'ın geri kalan bölümü ise Habsburglu Avusturya İmparatorluğu'nun elindeydi. Katolik Avusturyalılar kendi yönetimleri altındaki Protestan Macarları Katolikleştirme siyaseti güdüyorlardı. Avusturya'daki Protestan Macarlar Tökeli İmre liderliğinde ayaklandılar, bazı bölgeleri ellerine geçerek Orta Macaristan'da bir krallık kurdular. Tökeli İmre defalarca Osmanlılardan yardım istedi fakat kabul edilmedi. Sonunda Avusturya'yı yenerek şöhret kazanmak isteyen Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa IV. Mehmet'i Tökeli İmre'nin yardım isteğini kabul etmeye ve Avusturya'ya savaş açmaya ikna etti.Aynı zamanda Merzifonlu Kanuni'nin bile alamadığı Viyana'yı alarak şan ve şöhret kazanmak istedi.

[değiştir] II. Viyana Kuşatması

Ana madde: II. Viyana Kuşatması

Osmanlı ordusu 1683'de Avusturya'ya karşı sefere çıktı. Ordunun yol üstünde stratejik önemi bulunan kaleleri ele geçirmesi beklenirken Kara Mustafa Paşa doğrudan Viyana'yı kuşatmaya karar verdi. Kuşatma 2 ay sürdü. Sadrazamın yeniçerilerin kenti talan etmelerini önlemek için kentin kendiliğinden teslim olmasını beklediği ve o yüzden taarruza geçmediği bilinmektedir. Ayrıca Kırım hanı Murat Giray Tuna nehrinin kuzeyinden gelen yardımı önlemekte etkisiz kaldı.Aynı zamanda orduda yiyecek sıkıntısı başladı. Sonunda Lehistan kralı III. Jan Sobieski 25.000 askerlik bir orduyla Viyana'nın yardımına yetişti. İki ateş arasında kalan Osmanlı birliklerine yenilerek önce Budin'e sonra Belgrat'a çekilmek zorunda kaldı.Orada 4.Mehmet'in isteğiyle idam edildi.

[değiştir] Kutsal İttifak'ın kurulması

Papa XI. İnnocentius ısrarlı çabalarıyla Lehistan kralı III. Jan Sobieski'yi Viyana'nın yardımına koşmaya ikna edenlerin başında geliyordu. Osmanlı ordusunun Viyana'dan geri püskürtülmesi üzerine XI. İnnocentius bu sefer Osmanlıların Macaristan'dan geri püskürtülmesi için elinden gelen çabayı esirgemedi. Kendi hazinesinden büyük bir miktarda para harcayarak Avusturya İmparatorluğu, Lehistan, Venedik, Malta Şövalyeleri'ni Kutsal İttifak adı altında bir araya getirdi. Daha sonra Rusya'nın da katıldığı bu ittifak Osmanlı Devleti'nin Viyana önlerinde uğradığı bozgunu fırsat bilerek bir dizi savaş yaptı ve Osmanlıları Macaristan'dan püskürtmeyi başardı.

[değiştir] Savaşlar

[değiştir] 1683-1689 yılları arası

[değiştir] 1683

• Ekim:Viyana'da toplanan Kutsal İttifak güçleri zafer sonrası Osmanlı topraklarına saldırıya geçti.7 Ekim'de Tuna üzerindeki Ciğerdelen'de Kara Mehmet Paşa Sobieski'nin ordusunu durdurdu, fakat arkadan gelen kalabalık orduya yenildi.

Daha çok bilgi için: Ciğerdelen Savaşı

• Kasım:Habsburg ordusu Estergon Kalesi'ni ele geçirdi.

[değiştir] 1684

• Haziran-Eylül:Venedik Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti, Vişgrad, Ayamavri ve Dalmaçya'da bir çok kale Venedikliler'in eline geçti.

[değiştir] 1685

• Nisan:Osmanlı Ordusu Venediklilere karşı Dalmaçya'da Sing Zaferi'ni kazandı.
• Ağustos:Uyvar Kalesi kaybedildi.

[değiştir] 1686

• Haziran:Venedikliler Navarin Kalesi'ni işgal etti.
• Eylül:Charles de Lorraine komutasındaki ittifak güçleri Budin'e saldırdı.Budin valisi Abdurrahman Avni Paşa tepeleri tutup yardım gelmesini engelleyen düşmana karşı iki buçuk ay direndi, ama 2 Eylül günü askerleriyle birlikte şehit oldu, Budin kalesi Habsburgların eline geçti.Bu Macaristan'da Osmanlı hakimiyetinin kaybolmasına yol açtı.Budin'deki Müslüman halk kılıçtan geçirildi ve Osmanlı eserleri yok edildi.

[değiştir] 1687

• 12 Ağustos: Mohaç Savaşı.Osmanlı ordusu 20 bin kayıp vererek yenildi, Valpo, Posega gibi 15 kale düşmana teslim edildi.

Mohaç yenilgisi üzerine Osmanlı ordusu padişahın devlet işleriyle ilgilenmediği gerekçesiyle cepheyi bırakıp İstanbul'a yürüdü, sultan IV. Mehmet tahttan indirildi, yerine II. Süleyman geçirildi.

• Eylül:Venedikliler Atina'yı zaptetti.
• Kasım:Habsburg ordusu Eğri kalesi'ni fethetti.

[değiştir] 1688

• Eylül:İstolni Belgrad kalesi elden çıktı.Belgrad'ı kuşatan Habsburg ordusu kaleyi ele geçirdi, kaçmaya çalışan halk kılıçtan geçirildi.

[değiştir] 1689

• Haziran:Sultan II. Süleyman Avusturya seferine çıktı.Sultanın komutasında Gladova ve Orşova kaleleri alındı.

[değiştir] Köprülü Fazıl Mustafa Paşa Dönemi

II. Viyana Kuşatması'nda Köprülü ailesinden Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın yenilmesi ve idam edilmesi, aynı aileden olan Fazıl Mustafa Paşa'yı hırslandırmıştır.Önce orduda yeniliklere giden, başıbozuk askerleri cezalandıran Paşa, daha sonra Baruthane-i Amire'yi kurmuş ve bütçeyi denkleştirdikten sonra sefere çıkmıştır.

[değiştir] 1690

• Şubat:Kırım Hanı Selim Giray Rumeli'yi düşman istilasından temizledi ve Edirne'ye geldi.
• Temmuz:Kanije kalesi düşman eline geçti.
• Ağustos:Erdel'de Avusturyalılara karşı Zernecht zaferi kazanıldı.
• 8 Ekim:Sadrazam Fazıl Mustafa Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Belgrad'ı geri aldı.Avusturya ordusu büyük kayıp verdi.

[değiştir] 1691

• Mart:Avlonya kalesi Venediklilerden geri alındı.
• 19 Ağustos:Salankamen Savaşı:Avusturya seferindeki Fazıl Mustafa Paşa, Salankamen'de düşman ordusuyla karşılaştı.Çok yoğun çarpışmalar sonucu Avusturya ordusunda ilk dağılmalar başladı, bu arada Kırım Hanı'nın ordusu da Osmanlı ordusunun yanında savaşmak için ilerliyordu.Osmanlı kuvvetleri Tuna'da ele geçirdikleri 800 kayık dolusu düşman erzağını yaktı.

Tam savaş devam ederken Paşa'nın alnına bir kurşunun isabet edip Paşa'yı öldürmesi Osmanlı hatlarının çözülmesine yol açtı.Osmanlı ordusunun bocaladığını gören Habsburg kuvvetleri tam taarruza geçtiler.Kırım Hanı savaş yerine geldiğinde dağılmış Osmanlı ordusuyla karşılaştı.

[değiştir] 1692-1693

Her cephede Osmanlı ordularının gerilemesi Kutsal İttifak güçlerinin yeni taarruzlarına neden oldu.Lehler Tuna'ya inip Kamaniçe ve Varat'ı aldılar.Venedikliler ise Dalmaçya'da ilerlediler ve Gabella Kalesi'ni aldılar.

[değiştir] 1694

• 21 Eylül:Venedikliler Sakız Adası'na asker çıkardı, ada çatışma olmaksızın teslim edildi, çatışma yaşanmadığı için Müslüman halka dokunulmadı ve ada Müslümanları gemilerle Çeşme'ye nakledildi.

[değiştir] II. Mustafa Dönemi

Bu dönemde özellikle Mezomorto Hüseyin Paşa'nın başarıları göze çarpar.Padişah II. Mustafa ise Avusturya seferlerinde ordusunu başarıyla yönetmiş olmasına rağmen talihsiz Zenta yenilgisi ile ordusunu kaybeder.

[değiştir] 1695

• 9 Şubat:Mezomorto Hüseyin Paşa Koyun Adaları Deniz Savaşı ile Sakız Adası çevresindeki Venedik ablukasını kaldırdı.
• 18 Şubat:Kaptan-ı Derya Mezomorto Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması, Sakız Adası'nı Venediklilerden geri aldı.
• 18 Eylül:Takip edilen Venedik Donanması Zeytinburnu Savaşı'nda tekrar yenildi ve Venedikliler Ege Denizi'nden çekildi.
• 22 Eylül:Lugoş Zaferi:Haziran'da ilk seferine çıkan sultan II. Mustafa Lugoş'ta Kont Veterani komutasındaki Avusturya ordusu'nu mağlup etti, Lugoş Kalesi'ni fethetti.
• 13 Ekim:Kefe Beylerbeyi Murtaza Paşa ve Kaplan Giray Azak Kalesi'ni Rus kuşatmasından kurtardı.

[değiştir] 1696

• 6 Ağustos:Rus ordusu harap haldeki Azak Kalesi'ne saldırdı ve ele geçirdi.
• 27 Ağustos:Ulasch(Olaş) zaferi:II. Mustafa, ikinci seferinde Avusturya ordusunu Olaş'ta yenilgiye uğrattı.

[değiştir] 1697

• 5 Temmuz: Bozcaada Deniz Savaşı:Mezomorto Hüseyin Paşa Bozcaada'da düşmanı tekrar yenilgiye uğrattı.
• 11 Eylül:Zenta Savaşı:II. Mustafa komutasında üçüncü kez sefere çıkan Osmanlı ordusu Zenta'da Savoylu Prens Eugene'in kuvvetlerince Tizsa ırmağında sıkıştırıldı ve otuz bin kayıp vererek dağıldı.Veziriazam Elmas Mehmed Paşa şehit oldu.
  

Zenta Savaşı Kutsal İttifak Savaşları'nın son önemli çarpışmasıdır.

[değiştir] 1698

• İngiltere ve Hollanda'nın arabuluculuğunda Avrupa'da savaşan devletlerin delegelerinin Macaristan'ın Karlofça kasabasında toplanıp anlaşması uygun görüldü.

[değiştir] Karlofça Antlaşması

Ana madde: Karlofça Antlaşması

Uzun süren savaşlar sonunda Osmanlı Devleti yorgun düştü. Özellikle İngiliz hükümetinin araya girmesi sonucu, Sultan II. Mustafa barışa razı oldu. İmzalanan Karlofça Antlaşması ile Banat ve Temeşvar hariç, bütün Macaristan ve Erdel Beyliği Avusturya'ya, Ukrayna ve Podolya Lehistan'a, Mora ve Dalmaçya kıyıları Venediklilere bırakıldı.

[değiştir] Kaynakça

Popüler Tarih
Osmanlı Tarihi, Boyut Yayınları
Viyana Kuşatması, John Stoye
Bin Atlının Akınları, Prof. Dr. İsmet Miroğlu