زبان اسلوونیایی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
زبان اسلووِنیایی (به اسلوونیایی:slovenski jezik اسلووِنسکی یِزیک، یا slovenščina اسلووِنش‌چینا) زبانی هندواروپایی از خانواده زبان‌های اسلاوی جنوبی‌است. نزدیک به ۲میلیون تن در گستره جهان به این زبان سخن‌می‌گویند که بیشترشان در کشور اسلوونی می‌زیند.
این زبان یکی از چند زبانی‌است که شمارش دستوری دوگانه را از زبان نیاهندواروپایی در خود نگاه‌داشته‌است. همچنین این زبان در کنار زبان اسلوواک زبان‌هاییند که معنای واژه به واژه نامشان اسلاوی(slověnьskъ در اسلاوونی باستان) است. همچنین این زبان یکی از زبان‌های رسمی اتحادیه اروپا‌ست.
[ویرایش] تاریخچه
مانند همه زبان‌های اسلاوی این زبان هم ریشه در زبان نیااسلاوی دارد که از دل آن زبان کلیسایی اسلاوونیک باستان پدید‌آمد. کهن‌ترین دستنوشته به زبان‌های اسلاوی که به الفبای لاتین نوشته‌شده است به میان سال‌های ۹۷۲ تا ۱۰۹۳ (میلادی) برمی‌گردد.
ادبیات اسلوونیایی نخستین‌بار در سده ۱۶ (میلادی) هنگامی که کشور کنونی اسلوونی بخشی از امپراتوری اتریش-مجار و زبان برگزیده آن سرزمین آلمانی بود با کوشش گروهی سربرآورد، در آن هنگام اسلوونیایی زبان توده مردم بود. در آن زمان آلمانی بسیار چیره بود و بسیاری از آلمانی‌گرایان واژگان زبان آلمانی را به کار می‌بردند. همچنین برخی واژگان به ویژه واژگان فنی از آلمانی به اسلوونیایی اندرشدند ولی بیشتر به ریخت دست‌و‌پاشکسته. تا پیش از دهه ۱۹۲۰ نیز هم برخی از دانشمندان اسلونیایی از زبان آلمانی در جایگاه یک زبان بیگانه سود می‌بردند.
جنبش‌های ایلیری و پان‌اسلاویسم سبب وام گرفتن واژگانی از زبان صرب‌و‌کروات شد،برای نمونه یوسیپ یورچیچ نویسنده نخستین داستان کوتاه به زبان اسلوونیایی(داستان برادر دهم ،نشر در ۱۸۶۶)از زبان یادشده واژگانی را در داستانش به کار برد.
در روند جنگ جهانی دوم اسلوونی میان کشورهای ایتالیا،آلمان و مجارستان بخش شد و پیروزمندان زبان اسلوونیایی را زیر فشار گذاردند. به ویژه آلمان‌ها با تبلیغات قول دادن حقوق برابر با آلمانی‌ها به اسلوونیایی‌ها در صورت دانستن زبان آلمانی می‌دادند. پس از پایان جنگ اسلوونی بخشی از یوگسلاوی شد. اگرچه زبان اسلوونیایی یکی از زبان‌های رسمی آن فدراسیون خوانده می‌شد ولی در عمل زبان صرب و کروات زبان رسمی بود و در این زمان دوباره سیل واژگان صرب‌و‌کروات به اسلوونیایی روان شد. تنها پس از استقلال اسلوونی در ۱۹۹۱ بود که اسلوونیایی به صورت زبان رسمی در سراسر کشور درآمد. از اینروی استقلال اسلوونی جانی دوباره به زبان اسلوونیایی داد. با پیوستن اسلوونی به اتحادیه اروپا زبان اسلوونیایی نیز یکی از زبان‌های رسمی این اتحادیه گردید.
[ویرایش] الفبا و آواشناسی
| حرف | آوا | صداها | نخستین حرف واژه | آوانگاری واژه |
|---|---|---|---|---|
| A (a) | /a/ | [ɑ, (ʌ)] | abecéda (="الفبا") | [abɛtsed̪a] |
| B (b) | /b/ | [b, (p)] | beséda (="واژه") | [bɛsed̪a] |
| C (c) | /ts/ | [ts, (dz)] | cvét (="شکوفه") | [t̪sʋet̪] |
| Č (č) | /tʃ/ | [tʃ, (dʒ)] | časopís (="روزنامه") | [tʃasɔpis] |
| D (d) | /d/ | [d̪, (t̪)] | dánes (="امروز") | [d̪anəs] |
| E (e) | /e/ | [e] | sédem (="هفت" یا "من نشستم") | [sedəm] |
| F (f) | /f/ | [f, (v)] | fànt (="پسر") | [fan̪t̪] |
| G (g) | /g/ | [g, (k)] | grad (="دژ") | [grad] |
| H (h) | /h/ | [x, (ɣ)] | híša (="خانه") | [xiʃa] |
| I (i) | /i/ | [i] | iméti (="داشتن") | [imeti] |
| J (j) | /j/ | [j] | jábolko (="سیب") | [jabɔlkɔ] |
| K (k) | /k/ | [k, (g)] | kmèt (="روستایی") | [kmɛt̪] |
| L (l) | /l/ | [l, u, u̯] | ljubézèn (="عشق") | [ljubezɛn] |
| M (m) | /m/ | [m, ɱ] | mísliti (="اندیشیدن") | [mislit̪i] |
| N (n) | /n/ | [n̪, ŋ] | novíce (="خبرها") | [nɔʋitsɛ] |
| O (o) | /o/ | [ɔ] | oblák (="ابر") | [ɔblak] |
| P (p) | /p/ | [p, (b)] | pomóč (="یاری") | [pɔmoʧ] |
| R (r) | /r/ | [ɾ, ɾ̩, r̩] | rokenrol (="rock'n'roll") | [rɔkenrɔl] |
| S (s) | /s/ | [s, (z)] | svét (="جهان") | [sʋet] |
| Š (š) | /ʃ/ | [ʃ, (ʒ)] | šóla (="آموزشگاه") | [ʃola] |
| T (t) | /t/ | [t̪, (d̪)] | tip (="گونه") | [t̪ip] |
| U (u) | /u/ | [u] | ulica (="خیابان") | [ulit̪sa] |
| V (v) | /ʋ/ | [ʋ, u, ṷ, w, u̥] | vôda (="آب") | [ʋɔda] |
| Z (z) | /z/ | [z, (s)] | zrélo (="بالغ") | [zrelo] |
| Ž (ž) | /ʒ/ | [ʒ, (ʃ)] | življènje (="زندگی") | [ʒiʋljɛnjɛ] |
[ویرایش] منبع
- نویسندگان ویکی‌پدیای انگلیسی،Slovenian language.(نسخه ۴ اوریل ۲۰۰۷)
 |
زبان‌های رسمی اتحادیه اروپا |  |
|---|---|---|
| آلمانی | اسپانیایی | استونیایی | اسلونیایی | اسلوواک | انگلیسی | ایتالیایی ایرلندی | بلغاری | پرتغالی | چکی | دانمارکی | رومانیایی | سوئدی | فرانسوی فنلاندی | لاتویایی | لهستانی | لیتوانیایی | مالتی | مجاری | هلندی | یونانی |
||
| منبع: European Union website | ||
| زبان‌ها و گویش‌های اسلاوی | |||
| اسلاوی خاوری | بلاروسی | اسلاوی خاوری باستان† | گویش نووگورود باستان† | روسی | روسین | روتنی† | اوکراینی | ||
| اسلاوی باختری | چکی | کاشوبی | کنانیک† | سورابی پایین | پانونی روسین | پولابی† | لهستانی | پومرانی† | اسلوواک | اسلووینسی† | سورابی بالا | ||
| اسلاوی جنوبی | بلغاری بانات | بلغاری | اسلاویک کلیسایی | مقدونی | اسلاوونیاک کلیسایی باستان† | زبان صرب‌و‌کروات (بوسنیایی, بونیه‌واک, کروات, مونته‌نگروئی, صربی, شوکاک) | اسلاویک یونان | اسلونیایی | ||
| دیگر زبان‌های اسلاوی | نیااسلاوی† | روسه‌نورسک† | اسلاووصربی† | اسلوویو | ||
| †زبان‌های مرده | |||
