Rumeli
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Rumeli
Konu başlıkları |
[değiştir] Etimoloji
"Rumelia" veya "Roumelia", (Türkçe Rumeli,Batı Kayı Türkçesiyle Urumeli Urumcuk Doğu Roma veya Bizans İmparatorluğu), Rumeli ismi genelde, 15.asırın devamında, Devlet-i Aliye-i Osmaniye konusunda Balkan Yarımadasının bir bölümünü ifade etmek için kullanılmıştır.
[değiştir] Literatürde
Mamafih "Rumeli" kelimesi literatürce tercümesi "Romenia" veya Romanya Doğu Roma İmparatorluğuna nisbet için kullanılır, ve bu cihetten 11. and 12. asırda geniş anlamda Anatolia/Anadolu için kullanılmıştır. Doğu Romadan yeni fethedilen yerler için kullanıldığı gibi.
Arz-ı rum (Erzurum), Samson,(Samsun),Trabzon, Cayzeria (Kayseri),Konia(Konya),Tonia(Tonya)vs gibi
- Rum diyarı.
- Osmanlı İmparatorluğu'nun Güneydoğu Avrupa'daki topraklarının tümü.
- Osmanlıların Balkanlar'da kurdukları eyâletin adı.
- Osmanlı Devleti döneminde merkezi Manastır olan Vilayetimizin adı olup Rumeli Vilayeti olarak adlandırılır ve Osmanlının yenileşme ve yeni uygulamaları başlattığı ilk ildir. İlk Sandık Emini Zeyfe Emin Efendidir. Evrenuz ya da galatı meşhurla ifade edilirse Evrenos Gazinin Barbaros, ilyas, ishak, oruç reislerin torunlarının vilayetidir. Halkı orijinal fikirler üretebilen ve maceraya çok açık hareketli bir insan topluluğuna sahiptir. Kayıların Rumelide ilk mesken tuttuğu yerdir. Kemal Karpat'ın Ottoman Population'una göre halkı kahir ekseriyetle Türktür.
[değiştir] Coğrafyası
[değiştir] 16.yüzyılda
Rumeli eyâletinin kapsadığı saha günümüz Bulgaristan'ı, güney Sırbistan, Makedonya, Bosna-Hersek, Karadağ, Arnavutluk, ve Tesalya (orta Yunanistan) bölgelerini içermekteydi.
[değiştir] 17.yüzyılda
17.yüzyıldan başlayarak kurulan yeni eyâletler sonucunda Rumeli eyâletinin sahası giderek daralmış, ve 1864'e gelindiğinde sadece Arnavutluk ve batı Makedonya mıntıkalarından ibaret olmuştur. 1864'ten sonra yürürlüğe giren Vilâyât-ı Umumiye Nizamnâmesi ile birlikte Rumeli eyâleti ilga edilmiştir.
[değiştir] Daha kesin sınırlarla Rumeli denen coğrafya
Kuzey Bulgaristan ,Batı Arnavutluk ve Mora yarımadası tarafındaki Güney Arnavutluk'u, veya diğer bir ifadeyle içerisinde İstanbul ve Selanik , Trakya ve Makedonya nın dahil olduğu ksdim bölgeleri ifade eder.
[değiştir] Son Olarak Rumeli
Rumeli ismi son olarak daha çok merkezi Arnavutluk'la çizilen ve Garbi (Batı) Makedonya'yı ve Manastır Vilayetini de içine alan bölgenin adıdır. İdari yapıdaki değişikliklerle ,1870 ve 1875 de Rumeli ismi de mülki taksimatla uyumlu hale getirilmiş ve temsili de durdurulmuştur.
[değiştir] Doğu Rumeli
1878 de Berlin Antlaşması ile Osmanlı Devletiyle Özerk Bölge haline getirilmiştir, fakat 18 Kasım 1885 tarihinde savaşsız bir ihtilalden sonra Bulgaristan'la bütünleşti.
[değiştir] Bugün Rumeli
Bugün "Rumeli" ismi bazı zamanlar Türkiye'nin Avrupa yakasındaki bir bölgesini (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ vilayetleri ve İstanbul Vilayetinin batı kısımlarını anlatmak için ) kullanılır.
[değiştir] Rumeli ve Trakya isimlerinin mukayesesi
Bazen bu bölgeye Traklara ait bölge anlamıyla Trakya da denir. Ancak Rumeli veya Urumeli Trakyanın daha ötesindeki 100 yıl öncesi Osmanlının olan yabancı işğali altındaki toprakları da çağrıştırır.
[değiştir] İdare
Rumelinin ilk Beyler Beyi(Mir-i Miranı) Lala Şâhin Paşa(Lala Shahin Pasha (Lala , Sahin Pasha, Shahin Pasha) , Özel öğretmen (tutor), mürşid, muallim,hadim, Atabek, sadrazam Murad Hudavendiğarın LALAsıdır.Filibe(Philippopolis) de 1362 den itibaren oturdu. 1382 the Rumelinin başkenti Sofya( Sofia)ya geçti. Şehabettin Paşa (Shehabeddin Pasha) (Sa'd ed-din Pasha) (1436) Yeğen Paşa (Jegen Pasha) (17th century) Ali Paşa (Ali Pasha) (1741-1822) Georgantzoglu Pasha (1905)
[değiştir] Kaynakça
Andreas Birken: Die Provinzen des Osmanischen Reiches. Beihefte zum TAVO (Wiesbaden: Ludwig Reichert, 1976).
Halil İnalcık: The Ottoman Empire. The Classical Age. Çevirenler: N.Itzkowitz ve C.Imber (New York: Aristide D. Caratzas, 1989).
