Μαύρη θάλασσα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Χάρτης της Μαύρης Θάλασσας.

Η Μαύρη Θάλασσα (γνωστή στην αρχαιότητα και ως Εύξεινος Πόντος) είναι μία εσωτερική θάλασσα μεταξύ της νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μικράς Ασίας. Συνδέεται με τη Μεσόγειο Θάλασσα μέσω του Βόσπορου και της Θάλασσας του Μαρμαρά, και με τη Θάλασσα του Αζόφ μέσω του Ισθμού του Κερχ.

Η εισροή θαλασσινού νερού μέσω του Βοσπόρου αγγίζει τα 200 Km³ το χρόνο. Η εισροή γλυκού νερού από τις περιβάλλουσες περιοχές, ιδιαίτερα από την κεντρική και κεντρο-ανατολική Ευρώπη, συναθροίζει 320 Km³ το χρόνο. Ο σημαντικότερος ποταμός που εισέρχεται στη Μαύρη Θάλασσα είναι ο Δούναβης. Η Μαύρη Θάλασσα διαθέτει έκταση 422.000 Km² και μέγιστο βάθος 2.210 m.

Οι χώρες που συνορεύουν με τη Μάυρη Θάλασσα είναι η Τουρκία, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Ουκρανία, η Ρωσία και η Γεωργία. Η Κριμαϊκή χερσόνησος είναι Ουκρανική αυτόνομη δημοκρατία. Στις σημαντικές παράκτιες πόλεις συμπεριλαμβάνονται οι: Κωνσταντινούπολη, Μπουργκάς, Βάρνα, Κοστάντα, Γιάλτα, Οδησσός, Κέρχ, Νοβοροσίσκ, Σόχι, Σουχούμι, Πότι, Μπατούμι, Τραπεζούντα, Σαμψούντα.

Πίνακας περιεχομένων

1 Όνομα
2 Ιστορία
3 Γεωλογία
- 3.1 Η Θεωρία Κατακλυσμού των Ράιαν-Πίτμαν
4 Βλέπε επίσης
5 Παραπομπές
6 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία] Όνομα

Φωτογραφία της Μαύρης Θάλασσας, του 1915.

Ο όρος Μαύρη Θάλασσα δεν μπορεί να εντοπιστεί σε ημερομηνία νωρίτερη του 13ου αιώνα. Ο Στράβων αναφέρει πως στην αρχαιότητα, η Μαύρη Θάλασσα συχνά αποκαλείτο απλά Πόντος (δηλ. η Θάλασσα). Για το μεγαλύτερο μέρος η Ελληνο-Ρωμαϊκή παράδοση αναφέρεται στη Μαύρη Θάλασσα ως Εύξεινος Πόντος, δηλ. Φιλόξενη Θάλασσα. Ο όρος αποτελεί ευφημισμό που αντικατέστησε τον πρότερο όρο Άξεινος Πόντος (δηλ. Αφιλόξενη Θάλασσα), τον οποίο πρωτοσυναντάμε στον Πίνδαρο (αρχές του 5ου αιώνα π.Χ.). Ο Στράβων πιστεύει πως η Μάυρη Θάλασσα αποκαλείτο αφιλόξενη προ της Ελληνικής αποικιοποίησης, γιατί η διάπλευσή της ήταν δύσκολη, και γιατί οι ακτές της κατοικούνταν από άγριες φυλές, και πως το όνομα άλλαξε σε φιλόξενη αφού οι Μιλήσιοι αποίκησαν την περιοχή, καθιστώντας την μέρος του Ελληνικού πολιτισμού. Ωστόσο, είναι πιθανό το όνομα Άξεινος να προήλθε από λαϊκή ετυμολογία, είτε από το Ιρανικό αξαίνα (σκοτεινός), είτε από Ασκανικά, π.χ Φρυγικά. Αν ισχύει η εκδοχή του αξαίνα-σκοτεινός, αυτό σημαίνει πως η επωνυμία Μαύρη Θάλασσα θα έχει τις ρίζες της στην Αρχαιότητα. Το κίνητρο για να ονομαστεί από τους αρχαίους η περιοχή έτσι, ίσως να συνδέεται με την αρχαία σύνδεση χρωμάτων με την κατεύθυνση της πυξίδας, αναφέροντας τον βορρά ως μαύρο και τον νότο ως κόκκινο. Ο Ηρόδοτος, για παράδειγμα, κάποια στιγμή στο έργο του χρησιμοποιεί εναλλακτικά τους όρους Ερυθρά Θάλασσα και Νότιος Θάλασσα. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή η ονοματοδοσία αυτή οφείλεται στους Τούρκους που συνήθιζαν να αποδίδουν τα σημεία του ορίζοντα με χρώματα. Μαύρο για τον βορρά, μπλε για τη δύση, λευκό για το νότο και πράσινο για την ανατολή. Η θάλασσα αυτή, ούσα στο βορρά της Τουρκίας ονομάστηκε μαύρη, στα Τούρκικα Karadeniz, ενώ η Μεσόγειος αποκαλείται Λευκή Θάλασσα, στα Τουρκικά Akdeniz.

Σήμερα το όνομα της Θάλασσας στις διάφορες γλώσσες είναι μεταφράσεις του ονόματος Μάυρη Θάλασσα: Τούρκικα Kara Deniz, Ρώσικα: Черное Море, Βουλγαρικά: Черно море, Cherno more, Γεωργιανά: შავი ზღვა, shavi zghva, Ουκρανικά: Chorne More, Ρουμανικά: Marea Neagră, κοκ.

[Επεξεργασία] Ιστορία

Οι στέππες στα βόρεια της Μαύρης Θάλασσας έχουν προταθεί ως η αρχική εστία των ομιλητών της Πρωτο-Ινδοευρωπαϊκής γλώσσας, προγόνου της Ινδοευρωπαϊκής γλωσσικής οικογένειας, από μερικούς μελετητές (Άλλοι μελετητές θεωρούν πως η εστία αυτή ήταν ανατολικότερα προς την Κασπία Θάλασσα, και άλλοι προς την Ανατολία).

Το όνομα 'Μαύρη Θάλασσα' (αρχικά Άξεινος Πόντος (αφιλόξενη θάλασσα), αργότερα μετονομασμένος σε Εύξεινος Πόντος (φιλόξενη θάλασσα) για να κερδηθεί η εύνοια της θάλασσας) επινοήθηκε από τους Αρχαίους Έλληνες, λόγω του ασυνήθηστου μαύρου χρώματος, σε σύγκριση με την Μεσόγειο Θάλασσα. (για διαφορετικές ετυμολογικές εκδοχές βλέπε το τμήμα Όνομα) Η ορατότητα στη Μαύρη Θάλασσα είναι κατά μέσο όρο περίπου 5 μέτρα, σε σχέση με τα 35 μέτρα που μπορεί να φτάσει στη Μεσόγειο. Ωστόσο, το νερό στις φωτεινές, καθαρές μέρες είναι όσο μπλε όσο και οποιασδήποτε άλλης θάλασσας. Η γη στο ανατολικό όριο της Μαύρης Θάλασσας, η Κολχίς (σημερινή Γεωργία), σηματοδοτούσε για τους Έλληνες ένα από τα όρια του αποικιακού τους χώρου.

[Επεξεργασία] Γεωλογία

Η Μαύρη Θάλασσα είναι το μεγαλύτερο μη οξυγωνομένο θαλάσσιο σύστημα. Αυτό είναι αποτέλεσμα του μεγάλου βάθους της θάλασσας και της σχετικά υψηλής αλμυρότητας (και ως εκ τούτου πυκνότητας) των νερών του βάθους• η ανάμειξη του φρέσκου νερού με το θαλασσινό περιορίζεται στο πολύ στα 100 με 150μ, ενώ το νερό κάτω από την επιφάνεια αυτή εναλλάσεται μόνο μια φορά τα χίλια χρόνια. Επομένως δεν υπάρχει καμία σημαντική ανταλλαγή αερίων με την επιφάνει, και ως αποτέλεσμα το αποσυντιθέμενο οργανικό υλικό στο κατακαθημένο ίζημα καταναλώνει κάθε διαθέσιμο οξυγόνο.

Ενώ είναι γενικά αποδεκτό πως η Μαύρη Θάλασσα υπήρξε λίμνη γλυκού νερού (τουλάχιστον τα άνω στρώματά της) με ένα σημαντικά χαμηλότερο επίπεδο κατά τη διάρκεια του τελευταίου παγετώνα, η μετά τον παγετώνα ανάπτυξή της σε θάλασσα παραμένει ζήτημα εντατικής μελέτης και συζητήσεων. Υπάρχουν καταστροφολογικά σενάρια, όπως αυτά που προτείνουν οι Γουίλλιαμ Ράιαν και Γουόλτερ Πίτμαν, καθώς και μοντέλα που δίνουν έμφαση σε μια πιο σταδιακή μεταβολή σε αλατούχες συνθήκες. Βασίζονται σε διαφορετικές θεωρίες για το επίπεδο που η λίμνη γλυκού νερού είχε φτάσει μέχρι την περίοδο που η Μεσόγειος Θάλασσα ήταν αρκετά ψηλά ώστε να ρέει πάνω τα Δαρδανέλλια και τον Βόσπορο. Από την άλλη, μια μελέτη στον θαλάσσιο πυθμένα στην πλευρά του Αιγαίο|Αιγαίου δείχνει πως την 8η χιλιετία π.Χ. υπήρχε μια μεγάλη ροή φρέσκου νερού που έβγαινε παό την Μαύρη Θάλασσα. (New Scientist, 4 Μαΐου 2002, σελ.13).

[Επεξεργασία] Η Θεωρία Κατακλυσμού των Ράιαν-Πίτμαν

Το 1997, οι Γουίλλιαμ Ράιαν και Γουόλτερ Πίτμαν από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια εξέδωσαν μια θεωρία κατά την οποία μια μαζική πλημμύρα συνέβη μέσω του Βοσπόρου κατά την αρχαιότητα. Ισχυρίζονται πως οι Μάυρη και Κασπία Θάλασσες ήταν μεγάλες λίμνες γλυκού νερού, αλλά γύρω στο 5600 π.Χ., η Μεσόγειος χύθηκε πάνω από μια βραχώδη ράχη υφάλου, δημιουργώντας την σημερινή επικοινωνία μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Μεσογείου. Την πρόταση της θεωρίας αυτής ακολούθησαν εργασίες που είτε την υποστηρίζουν, ή την αμφισβητούν. Παραμένει μέχρι σήμερα ενεργό θέμα συζήτησης μεταξύ των αρχαιολόγων.

[Επεξεργασία] Βλέπε επίσης

Βουλγαρική Ακτή της Μαύρης Θάλασσας

[Επεξεργασία] Παραπομπές

Charles King, The Black Sea: A History, 2004, ISBN 0199241619
William Ryan and Walter Pitman, Noah's Flood, 1999, ISBN 0684859203
Neal Ascherson, Black Sea (Vintage 1996), ISBN 0099593718
Özhan Öztürk, Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük (Black Sea: Encyclopedic Dictionary). 2 Cilt (2 Volumes). Heyamola Publishing. Istanbul.2005 ISBN 975-6121-00-9.