Borneo
El Vikipedio
Borneo (inkluzive la indoneziajn provincojn de Kalimantano, Sabaho kaj Saraŭako en Malajzio, kaj Brunejo) estas la tria plej granda insulo sur la tero. Ĝi situas en la centro de la Malajzia Arĥipelago kaj de Indonezio en sudorienta Azio.
Enhavo |
[redaktu] Geografio
Ĉirkaŭ Borneo situas la Sud-ĉina Maro okcidente kaj nordokcidente, la Sulua Maro nordoriente, la Sulaŭesia Maro kaj la Makasara Markolo oriente, kaj la Java Maro kaj la Karimata Markolo sude.
La Malaja Duoninsulo kaj Sumatro situas al okcidento, Javo al sudo, Sulaŭesio kaj la Molukoj al oriento, kaj la Filipinoj al nordoriento.
[redaktu] Rego
Borneo estas politike dividita inter tri nacioj:
- La indoneziaj provincoj de Orienta, Suda, Okcidenta kaj Centrala Kalimantano.
- La malajziaj subŝtatoj de Sabaho kaj Saraŭako.
- La sendependa sultanlando de Brunejo kiu enhavas du apartigitajn partojn.
[redaktu] Historio
Inter 1962 kaj 1966 okazis milito inter Indonezio kaj Malajzio pri la estonteco de Borneo.
[redaktu] Naturo
Originale pluvarbaroj kovris la plejparton de la insulo, sed ili rapide malgrandiĝis pro la arbofaligo kiun necesigas la malajzia krucplakaĵa industrio kaj pro internaciaj kompanioj kiel Mitsubishi.
Duono de la ĉiujara tutmonda tropika arbaĵo riskoltata elvenas el Borneo. Palma plantejoj rapide kreskas al la daŭrantaj pluvarbaraj lokoj sur la insulo, kiu estas la sola natura loĝloko de orangutangoj, specio kiu preskaŭ malaperas. Ĝi ankaŭ estas grava rifuĝejo por multaj endemiaj arbaraj specioj, interalie aziaj elefantoj, sumatraj rinoceroj kaj nubaj leopardoj. Indiĝenaj popoloj (ekz. la Kajanoj, Kenjahoj, Punan-Bahoj kaj Penanoj) de la insulo malfeliĉas pro la arbaro-destruado kaj aktive kontraŭas ĝin.
La tipo de pluvarbaroj en Borneo inkluzivas raraj torfomarĉaj arbaroj.
