Hoàng Kế Viêm
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Hoàng Kế Viêm (1820-1909) là một võ quan nhà Nguyễn. Ông tên thật là Hoàng Tá Viêm, người huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Hoàng Kế Viêm thi đỗ cử nhân vào năm 1843 đang thời vua Minh Mạng. Vợ ông là công chúa Hương La, con gái vua Minh Mạng.
Cuối thập niên 1860, quân Cờ Đen của Lưu Vĩnh Phúc - một toán tàn quân của Thái bình Thiên quốc bị quân nhà Thanh đánh thua - sợ bị triều đình trị tội nên trốn sang miền Bắc Việt Nam làm phỉ. Hoàng Kế Viêm, lúc đó là quân vụ đại thần Bắc Kỳ, đã cầm quan trấn áp và thu phục được Lưu Vĩnh Phúc vào năm 1870.
Khi quân Pháp xâm chiếm Đại Nam, ông đứng về phe chủ chiến. Năm 1873, đại úy hải quân Pháp Francis Garnier đem quân theo sông Hồng lên chiếm thành Hà Nội và sửa soạn đánh các tỉnh khác ở đồng bằng sông Hồng. Triều đình sai Hoàng Kế Viêm phòng thủ. Ông liền đem quân của mình và gọi thêm quân Cờ Đen đến phục kích ở Cầu Giấy (Hà Nội) và khiêu chiến với Garnier. Viên sĩ quan Pháp đem quân ra đánh liền bị giết chết ngày 22 tháng 11 năm 1873.
Năm 1883, đến lượt đại tá hải quân Pháp Henri Rivière đánh và chiếm được thành Hà Nội, song cũng lại bị quân của Hoàng Kế Viêm và Lưu Vĩnh Phúc giết chết ở Cầu Giấy hôm 19 tháng 5 năm 1883.
Năm 1883, triều đình ký hiệp ước Harmand với Pháp, rồi ra lệnh cho Hoàng Kế Viêm rút quân về Kinh, nhưng ông không nghe lệnh. Mãi đến khi Sơn Tây và Hưng Hóa thất thủ, ông mới chịu về Huế, nhưng cương quyết không hợp tác với phe chủ hòa và quân Pháp. Năm 1887, ông được nghỉ hưu, về quê sống đến khi mất.
