Nederlands-Brasilië
vanuit Wikipedia, die vrye ensiklopedie.
Nederlands-Brasilië (ook bekend as Nieu-Holland) was ‘n Nederlandse kolonie in die 17e eeu, van 1630 tot 1654. Brasilië is oorspronklik deur Portugal gekoloniseer, en ‘n deel van die kolonie is oorgeneem deur die Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande. Die verskillende goewerneurs van die kolonie het probeer om soveel moontlik immigrante na die gebied te lok, met gematigde sukses. Uiteindelik word die Nederlanders in 1654 uit die gebied verjaag deur die Portugese. Vandag is die gebied deel van Brasilië.
[wysig] Geskiedenis
Na die kaping van die Spaanse silwervloot deur Piet Hein in die jaar 1628 het die Hollands-Wes-Indiese Kompanjie genoeg geld gehad om die koloniale mag van die dominante koninkryke van die Iberiese skiereiland verder aan te tas.
Daar is besluit om die Portugese besitting in Brasilië te verower, aangesien die noordkus ‘n goeie basis vir aanvalle op die Spaanse silwervlote gebied het. In 1630 het ‘n ekspedisieleër onder leiding van Hendrick Lonck ‘n groot gedeelte van Brasilië verower by die Portugese. Ondanks die vinnige en gemaklike oorwinning aan die noordkus slaag die Nederlanders nie daarin om die hele Portugese kolonie te verower nie, waardeur die Portugese ‘n bedreiging bly. Deur die besit van vele plantasies word die Nederlanders verlei om die sisteem van slawerny en slawehandel, wat nog in 1623 as oneties afgewys is, in 1635 volledig oor te neem. In 1637 word Johan Maurits na die kolonie gestuur om die kolonie te bestuur. Hy stig Mauritsstad, voer godsdiensvryheid en ‘n soort parlement in, stimuleer suikerrietproduksie en beveilig die land teen invallers. Verder het hy die landskap, inwoners, flora en fauna laat vaslê deur kunsskilders soos Frans Post en Albert Eckhout. ‘n Wetenskaplike ondersoek na flora, fauna, tropiese siektes, meteorologie en geografie deur die astronoom Georg Markgraf en die arts Willem Piso lei tot die publikasie van die Historia Naturalis Brasiliae. Die werk is lank as die mees gesaghebbende wetenskaplike publikasie oor Brasilië beskou. In 1641 sluit Johan Maurits ‘n verdrag met die Portugese. In April 1642 word hy egter deur die bewindhebbers van die WIC aangesê om in die voorjaar van 1643 terug te keer.
Die Nederlanders het tydens hulle 24 jaar van heerskappy oor die Brasiliaanse noordkus ‘n minderheid gebly. As gevolg hiervan het ‘n ongemaklike ewewig ontstaan tussen die Hollandse protestantse bestuurselite en die Portugese katolieke landadel. Uiteraard was die Hollandse calviniste nie populêr onder die Portugese katolieke nie. Dit lei tot verskeie bloedige opstande wat vanuit Suid-Brasilië ondersteun is. Tot 1640 was Portugal verenig met Spanje. Die Republiek van die Sewe Verenigde Nederlande het Portugal se onafhanklikheidstryd met Spanje gesteun en hulle het gepoog om met die nuwe bondgenote in Brasilië tot ‘n verstandhouding te kom. Nadat die gewilde Johan Maurits egter vertrek het, het die spanning begin oplaai. In 1645 lei dit tot ‘n algemene opstand wat begin oorgaan het in ‘n moorddadige bosoorlog. In 1647, na die dood van admiraal Joost van Trappen Banckert, die "Gesel der Maranen" (toe ‘n antisemitiese skelwoord vir Spanjaarde in die algemeen) en "Schrik der Portugezen", word vise-admiraal Witte de With met ‘n vloot na die kolonie gestuur, maar hy het hom verset teen die plan van die Raad van Brasilië om sy matrose as landsoldate aan te wend. In 1649 ly die Nederlanders verskeie swaar nederlae en met moeite word voorkom dat die hele kolonie verlore gaan.
In 1654 word die Nederlanders, wat nie deur die moederland bygestaan kon word nie vanweë die Eerste Anglo-Nederlandse oorlog, verdryf deur die Portugese wat die gebied weer by hulle kolonie voeg. Op 26 Januarie gee die kolonie oor. Die Portugese heerskappy is egter nie as sodanig erken nie en nadat vrede met Engeland in Mei 1654 gesluit is, begin die Republiek te eis dat Brasilië teruggegee moet word; in 1656 breek oorlog met Portugal uit wat lei tot ‘n blokkade van die Portugese weskus in 1657 (toe die Suikervloot uit Brasilië verower word) en 1658, terwyl die Portugese uit Ceylon en Indië verdryf word. Op 6 Augustus 1661 word vrede gesluit in Den Haag; Portugal erken die verliese in Asië en betaal ‘n teenwaarde van 63 ton goud as vergoeding vir Brasilië, waarvan die Republiek nou vir goed afsien.
[wysig] Vandag
Vandag behoort alle gebiede in Brasilië wat onder beheer van die Nederlanders was tot die Federale Republiek van Brasilië. Daar bestaan nog enkele forte en geboue wat herinner aan die toenmalige oorheersing van die WIC. Verder word die Nederlandse bevelvoerder Johan Maurits nog steeds herdenk. Skilderye wat tydens die Nederlandse bewind deur Nederlanders geskilder is, is ook nog te sien in verkillende museums.
