آلاسکا

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

آلاسکا (Alaska، AK) بزرگترین ایالت آمریکا که به واسطه معادن غنی و نیز نفت یکی از ثروتمند ترین ایالت های آمریکاست. رشته کوه های طولانی، قله های بلند ، یخچال های طبیعی ، رودها ، دریاچه ها و دیدنی های طبیعی بسیار ، کرانه های اقیانوس آرام کوهستانی و متشکل از رشته کوه های طولانی است که بعضی از این قله ها کوه های آتشفشانی اند اصلی ترین مشخصات این سرزمین است.

مختصات کلی:

پایتخت = ژونو(Juneau)

بزرگترین شهر = انکوریج(Anchorage)

وسعت = 1,593,438 کیلومتر مربع

جمعیت = 660 هزار نفر

زبان رسمی = انگلیسی و زبان های بومی

نوع نژادی = 67.7% سفید ، 15.6% بومی آلاسکا ، 4.1% سیاه ، اسپانیولی 4.1% ، آسیایی 4%، اسکیموها و آلئوت 3.6%

دین = 82% مسیحی ( 68% پروتستان، 8% ارتدوکس ،7% کاتولیک، 17% بی دین

پول رایج = دلار آمریکا

زمان = آلاسکا تایم یا پاسیفیک تایم (135° West)

سایت رسمی فدرال = www.state.ak.us

فهرست مندرجات ۱ جغرافیای طبیعی ۲ مردم آلاسکا ۳ تاریخچه ۴ طبیعت آلاسکا ۵ آب و هوا ۶ منابع و معادن ۷ حمل و نقل ۸ فعالیت های اقتصادی ۹ دولت ۱۰ کشاورزی ۱۱ شهرها ۱۲ تاسیاست فرهنگی وآموزشی ۱۳ سرگرمی و مکانهای دیدنی ۱۴ محیط زیست ۱۵ جستارهای وابسته ۱۶ پیوند به بیرون ۱۷ منابع

[ویرایش] جغرافیای طبیعی

مساحت آلاسکا در حدود 1,593,438 کیلومتر مربع ( 615,230 مایل مربع) می باشد که شامل جزایر الوشن که به بیش از 150 جزیره کوچک و بزرگ تقسیم می شود.مرز میان کانادا و آلاسکا از اولین مرزهایی بود که به واسطه مرزبندی مداری شکل گرفت و از دیگر مرزهای این چنین میتوان به مرز مصر و لیبی اشاره کرد.کوه مک کینلی مرتفع ترین کوه قاره آمریکای شمالی که در سال 1913 فتح شد(McKinley 6,197).[1]

[ویرایش] مردم آلاسکا

این ایالت شبه جزیره ای در شمال غربی قاره ی آمریکا شمالی که با جزیره های بزرگ و کوچک که جمعیت آن طبق آمار سال 2005 بیش از 660 هزار نفر است. نام آلاسکا از قوم آلئوت(Aleut) گرفته شده است که مردم بومی کهن این سرزمین بوده اند که معنای "سرزمین وسیع" را دارد.آلاسکا به همراه جزایر هاوایی دو تکه جدا از ایالت متحده آمریکاست که به ترتیب ایالات چهل و نهم و پنجاهم آن به شمار می روند.سفید پوست ها 75 درصد مردم آلاسکا را تشکیل می دهند.و بیش از 70 درصد در شهرها زندگی می کنند.اغلب مردم آلاسکا زندگی در خطوط ساحلی را گزیده اند.[2]

آلاسکا با محوطه یوکون و بریتیش کلمبیای کانادا در شرق، با خلیج آلاسکا در غرب، با اقیانوس آرام در جنوب، با دریای برینگ، تنگه برینگ و دریای چوکچی در غرب و با دریای بوفورت اقیانوس منجمد شمالی در شمال محدود شده است.سرزمین آلاسکا نزدیک ترین قسمت قاره آمریکا به آسیاست و تنگه برینگ با حدود 80 کیلومتر پهنا آن را از روسیه جدا می کند و بر طبق نظریه های باستان شناسی و مردم شناسی مردم بومی قاره آمریکا در عصر یخبندان قبل از ورود وایکینگ ها و گروه اعزامی اسپانیایی به رهبری کریستف کلمب از طریق آلاسکا به این قاره مهاجرت کرده اند.این قوم هنوز نیز در گوشه و کنار آمریکای شمالی و جنوبی قابل مشاهده هستند و به مردم بومی آمریکا(Native American) مشهور هستند از معروف ترین افراد بومی آمریکا که به قدرت و شهرت رسیدند میتوان به ایمیلیانو زاپاتا انقلابی مکزیکی اشاره کرد.

[ویرایش] تاریخچه

پیش از ورود سفید پوست ها به آلاسکا ، اسکیموها ، آلئوت و سرخپوستان تنها مردمان ساکن این سرزمین بودند. پتر کبیر، تزار روسیه ، در1725 م . ویتوس برینگ (Vitos bering) ، دریانورد دانمارکی را که در خدمت روسیه بود مامور کرد تا حدود کرانه های شمال شرقی روسیه را کشف و مشخص نماید. برینگ در دومین سفر پژوهشی خود ، در سال 1741 م به سرزمینی رسید که امروزه آلاسکا نامیده می شود. هنگامی که نخستین اروپایی‌ها به جستجوی مسیری میان اقیانوس اطلس و اقیانوس آرام در شمال پرداختند 3 قوم اسکیموها، آلئوت‌ها و سرخپوستان در سرزمین قطبی آلاسکا ساکن بودند.در سال 1741 میلادی روس‌ها پرچم خود را در این مجمع الجزایر وسیع که آلاسکا نامیده می‌شد برافراشتند. چند سال بعد، شکارچیان بالن و تاجران پوست در منطقه مستقر شده و یک بازار در جزیره کودیاک(Kodiak Island) در سال 1784 میلادی ایجاد کردند. با کشف طلا سیل مهاجران به منطقه سرازیر شد و توجه امریکایی‌ها به این سرزمین ثروتمند جلب گردید.دولت ایالات متحده برای فروش آلاسکا روسیه تزاری را تحت فشار گذاشت. در سال 1767 میلادی ، آمریکا سرزمین آلاسکا را به مبلغ 7.2 میلیون دلار از قرار هر جریب فرنگی دو سنت از روسیه خرید . بسیاری از مردم آمریکا از این ولخرجی ناراضی بودند اما پس از کشف معادن طلا و مس در این سرزمین نظر مردم تغییر کرد و عده ی بیشماری برای بهره برداری از این گونه منابع طبیعی به آلاسکا رفتند. آلاسکا در جنگ جهانی دوم به سبب این که نزدیک ترین بخش قاره آمریکا به آسیا است، اهمیت نظامی خاصی یافت.این سرزمین در 3 ژانویه 1959 چهل و نهمین(49th) ایالت آمریکا شناخته شد.[3]

[ویرایش] طبیعت آلاسکا

در شمال آلاسکا جلگه هایی وجود دارد که به اقیانوس منجمد شمالی می پیوندد . خاک این جلگه ها یخ زده است و در آن درخت نمی روید (زمین های توندرا) . آلاسکا به تنهایی سه قله مرتفع قاره آمریکای شمالی را در خود جا داده است که قرار زیر است : کوه مک کینلی(McKinley 6,197) کوه لوگان( Logan6050) کوه سنت الایاس ( Saint Elias5489 ).

[ویرایش] آب و هوا

آب و هوای آلاسکا متنوع است. در بعضی مناطق این سرزمین دمای هوا گاه به °62- سانتی گراد می رسد. در کرانه های شمالی که اسکیموها در آنجا زندگی می کنند ، زمستان بسیار طولانی و تاریک است و خورشید هفته ها طلوع نمی کند!. تابستان های این ناحیه کوتاه است اما روزهای بسیار بلندی دارد و خورشید هفته ها غروب نمی کند!. در این میان یخ های لایه ی بالایی خاک ذوب می شوند و در نتیجه آب سطح زمین را می پوشاند. باد هایی که بر فراز جریان آب گرم ژاپن می وزند(گلف استریم) هوای جنوب آلاسکا را تقریباً در سراسر سال ملایم نگه می دارند. در قسمت های مرکزی میانگین بارندگی سالانه حدود 330 میلی متر است.

[ویرایش] منابع و معادن

آلاسکا منابع طبیعی فراوانی دارد. یک سوم مساحت آن پوشیده از جنگل های صنوبر و کاج است که از چوب آن استفاده می شود. در کرانه های آلاسکا انواع ماهی ها ، خرچنگ ، صدف ، میگو و دیگر جانوران دریایی فراوان است و مردم قسمتی از خوراک و درآمد خود را از راه شکار این جانوران به دست می آورند. جانوران وحشی مانند خرس ، گوزن ، بز کوهی ، خرگوش و روباه نیز در این سرزمین وسیع فراوان یافت می شود که آن ها را برای پوستشان شکار می کنند.[4]

آلاسکا همچنین معادن فراوان نفت ، گاز طبیعی ، طلا ، زغال سنگ ، باریت ، جیوه ، پلاتین ، نقره ، اورانیوم و سنگ آهن مغناطیسی دارد اما مهم تر از این ، شیوه های بهره برداری از معادن و به کار گیری آن ها در توسعه روز افزون این ایالت است.

[ویرایش] حمل و نقل

با وجود این که ساختن راه در بخش های کوهستانی سخت و دشوار است اما امروزه آلاسکا کیلومتر ها بزرگراه و راه آسفالته و راه آهن دارد . وسایل حمل و نقل جدید مانند سورتمه های موتوری برای جا به جایی روی یخ و برف ساخته شده اند. در بخش های کوهستانی نیز بیشتر از هواپیماهای کوچک استفاده می شود.بزرگراه آلاسکا که در سال 1942 به ابتکار نیروی نظامی آمریکا از داسون کریک در بریتیش کلمبیا کانادا تا فایربانکس در مرکز آلاسکا برای انتقال ادوات نظامی کشیده شد که دو سال بعد از پایان جنگ جهانی دوم در 1947 این بزرگراه که بیش از 2450.5 کیلومتر(1523 مایل) طول دارد عمومی(آمد و شد نامحدود)اعلام شد. امروزه این بزرگراه به قسمتی از بزرگراه بزرگ پان آمریکن(Pan-American Highway) متصل است که سراسر آمریکای شمالی تا پاناما در آمریکای مرکزی را در بر می گیرد.مابین سالهای 2001-2002 ،2 میلیون و 400 هزارنفر وارد آلاسکا شدند.[5]

[ویرایش] فعالیت های اقتصادی

صنایع نفت به واسطه بازدهی و سود فراوان آن در آلاسکا رونق بسزایی دارد.این ایالت در حدود یک درصد کل نفت ایالات متحده امریکا را تولید می کند. اگرچه تولید نفت به صورت یکنواخت در حال کاهش می باشد. چنانکه یکی از میدان های پرودهوبی(Prudhoe Bay) ، این میدان یکی از بزرگترین منابع نفتی در حال استخراج است که ذخیره ای معادل 20 تریلیون مترمکعب گاز را در خود ضبط کرده است که معادل یک درصد ذخایر گاز جهانی است.نیز 1 تریلیون بشکه نفت خام که 30 درصد از کل آن در میدان پرودهوبی ذخیره است.

صنعت ماهیگری نیز در این ایالت رونق دارد.از انواع اغلب مهم میتوان به ]]قزل آلا]] ، خرچنگ ،هالیبوت(نوعی ماهی عریض و بزرگ)، حلزون صدف دار اشاره کرد. اگرچه بیشتر آلاسکا بیشه ها و جنگل های غیر قابل دسترس تشکیل می دهد اما صنعت چوب آلاسکا در کنار صنعت چوب کانادا و اسکاندیناوی در جهان معتبر است.اغلب چوب های قیمتی مرکب از شوکران کبیر و انواع صنوبر(کاج میلاد ایرانی).

پارک جنگی چوگاچ و پارک جنگی تونگا در امتداد خط ساحلی جنوبی قرار دارند و بیشتر محصولات(تخته الوار) این پارکهای جنگلی استخراج و به کشورهای نظیر ژاپن صادر می شود.[6]

[ویرایش] دولت

فرماندار و نایب فرماندار هر چهار سال یکبار به رای مردم انتخاب می شوند.کنگره قانونگذاری آلاسکا 40 نماینده و 20 سناتور دارد که توسط مردم آلاسکا انتخاب می شوند.به نمایندگی از مردم آلاسمکا در کنگره آمریکا یک نماینده و دو سناتور وجود دارد.

[ویرایش] کشاورزی

کشاورزی در آلاسکا رونق چندانی ندارد و محدود به تولید تخم مرغ است، در واقع باید گفت کشاورزی در آلاسکا جایی ندارد به طوری که برای مثال در تولید چهارپایان مقام آخر را در بین ایالت های آمریکا داراست.

[ویرایش] شهرها

شمالی ترین شهر آلاسکا بَرو (Barrow) و جنوبی ترین شهر ایالت آلاسکا کودیاک(Kodiak) می باشد.

فیربانکس : نام شهری در مرکز آلاسکا که در 1902 به واسطه کمپ معدن طلا بنیاد نهاده شد.این شهر هم اکنون کمتر از 50 هزار سکنه دارد.[7]

نوم: نام شهری در غرب آلاسکا که در 1896 به واسطه کمپ معدن طلا بنیاد نهاده شد. و از سال 1899 تا 1903 مهمترین شهر آلاسکا بود. این شهر اکنون در حدود 5 هزار جمعیت دارد.[8]

انکوریج: شهری در جنوب آلاسکا و بزرگترین شهر ایالت آلاسکا و در 1914-1915 از یک ایستگاه راه آهن گسترش یافت و بعدها به واسطه کشفیات نفت و گاز به شهری بزرگ و وسیع و آباد تبدیل شد.این شهر هم اکنون کمتر از 300 هزار جمعیت دارد.از منابع درآمد این شهر میتوان به منابع نفتی و توریسم اشاره کرد . دانشگاه پاسیفیک آلاسکا در 1959 دراین شهر بنیاد نهاده شد. این شهر همچنین دارای موزه های تاریخ و هنر و دارای 3 بیمارستان ، 1 فرودگاه بین المللی ، 3 فرودگاه داخلی، 3 مرکز ترانزیت ، 4 دانشگاه و 3 کالیج (2000) می باشد.[9]

[ویرایش] تاسیاست فرهنگی وآموزشی

حضور کودکان 7 تا 16 ساله در مدارس و تحصیل اجباری است. میانگین تحصیل و باسوادی دانش آموزان ساکن آلاسکا از میانگین ملی آمریکا بالاتر است.این در حالی است که میانگین وجود کلاس های تدریس از میانگین ملی آمریکا کمتر است .برای کسانی که مابین 25 تا 87 سال سن دارند شرایط بالاترین و معتبرترین انواع را دیپلم گرفتن فراهم است.

دانشگاه آلاسکا مسئولیت آموزشی کل ایالت را بر عهده دارد (نظیر آنچه در ایران در اختیار وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است) به رسمیت شناختن و اعطای امتیاز آموزشی به مراکزی که به مردم آموزش می دهند.که به سه واحد انکوریج ،ژونو و فایربانکس تقسیم شده است.

شاخه فایربانکس بزرگترین مرکز تحقیق در رابطه با شمالگان در جهان است. ماهیگیری و مهاجرت های آنها، آتشفشان شناسی و تحقیق در مورد گرمایش زمین در شمالگان از سر موضوعاتی است که در این مرکز بررسی می شود.

موزه ایالتی در ژونو ، موزه شلدون جکسون در شهر کوچک سیتکا ، موزه تاریخ و هنرهای زیبا در انکوریج و موزه دانشگاه آلاسکا در فایربانکس از جالب توجه ترین موزه هایی هستند که در مورد آثار کهن و باستانی و محصولات مصنوعی مردم بومی آمریکا به گردآوری و محافظت پرداخته اند.اعم از عناصر مهم و معنادار از فرهنگ بومی آمریکا که در واقع میراث بشری محسوب می شوند.[10]

[ویرایش] سرگرمی و مکانهای دیدنی

آلاسکا دارای 15 پارک ملی است که هر کدام حکم یک گالری از تکامل طبیعی زمین را دارد.همچنین این ایالت بیش از 20 کوه از بزرگترین کوههای آمریکا را در خود جای داده است که به هنگام فصل زمستان میزبان علاقمندان به ورزشهای زمستانی است.

از پارک های معروف ملی این ایالت میتوان به پارک دنالی اشاره کرد.بیش از 10 هزار یخ رود در آلاسکا واقع است که هر کدام جلوه خود را دارد.همچنین است ده ها هزار دود کش تماشایی آتشفشانی در دره های پارک های ملی آلاسکا که در اثر تقابل آب و مواد مذاب تبدیل به چشمه های جوشان و آب گرم شده اند که سالانه هزاران بازدید کننده دارند. مانند : پارک ملی لاک کلارک

از بزرگترین محل های سرگرمی و تفریح میتوان به پاتوق فور(Fur Rendezvous) در انکوریج اشاره کرد. حراج های موسوم به فور(پاییزه) ، مسابقه سگهای سورتمه ران(sled-dog races) ، آتش بازی ، بازی های صحرایی اشاره کرد.

مردم از سراسر جهان هر ساله در ماه مارس برای مسابقه سخت و بزرگ سورتمه رانی با سگهای سورتمه ران از انکوریج تا نوم در حدود 1825 تا 1870 کیلومتر به آلاسکا سفر می کنند.تقریبا هر ساله 75 تیم در این رقابت شرکت می کنند.

همچنین هر ساله در ماه مه در فایربانکس هنرهای برفی نظیر مجسمه سازی با برف نیز اغلب پرطرفدار و با رقابت عالی و دارای ابتکارات چشمگیری است. نیز در شهر کوچک نوم در این ماه شناگران جسور و دارای استقامت بالا در آب های بسیار سرد از دریای برینگ تا شهر نوم مسابقه برگزار می شود.[11]

[ویرایش] محیط زیست

محیط زیست آلاسکا به نظر دست نخورده و بری از نفوذ انسان می آید اما بعد از کشف نفت و اتفاقات پی در پی در ضدیت انسان با محیط پیرامونش این محیط را نیز یکی از پرخطرترین مکان های روی زمین کرده است.

برخی اتفاقات را بر می شماریم:

1912 - آتشفشان کاتمای(در زبان محلی به آن ناواروپتا) به ارتفاع(2,048 متر) واقع در پارک ملی کاتمای فوران کرد و تا 100 مایل اطراف خود را در حدود 12 فوت(92 سانتیمتر) را از خاکستر پوشاندو اغلب آسمان آلاسکا را از سیاهی و تاریکی فراپوشاند.

1917 - بنابر تصویب کنگره آمریکا پارک ملی مک کینلی به رسمیت شناخته شد. این پارک دو میلیون جریب فرنگی وسعت دارد.(8.094.000.000 متر مربع). دارای حیات وحشی تماشایی نظیر گوزن آمریکای شمالی(caribou) ، خرسهای خاکستری، گرگ و غیره و دارای بزرگترین کوه قاره آمریکای شمالی

1964 - بزرگترین زمین لرزه تاریخ تا آنزمان در آلاسکا رخ داد به مقیاس 8.4 ریشتر ( مورد بازنگری شد و در 1977 اعلام شد که 9.2 ریشتر) که باعث ایجاد یک تسونامی عظیم در جنوب غربی آلاسکا به سمت جزایر کوریل در روسیه و ژاپن شد که ارتفاع این امواج تا 220 فوت(6.705 سانتیمتر) گزارش شد.

1989 - یک تانکر شرکت نفتی اکسون والدز با 1.26 میلیون بشکه نفت در پایانه شمالی خطوط نفتی آلاسکا در ۲۴ مارس ۱۹۸۹ به گل نشست. به ناچار برای رهایی کامل نفتکش 240 هزار(260 هزار هم گفته شده) بشکه نفت در پرینس ویلیام سوند رها شد. این منطقه یک منطقه غنی از [[[سمور آبی]] ، وال(نهنگ ها) ، بالن های دریایی( گراز دریایی یا به قول تازیان ماهی یونس) ، ملوانانی که ماهی صید می کردند و ماهی بود.مساحتی در حدود 1770 کیلومتر مربع را این آلودگی در بر گرفت و سالها طول کشید تا بتوانند تمامی آلودگی را پالایش کنند.هزاران پرنده و پستاندارهای دریایی و ماهی در این فاجعه محیط زیستی تلف شدند.

بعدها معلوم شد ناخدای تانکر مشروب نوشیده فرموده بودند. و بدین سبب تانکر از حد مجاز برای به گل ننشستن فراتر رفته بود و این فاجعه محیط زیستی را به بار آورد که بدترین در تاریخ آمریکا لقب گرفت.ناخدای تانکر در این حادثه مقصر شناخته شد. و شرکت اکسون و کمپانی سرویس خطوط لوله کشی آلاسکا به پرداخت جریمه ای سنگین محکوم شدند.

[ویرایش] جستارهای وابسته

خلیج آلاسکا

ورزش های زمستانی

کوه مک کینلی

ایالات متحده آمریکا

کوه سنت الایاس

کوه لوگان

اقوام آلوئت

جزیره کودیاک

ویتوس برینگ

پارک ملی دنالی

[ویرایش] پیوند به بیرون

• alaska report
• خدمات پارک های ملی آلاسکا، National Park Service
• رصدخانه کوههای آتشفشانی آلاسکا ، Alaska Volcano Observatory
• سایتی برای کمک به مردم آلاسکا در زمینه اطلاع یابی از محیط زیست ایالتشان ، ONE/Northwest: Online Networking for the Environment

[ویرایش] منابع

• ویکی پدیا انگلیسی

• دانشنامه انکارتا

Source: Economic Research Service, U.S. Dept. of Agriculture, U.S. Farm Marketings by State, 1994-95