Bangkok

Wikipedia(e)tik

Bangkok

Tailandia

Izena

Ofiziala

กรุงเทพมหานคร

Koordenatuak
Azalera
Biztanleria

Dentsitatea

13° 45' I - 100° 31' M
1.568,7 km²
6.355.144 (2005)

4.051 bizt/km²

Antolaketa

Gobernaria

Apirak Kosayothin

Sorrera
Ordu eremua

1782
UTC+7

ISO 3166-2

TH-10

www.bma.go.th

Bangkok (tailandieraz กรุงเทพฯ, Krung Thep edo กรุงเทพมหานคร, Krung Thep Maha Nakhon) Tailandiako hiriburua eta herrialdeko hiri handiena da. 1990eko datu ofizialaren arabera, Bangkoken 8.538.610 biztanle bizi ziren.

Bangkokeko zerutrena ilunsentian

Bangkok Asiako hego-ekialdeko hazkunde-handiagoko eta ekonomikoki dinamikoen diren hirietako bat da. Bertakoek gustoko dute inguruko Singapur edo Hong Kong bezalako hirien mailara heltzen hari dela esatea, hala ere hazkuntza azkarraren ondorioz azpiegitura eta gizarte arloko arazoak dauzka. Mundu Meteorologia Erakundeak Bangkok munduko hiri beroena bezala izendatu du. Horrez gain, munduko helmuga turistiko arrakastatsuenetako bat da.

Hiriburuak bi aurpegi desberdin eskaintzen ditu, alde batetik hiri zaharra non XVIII. mendeko jauregi eta tenpluak aurkitzen diren eta bestetik hiri modernoa ibaitik hurbil non merkatuak, parkeak, etxeorratzak, merkatal-guneak eta abar dauden.

[aldatu] Kokalekua

Bangkok-en kokapen zehatza 13°45′I 100°31′E koordenatuetan dago, Chao Phraya ibaiaren eskuin ertzean, Tailandiak Golkotik hurbil.

Bertara nola heldu:

Hegazkinez: Bangkok-eko aireportu garrantzitsuena Don Muan International aireportua da. Bertatik egunero Europa, Ipar-Amerika, Asia eta Australiarantz irtetzen dira hegaldiak. Aireportua bizigunez inguratua dagoenez Suvarnabhumi aireportu berria eraikitzen hasi ziren Samut Prakan probintziak Bang Phili distrituan 2002. urtean. Aireportua 2006. urte hasieran zabaltzen denean nazioarteko trafikoa aireportu berrira bideratzea espero da, barneko hegaldiak Don Muang aireportuan geldituko direlarik. Ikus: Bangkok-eko Aireportuaren webgunea
Trenez: Tren bidez bidaiatzeko, bidaiari gehienek Hua Lamphong geltokian metroak hegoaldean duen azkeneko geltokia) hasten dute bidaia. Trenek Bangkok Malaisiarekin lotzen dute hegoaldetik, Chiang Mai iparraldetik eta Khon Kaen iparekialdetik.
Errepidez: Bangkokera errepide bitartez hiru bide garrantzitsutatik heltzen da Tailandia eta Malaisia arteko mugan dauden Songkhla, Yala eta Narathiwat-en.

[aldatu] Historia

Wat Phra Kaew tenplua

Wat Arun tenplua Chao Phraya ibaiaren ondoan

Bangkok, Bang Makok izeneko (euskaraz: aranondo landa) merkataritza gune eta portu txiki bat izan zen hasiera batean bertara heltzen zirelarik Ayutthaya-ra, 1767 arte Siam-go hiriburua zena, zihoazen produktuak. Urte horretatik aurrera Thonburi izendatu zen hiriburu (orain Bangkok-eko ibai ertzaren mendebaldean). 1782.urtean Rama I erregeak ibako ertzaren ekialdean bere jauegia eraiki zuen eta gune hura Krung Thep (Aingeruen hiria euskaraz) deitu zuen. Bangkok (บางกอก) izena Thonburi-ko alde txiki eta zahar bati dagokio zehazki baina oraindik ere hirigune osoa izendatzeko erabiltzen da, kanpotarrek bereziki.

[aldatu] Ekonomia

Bangkok Tailandiako ekonomi-gune garrantzitsuena da, herrialdeko burtsa bertan dagoelarik. Chao Phraya ibaiak hiriak portu bat izatea ahalbidetzen du. Diru-sarrera garrantzitsuena turismoa da gaur egun.

Egurra, ehungintza eta prozesatutako janariak dira gehien esportatzen diren gaiak baina hala ere badaude arroz eta porlan industriak, baita zerrategi, petrolio errenfinategi, untziolak ere. Hiria bitxigintza-gune garrantzitsua da zilar eta brontze salerosketarekin. Teorikoki legearetik at dagoen arren, prostituzioa nahiko zabalduta dago Bangkok-eko zenbait tokitan, turismo-sexualaren helmuga garrantzitsua delarik.

[aldatu] Administrazioa

Bangkokeko Udaletxea

Administratiboki, Bangkok Pattaya-rekin batera Tailandiako administrazio-gune berezietako bat da non biztanleek beraien gobernaria aukeratzen duten, Tailandiako gainontzeko 75 probintzietan (changwat) ez bezala. Gobernaria aukeratzeko 2004. urtean ospatutako hauteskundeetan Apirak Kosayothin izan zen aukeratua.

Bangkok-eko administrazio metropolitanoaren eraginpeko mugak Bangkok-eko probintziarenak haratago doaz inguruko Nonthaburi, Samut Prakan, Pathum Thani, Nakhon Pathom eta Samut Sakhon probintzietan sartuz. Gaur egun ezaguntzen den Bangkok probintzia 1972.urtean eratu zen lehenagoko Bangkok-eko probintzia Thonburi probintziarekin batzearekin bat.

Hiriaren zigiluak Indra Jainkoa erakusten du Erawan-en gainean (elefante itxurako pertsonaia mitologikoa zeina batzutan hiru bururekin margotzen den). Zigilu hau Naris printzeak egindako margolan batean dago oinarriturik. Ficus benjamina zuhaitza Bangkokeko sinbolotzat ere hartzen da.

Bangkok 50 distritutan (khet edo amphoe deiturikoak) banatuta dago. Beraetako bakoitza 154 kwaeng-etan banatuta dago.

[aldatu] Hiri barneko garraioa

Bangkok-eko ubide edo kanal (khlong) sare zabala dela eta, hiria "Ekialdeko Benezia" bezala ezagutzen zen itsazuntzia garraio-mota garrantzitsuena zen garaian. Orain aldiz, ubide asko lurperatuak eta errepideengatik ordezkatu izan dira. Hala ere, oraindik badira erabili daitezkeen kanal ugari eta biztanle asko bizi dira hauen ondoan merkataritza-gune asko erabiltzen direlarik. Garrantzitsuenetakoa Taling Chan distrituko ur-gaineko merkatua da.

Trafiko-ilarak ekiditzearren, autobide eta Bangkok-eko ingurabidea ere eraiki da.

1999. urtean bi lineadun "Skytrain" gaineko trenbidea (ofizialki BTS deiturikoa) metro sistema ireki zen. Bangkok-eko metroaren lurrazpiko lehen linea 2004. urtean zabaldu zen. Asiako krisi ekonomikoa dela gaineko trenbidea eraikitzeko Hopewell proiektua bertan behera gelditu bazen ere, tren geltokia eta Don Huang aireportuaren artean proiektu horretarako jarritako zutabe erabiligabe asko ugari ikus daitezke. Bertakoek, zutabe-talde horri Stonehenge deitzen diote.

2004-eko Uztailean MRT lurrazpiko metro sistema garatzen hasi zen Bang Sue iparraldeko tren geltokia hiri erdialdetik hurbil dagoen Hua Lamphong tren geltokia batzeko. BTS sistemarekin elkarguneak ditu Mo Chit, Asok eta Sala Daeng geltokietan.