Πρόγραμμα Σαλιούτ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Πρόγραμμα Σαλιούτ (στα ρωσικά Салют, Χαιρετισμός) αφορούσε σε μια σειρά επτά διαστημικών σταθμών που τέθηκαν σε τροχιά από τους Σοβιετικούς στις δεκαετίες 1970-1980. Οι σταθμοί Σαλιούτ ήταν απλές κατασκευές, αποτελούμενες από ένα κυρίως τμήμα, που έμπαινε σε τροχιά με μια και μόνη εκτόξευση, και αργότερα επανδρωνόταν από πληρώματα που έφταναν με σκάφη Σογιούζ. Το πρόγραμμα αρχικά είχε λάβει την κωδική ονομασία DOS 7-K. Τρεις από τους σταθμούς της σειράς ήταν στην πραγματικότητα στρατιωτικοί σταθμοί Αλμάζ, που τέθηκαν σε τροχιά υπό την κάλυψη του προγράμματος Σαλιούτ προκειμένου να δοκιμαστούν όπλα και μηχανισμοί φωτοαναγνώρισης. Το Πρόγραμμα Σαλιούτ, εκτός από πολλές αστρονομικές παρατηρήσεις και πειράματα σε τροχιά, προσέφερε πολύτιμη εμπειρία στον τομέα της κατασκευής και συντήρησης διαστημικών σταθμών, της μακρόχρονης παραμονής του ανθρώπου στο διάστημα, μα χρησιμοποιήθηκε και σαν πλατφόρμα εξέλιξης της τεχνολογίας που χρησιμοποιήθηκε στην κατασκευή του διαστημικού σταθμού Μιρ.

[Επεξεργασία] Σταθμοί Σαλιούτ

Ο Σαλιούτ 1 (DOS 1) ακτοξεύτηκε στις 19 Απριλίου 1971. Ήταν ο πρώτος διαστημικός σταθμός που τέθηκε ποτέ σε τροχιά. Το πρώτο του πλήρωμα εκτοξεύτηκε με το Σογιούζ 10, συνδέθηκε με το σταθμό αλλά δεν μπόρεσε να μπει σε αυτόν λόγω μιας βλάβης στη θυρίδα εισόδου. Το δεύτερο πλήρωμα εκτοξεύτηκε με το Σογιούζ 11. Βρήκε το σταθμό σε κακή κατάσταση, λόγω μιας μικρής πυρκαγιάς σε καλώδια, αλλά κατάφερε να προσαρμοστεί και να μείνει σε αυτόν 23 μέρες. Δυστυχώς, λίγο πριν την επάνοδο του πληρώματος, μια από τις βαλβίδες του Σογιούζ άνοιξε στο διάστημα, όταν απορρίφθηκε το τροχιακό τμήμα του, με συνέπεια και οι τρεις κοσμοναύτες να φτάσουν στη Γη νεκροί λόγω αποσυμπίεσης, στις 11 Οκτωβρίου 1971.

Ο Σαλιούτ 2 εκτοξεύτηκε στις 3 Απριλίου 1973. Ήταν ένας από τους στρατιωτικούς σταθμούς του άκρως απόρρητου προγράμματος Αλμάζ, στον οποίο δόθηκε το όνομα Σαλιούτ 2 για κάλυψη. Παρά την πετυχημένη εκτόξευση, μετά από δυο μέρες ο σταθμός άρχισε να χάνει πίεση και το σύστημα ελέχγου πτήσης τέθηκε εκτός λειτουργίας. Η αιτία της αστοχίας αυτής ήταν κατά πάσα πιθανότητα θραύσματα από τον πύραυλο-φορέα Πρότον, που εξερράγη λίγο αφότου έβαλε το σταθμό σε τροχιά.

Ο κανονικός σταθμός Σαλιούτ, του οποίου τη θέση είχε πάρει ο Αλμάζ, εκτοξεύτηκε (με τον κωδικό DOS 3) στις 11 Μαΐου 1973, τρεις μέρες πριν την εκτόξευση του αμερικανικού διαστημικού σταθμού Σκάιλαμπ. Λόγω βλάβης στο σύστημα ελέγχου πτήσης, ο σταθμός πυροδότησε τους κινητήρες διόρθωσης τροχιάς μέχρι που τα καύσιμά τους εξαντλήθηκαν. Καθώς ήταν ήδη σε τροχιά και είχε ανιχνευτεί από τα ραντάρ των Δυτικών, οι Σοβιετικοί εμφάνισαν το σταθμό σαν την μη επανδρωμένη δοκιμαστική πτήση Cosmos 557 (πάγια τακτική σε περιπτώσεις αποτυχιών). Ξαναμπήκε στην ατμόσφαιρα και κάηκε περίπου μετά από μια βδομάδα, και μόνο πολύ αργότερα αποκαλύφθηκε ότι στην πραγματικότητα ήταν σταθμός της σειράς Σαλιούτ.

Ο Σαλιούτ 3 εκτοξεύτηκε στις 25 Ιουνίου 1974. Ήταν άλλος ένας σταθμός τύπου Αλμάζ, που αυτή τη φορά λειτούργησε με επιτυχία. Ήταν δοκιμαστική πλατφόρμα για μια μεγάλη ποικιλία συσκευών αναγνώρισης. Στις 24 Ιανουαρίου 1975 δοκιμάστηκε με επιτυχία και το πυροβόλο Nudelmann που διέθετε ο σταθμός, καταστρέφοντας έναν δορυφόρο που χρησιμοποιήθηκε σαν στόχος. Την επόμενη μέρα, ο σταθμός τέθηκε εκτός τροχιάς. Μόνο ένα από τα τρία πληρώματα με προορισμό τον Σαλιούτ 3 μπόρεσε να τον επανδρώσει, παρόλα αυτά η αποστρολή του σταθμού θεωρήθηκε επιτυχημένη.

Ο Σαλιούτ 4 (DOS 4) εκτοξεύτηκε στις 26 Δεκεμβρίου 1974. Ουσιαστικά ήταν ένα αντίγραφο του DOS 3, όμως αυτή τη φορά με επιτυχή κατάληξη. Επανδρώθηκε από τρία πληρώματα (των Σογιούζ 17, Σογιούζ 18 και Σογιούζ 21), ένα από τα οποία έμεινε στο σταθμό για 63 ημέρες. Ο σταθμός τέθηκε εκτός τροχιάς στις 3 Φεβρουαρίου 1977.

Ο Σαλιούτ 5 εκτοξεύτηκε στις 22 Ιουνίου 1976. Ήταν ο τρίτος και τελευταίος σταθμός Αλμάζ. Η αποστολή ήταν πλήρως επιτυχημένη, με δυο πληρώματα (Σογιούζ 21 και Σογιούζ 24) να τον επανδρώνουν για αρκετά μεγάλο διάστημα (το πλήρωμα του Σογιούζ 23 δεν μπόρεσε να συνδεθεί με το σταθμό). Τέθηκε εκτός τροχιάς στις 8 Αυγούστου 1977. Μετά τον Σαλιούτ 5, ο Σοβιετικός στρατός έκρινε ότι το τακτικό πλεονεκτημα από τη χρήση του σταθμού δεν άξιζε τα έξοδα του προγράμματος Αλμάζ και το διέκοψε.

Ο Σαλιούτ 6 εκτοξεύτηκε στις 29 Σεπτεμβρίου 1977. Αν και το γενικό του σχέδιο ήταν όμοιο με των προηγούμενων είχαν γίνει και ριζικές αλλαγές, όπως η προσθήκη μιας δεύτερης θυρίδας ελλιμενισμού και πρόσβασης, όπου συνδεόταν ένα μη επανδρωμένο σκάφος ανεφοδιασμού τύπου Προγκρές. Από το 1977 έως το 1982, ο σταθμός επανδρώθηκε από πέντε πληρώματα μακράς διαρκείας και έντεκα πληρώματα που έμειναν για μικρότερο χρόνικό διάστημα. Αυτά τα τελευταία περιελάμβαναν και κοσμοναύτες από χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Το πρώτο πλήρωμα μακράς διαρκείας έμεινε στο σταθμό 96 ημέρες, σπάζοντας έτσι το ρεκόρ που είχε το πλήρωμα του αμερικανικού Σκάιλαμπ. Το τέταρτο πλήρωμα εγκατέστησε και χρησιμοποίησε μια κεραία ραδιοαστρονομίας διαμέτρου δέκα μέτρων, που είχε φέρει στο σταθμό ένα σκάφος ανεφοδιασμού. Αφότου οι επανδρωμένες αποστολές στο σταθμό τερματίστηκαν το 1981, ο Σαλιούτ 6 χρησιμοποιήθηκε για να δοκιμαστεί η σύνδεση σε τροχιά με το μη επανδρωμένο σκάφος TKS, που αργότερα χρησιμοποιήθηκε σαν μέρος του σταθμού Μιρ. Ο σταθμός τέθηκε εκτός τροχιάς στις 29 Ιουλίου 1982.

Τελευταίος της σειράς, ο Σαλιούτ 7 μπήκε σε τροχιά στις 19 Απριλίου 1982. Είχε κατασκευαστεί σαν εφεδρικός του Σαλιούτ 6, όμως μέχρι να εκτοξευτεί ενσωματώθηκαν και άλλες βελτιώσεις. Επανδρώθηκε για τέσσερα χρόνια και δυο μήνες, κατά τη διάρκεια των οποίων τον επισκέφτηκαν έξι κύρια πληρώματα και τέσσερα δευτερεύοντα (που περιλάμβαναν Γάλλους και Ινδούς κοσμοναύτες). Εκτός από τα πολλά πειράματα και τις παρατηρήσεις που έγιναν, ο σταθμός χρησιμοποιήθηκε για να δοκιμαστεί και η σύνδεση με τα "Βαρέα Σκάφη Κόσμος", προκειμένου να αναπτυχθεί η τεχνολογία για την κατασκευή του διαστημικού σταθμού Μιρ. Ο Σαλιούτ 7 τέθηκε εκτός τροχιάς στις 7 Φεβρουαρίου 1991.

 

Σοβιετικό διαστημικό πρόγραμμα

Βοστόκ | Βοσχόντ | Σογιούζ | Σαλιούτ | Απόλλο-Σογιούζ | Μιρ

Ακυρωμένα προγράμματα: Ζοντ | N1 | Σπιράλ | Αλμάζ | Μπουράν