Static Wikipedia February 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu

Web Analytics
Cookie Policy Terms and Conditions Mein Kampf – Wikipedia tiếng Việt

Mein Kampf

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Phiên bản tiếng Pháp của Mein Kampf

Mein Kampf (tiếng Đức của "Cuộc tranh đấu của tôi") là tựa đề tiếng Đức của quyển sách do Adolf Hitler làm tác giả bắt đầu từ năm 1924, trình bày tư tưởng và cương lĩnh của ông về Đế chế Đức một khi ông ta lên nắm quyền.

Mục lục

[sửa] Sự ra đời của quyển Mein Kampf

Hitler xách động vụ Đảo chính Nhà hàng bia ngày 8 tháng 11 năm 1923 nhưng bị đàn áp một cách đẫm máu, bị án tù bắt đầu từ ngày 1 tháng 4 năm 1924. Án tù này tạo cho Hitler một thời gian tĩnh lặng để suy nghĩ, phân tích và đặt ra những kế hoạch kinh thiên động địa cho tương lai.

Hitler muốn đặt tựa đề cho quyển sách là Bốn năm rưỡi tranh đấu chống lại những dối trá, ngu xuẩn và hèn nhát, nhưng Max Amann, nhân viên quản trị cứng đầu trong ngành xuất bản của Quốc xã, người sẽ lo phát hành quyển sách, phản đối cái tựa nặng nề – và khiến cho sách khó bán chạy – nên đề nghị tựa là Cuộc tranh đấu của tôi (Mein Kampf). Amann cảm thấy thất vọng não nề về nội dung. Thoạt tiên, ông đã hy vọng một câu chuyện cá nhân trong đó Hitler sẽ kể lại bước đường tiến thủ từ một anh "công nhân" vô danh ở Wien đến vị thế nổi tiếng cả thế giới. Ít có phần tiểu sử trong quyển sách. Nhà quản trị kinh doanh của Quốc xã cũng mong những chi tiết nội tình của vụ bạo loạn ở nhà hàng bia, tấn kịch và trò nước đôi mà ông chắc chắn sẽ khiến quyển sách thu hút người đọc. Những Hitler đã quá khôn lanh về điểm này, không muốn khơi lại đống tro tàn trong khi Đảng Quốc xã đang bị loại ra ngoài vòng pháp luật. Không có mấy lời nói đến vụ bạo loạn bất thành trong quyển Mein Kampf.

[sửa] Nội dung chính của quyển Mein Kampf

Tư tưởng cốt lõi của Hitler đã định hình từ thời tuổi trẻ của ông ta ở thủ đô Wien nước Áo. Khi rời Wien để đi đến Đức vào năm 1913 ở tuổi 24, đầu óc Hitler đã sục sôi đầy chủ nghĩa quốc gia Đức, ác cảm với nền dân chủ, chủ nghĩa Mác-xít cùng người Do Thái, và lòng tin rằng Ơn Trên đã chọn giống dân Aryan, đặc biệt là người Đức, là chủng tộc ưu việt.

Trong quyển Mein Kampf, Hitler diễn giải thêm tư tưởng của ông ta và áp dụng đặc biệt vào vấn đề không những phục hồi một nước Đức bị thất trận và nhiễu nhương đến một vị thế chưa từng đạt được bao giờ trước đây, mà còn tạo nên một quốc gia thuộc loại mới, một quốc gia dựa trên chủng tộc và quy tụ mọi người Đức lúc này còn đang sống bên ngoài biên giới Đức. Trong quốc gia đó sẽ thiết lập chế độ độc tài tuyệt đối dưới quyền một Lãnh tụ – chính là ông ta – để ban hành mệnh lệnh cho một tầng lớp lãnh đạo nhỏ hơn, rồi những người này sẽ truyền lệnh xuống bên dưới.

Vì thế, quyển sách trước nhất vạch ra nước Đức tương lai và cách thức mà Đức sẽ trở nên "chủ nhân ông của thế giới", như cách tác giả phát biểu ở trang cuối.

Làm thế nào đế chế Đức mới sẽ chiếm lại vị thế cường quốc trên thế giới và từ đó làm chủ nhân ông của thế giới? Hitler suy nghĩ về câu hỏi này trong tập đầu tiên, phần lớn được viết trong thời gian ông ta ngồi tù năm 1924, rồi trở lại với thêm chi tiết trong tập hai, được hoàn tất năm 1926.

Trước nhất, phải tính sổ với nước Pháp, "kẻ thù truyền kiếp của dân Đức". Mục tiêu của người Pháp là xâu xé nước Đức, vì thế phải "có một cuộc tranh đấu sống chết cuối cùng... để sau đó dân ta có thể bành trướng ra nơi khác".

Bành trướng ra nơi khác? Nơi nào? Về vấn đề này, Hitler dẫn đến điều cốt lõi của chính sách ngoại giao mà ông sẽ trung kiên theo đuổi khi trở thành nhà lãnh đạo Đức. Ông nói thẳng thừng: "Đức phải bành trướng về hướng Đông – chủ yếu là chiếm đất của Nga".

Trong tập một của Mein Kampf, Hitler diễn giải dài dòng về vấn đề mà nguyên văn Đức ngữ gọi là Lebensraum (tạm dịch: "miền đất sống"), là chủ đề ám ảnh ông ta cho đến ngày cuối cùng. Theo Hitler, Hoàng tộc Đức ngày xưa Hohenzollern đã sai lầm khi tìm kiếm thuộc địa xa xôi ở Châu Phi. Nhưng đất ở Châu Âu đã bị chiếm hết rồi. Hitler nhận ra là đúng như thế, "nhưng thiên nhiên đã không dành sẵn đất này đặc biệt cho quốc gia hoặc chủng tộc nào, đất này là để cho dân tộc nào có đủ sức mạnh mà lấn chiếm." Nhưng nếu chủ nhân hiện tại phản đối thì sao? "Thế thì luật tự sinh tồn sẽ phát huy; nếu không có phương pháp ôn hòa thì phải dùng vũ lực."

Theo Hitler, "chỉ có thể chiếm đất ở miền Đông... Nếu cần đất ở Châu Âu thì chỉ có thể chiếm lấy đất của Nga".

Trong tập hai của quyển sách, Hitler nói rõ hơn:

"Chỉ có một vùng đất rộng trên quả địa cầu này mới đảm bảo một quốc gia được trường tồn... Phong trào Quốc xã phải có can đảm để... đưa dân ta từ diện tích hạn hẹp hiện giờ đi đến vùng đất mới... Chúng ta phải kiên trì với mục tiêu này... để đảm bảo dân tộc Đức có đủ đất sống."

Thế nào là đủ cho dân tộc Đức? Hitler khinh miệt giới tiểu tư sản vì họ đòi phục hồi nước Đức theo đường ranh giới năm 1914.

"Đòi hỏi phục hồi đường ranh giới năm 1914 là vô lý... Trên thực tế, đường ranh giới như thế là không toàn vẹn theo nghĩa quy tụ mọi người gốc Đức, và cũng không hợp lý nếu xét về thực tế địa lý–quân sự... Có thể chọn năm làm mẫu trong lịch sử Đức, và việc phục hồi những điều kiện ở thời điểm đó phải là mục tiêu cho đường lối ngoại giao."

Năm làm mẫu của Hitler là 6 thế kỷ trước, khi người Đức trị vì Thánh chế La Mã đẩy các dân tộc Slav1 về hướng Đông. Bây giờ, phải tiếp tục đẩy họ về hướng Đông.

"Vì thế, những người Quốc xã chúng ta... phải tiếp tục sự nghiệp dang dở 600 năm về trước ... Nếu ngày nay chúng ta nói đến đất ở Châu Âu, chúng ta chỉ có trong đầu đất của Nga và của những nước anh em của họ dọc biên giới nước Nga."

Về tính chất của nhà nước Quốc xã tương lai, Hitler nói rõ rằng sẽ không có cái trò "dân chủ ngu xuẩn" và rằng Đế quốc thứ Ba sẽ được đặt được một thể chế độc tài.

Quyển sách hầu như không đề cập gì đến kinh tế. Hitler chán ngán với lĩnh vực này và không bao giờ màng đến việc tìm hiểu. Ông ta chỉ chú tâm đến quyền lực chính trị; còn kinh tế tự nó giải quyết bằng cách nào đấy.

"Nhà nước không có vai trò gì về ý tưởng hoặc sự nghiệp phát triển kinh tế... Nhà nước là một đại bộ phận chủng tộc chứ không phải là tổ chức kinh tế... Luôn luôn là khi Đức có quyền lực chính trị trỗi dậy thì tình trạng kinh tế bắt đầu được cải thiện; nhưng luôn luôn là khi kinh tế trở nên yếu tố độc nhất làm cho dân ta mãn nguyện và làm khô cứng những đức tính lý tưởng, lúc đó quốc gia sẽ sụp đổ và kéo đời sống kinh tế sụp đổ theo."

Và dù cho chính cái tên của Đảng Quốc xã đề cập đến "xã hội," Hitler càng mơ hồ hơn về loại hình "chủ nghĩa xã hội" cho nước Đức mới.

Dù cho có nhiều đề xuất về biên tập và ngay cả có ít nhất ba người giúp hoàn chỉnh bản thảo, Hitler vẫn lan man từ chủ đề này sang sự việc khác trong quyển Mein Kampf. Ông ta vẫn muốn bộc bạch ý tưởng của mình một cách lan man ở mọi đề tài, kể cả văn hóa, giáo dục, sân khấu, điện ảnh, tranh biếm họa, văn học, lịch sử, tình dục, hôn nhân, tệ nạn mãi dâm và bệnh giang mai. Về bệnh giang mai, Hitler dông dài cả 10 trang, tuyên bố nhà nước có nghĩa vụ tiêu diệt bệnh này, và phải huy động mọi nguồn lực để tuyên truyền. Vấn đề giang mai và mại dâm phải được giải quyết bằng cách tạo thuận lợi cho việc kết hôn sớm. Và ông ta hé lộ một phần chính sách trong tương lai: "Hôn nhân không phải tự nó là cứu cánh, nhưng phải phục vụ cho mục tiêu cao hơn: bành trướng và bảo tồn nòi giống cùng chủng tộc."

Từ đó, dẫn đến tư tưởng chủ chốt thứ hai: chủng tộc. Hitler xem mọi đời sống như là sự tranh đấu trường kỳ và thế giới như là khu rừng trong đó chủng loài nào mạnh hơn sẽ sống sót và thống trị – "thế giới trong đó một sinh vật sống tồn trên sinh vật khác và cái chết của sinh vật yếu tạo nên sự sống cho sinh vật mạnh... Người mạnh phải thống trị và không nên pha trộn với người yếu."

Đến đây là điều cốt lõi của tư tưởng Quốc xã về tính ưu việt của chủng tộc Aryan. Và nếu chủng tộc Aryan muốn vượt lên trên thì phải chà đạp trên những chủng tộc khác, những thứ cỏ rác – đó là Do Thái và Slav. Sau này khi trở thành nhà độc tài, Hitler ngăn cấm hôn nhân giữ người Đức với người của các chủng tộc đó, dù cho nhiều người biết rõ rằng có nhiều người Đức mang dòng máu Slav, nhất là ở những miền đất phía Đông.

Đối với người dốt nát về lịch sử và nhân chủng học như Hitler thì dễ đi đến tư tưởng biến người Đức trở thành chủng tộc Aryan hiện đại – và đấy là chủng tộc ưu việt. Đối với Hitler, người Đức là "chủng người ở bậc cao nhất trong số nhân loại trên quả đất này" và luôn sẽ như thế nếu họ quan tâm đến tính thuần khiết của dòng máu của họ.

Sự ám ảnh về chủng tộc khiến cho Hitler cổ vũ một quốc gia thuần chủng. Nhiều người không bao giờ hiểu rõ chính xác quốc gia ấy như thế nào – hoặc dự định sẽ ra sao. Đại loại Hitler cho rằng:

"...mục đích cao nhất của quốc gia thuần chủng là nhằm bảo tồn những thành phần chủng tộc nguyên thủy có nền văn hóa và tạo nên vẻ đẹp cùng chân giá trị của nhân loại cao nhất. Quốc gia thuần chủng phải giữ sự thuần khiết... Chỉ người khỏe mạnh mới được có con... Yêu cầu tạo nên quốc gia thuần chủng không cho phép dân chủ, mà phải có chế độ độc tài."
"Không có quyết định của số đông, mà chỉ có những người thi hành trách nhiệm... Chỉ có một người ra quyết định... Chỉ ông ta mới có thẩm quyền và ra mệnh lệnh... Không thể nào gạt bỏ Nghị viện, nhưng thành viên Nghị viện chỉ có thể tham mưu... Không cơ quan nào sẽ lấy biểu quyết. Họ là những định chế làm việc chứ không phải là những máy bỏ phiếu. Nguyên tắc là trách nhiệm tuyệt đối được kết hợp vô điều kiện với quyền hạn tuyệt đối..."

Đấy là những tư tưởng của Hitler, được viết ra trong nhà tù Landsberg hoặc sau đấy, trong thời gian 1925–26, khi ông ta nhàn nhã ngồi ở ban công nhìn ra dãy núi Alps hướng về sinh quán ở Áo, vừa đọc lên từng trang cho Rudolf Hess ghi chép vừa mơ đến Đế quốc thứ Ba mà ông ta sẽ xây dựng từ đống đổ nát, mà ông sẽ cai trị với bàn tay sắt. Ông ta chắc chắn có ngày mình sẽ làm được điều này, vì ông bị ám ảnh bởi ý nghĩ nung nấu về nghĩa vụ, cũng giống như nhiều thiên tài bất chợt vươn từ hư không. Ông ta sẽ đoàn kết lại dân tộc đã được thiên nhiên ban cho tính ưu việt. Ông ta sẽ làm cho họ thuần khiết về chủng tộc. Ông ta sẽ làm cho họ mạnh lên. Ông ta sẽ biến họ thành những chủ nhân ông của quả địa cầu.

[sửa] Việc phát hành quyển Mein Kampf

Tập đầu tiên được phát hành trong mùa thu 1925. Dầy khoảng 400 trang, tập này được ghi giá 13 đồng Mác Đức (3 USD), khoảng gấp đôi giá phần lớn quyển sách được xuất bản ở Đức thời bấy giờ. Khởi đầu, sách không bán chạy. Amann khoe khoang là đã bán được 23.000 quyển trong năm đầu và con số tiếp tục tăng lên – nhưng các phe phái chống Quốc xã tỏ ra hồ nghi.

Nhờ Đồng minh tịch thu được hồ sơ kê khai của nhà xuất bản Eher Verlag, số bán thật sự của quyển sách bây giờ được biết rõ. Năm 1925, sách bán được 9.473 bản, và trong ba năm kế tiếp con số này giảm từng năm. Năm 1929, số sách bán được tăng lên chút ít, rồi tăng thêm nữa dựa theo thế lực của Đảng Quốc xã: trên 50.000 bản mỗi năm trong các năm 1930–1931, rồi nhảy vọt lên trên 90.000 bản năm 1932.

Tiền tác giả cho Hitler – là thu nhập chính yếu của ông ta từ năm 1925 – đã là đáng kể trong bảy năm đầu. Nhưng chưa thấm vào đâu so với năm 1933, khi Hitler trở thành Thủ tướng. Trong năm đầu sau khi lên nắm chính quyền, quyển Mein Kampf bán được 1 triệu bản, tạo doanh thu 1 triệu mác Đức (khoảng 300.000 USD) với khoản tiền tác giả từ 10% tăng lên 15%, khiến cho Hitler trở nên tác giả giàu có nhất nước Đức và lần đầu tiên trở thành triệu phú. Ngoại trừ quyển Thánh kinh, không quyển sách nào bán chạy như thế trong chế độ Quốc xã, khi mà nhiều gia đình cảm thấy thiếu yên ổn nếu không có một quyển trong nhà. Cho đến năm 1940, một năm sau khi Thế chiến thứ Hai bùng nổ, 6 triệu bản của quyển sách đã được bán trên toàn nước Đức.

[sửa] Việc thi hành tư tưởng trong Mein Kampf

Kế hoạch của Hitler ghi trong quyển sách đã quá rõ ràng và chính xác. Trước tiên là tiêu diệt Pháp, nhưng tiến về Đông mới là mục tiêu chính yếu. Trước nhất, phải chiếm lấy những miền đất ở phía Đông có nhiều người Đức sinh sống. Những vùng đất nào? Hiển nhiên là nước Áo, miền Sudetenland ở Tiệp Khắc và miền tây Ba Lan kể cả Danzig. Sau đấy là chính nước Nga. Khi lên nắm quyền, Hitler đã thực hiện đúng y như thế.

Khi Hitler thi hành những chính sách diệt chủng ở Đông Âu trong chiến tranh, mọi người phải công nhận rằng việc làm của ông ta cũng đi đôi với lời nói: mọi hành động đều đã được ghi trước trong quyển sách.

Tóm lại, từ quyển Mein Kampf viết lúc còn ngồi trong tù cho đến hành động khi lên làm Lãnh tụ Quốc xã, Hitler luôn luôn nhất quán: "nói là làm".

[sửa] Ảnh hưởng của quyển Mein Kampf

Nếu một đầu óc bệnh hoạn suy nghĩ ra những tư tưởng mà người bình thường trong thế kỷ 20 thấy là quái đản thì không nói làm gì. Điều kỳ lạ là hàng triệu người Đức, sau khi đã đọc qua quyển Mein Kampf lại tiếp thu một cách cuồng tín luồng tư tưởng như thế, và còn bị tư tưởng ấy dẫn đến chỗ hủy diệt cho hàng triệu con người vô tội bên trong và đặc biệt bên ngoài nước Đức.

Tuy nhiên, không phải mọi người Đức sau khi có được quyển Mein Kampf (do "được" tặng hoặc "bị" bắt buộc phải mua) đều mang ra đọc. Với cách lý luận rườm rà lê thê, quyển sách bị nhiều người cho là khó đọc, không lấy gì làm hấp dẫn. Vì lý do này, ngay cả những người có cảm tình với Đảng Quốc xã cũng than phiền rằng quyển sách khó đọc, và cũng không ít người nhìn nhận – trong riêng tư – là họ chưa bao giờ đọc đến phần cuối của bộ sách dày 782 trang.

Tương tự, quyển sách gây tác động không nhiều nước ngoài. William L. Shirer, tác giả lịch sử Đức Quốc xã nhận xét rằng nếu có nhiều người Đức không thiên Quốc xã đọc quyển Mein Kampf trước năm 1933 và nếu các chính khách trên thế giới đọc cẩn thận quyển sách trong khi còn có thời giờ, thì cả nước Đức và thế giới hẳn đã có thể tránh khỏi thảm họa. Bởi vì, tuy người ta có thể kết tội Adolf Hitler về việc gì khác, không ai có thể lên án ông ta đã không viết ra trên giấy trắng mực đen chính xác mô hình nước Đức mà ông ta định tạo dựng nếu ông ta lên nắm chính quyền, cũng như mô hình thế giới mà ông ta muốn thay đổi bằng vũ lực. Cả nền tảng của Đế quốc thứ Ba và thứ Trật tự Mới tàn bạo mà Hitler đã áp đặt lên Châu Âu trong những năm chiến thắng 1939-1945 được ghi rõ ràng trong quyển sách này.

[sửa] Chú thích

  • Chú giải 1:  Slav chỉ chung các dân tộc phân bố ở Đông Âu và Trung Âu, bán đảo Balkan, và quá dãy núi phía Châu Á. Về mặt ngôn ngữ, họ gồm nhánh miền Đông gồm những dân tộc Nga, Belarus, Ukraina; nhánh miền Tây gồm những dân tộc Ba Lan, Séc, Slovak; và nhánh miền Nam gồm những dân tộc Slovenia, Serb-Croatia, Macedoni, và Bulgari. Hitler xem các dân tộc Slav là ở mức hạ đẳng so với dân tộc Đức.

[sửa] Tham khảo

  • The rise and fall of the Third Reich – A history of Nazi Germany của William L. Shirer, NXB Simon & Schuster, Inc. (1960).
Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu